امواج یونان در اقتصاد جهان

نویسنده: تیم مولانی

هفته گذشته یونان در پرداخت بدهی 6/ 1 میلیارد یورویی خود به صندوق بین‌المللی پول ناکام ماند و در ماه جاری میلادی این کشور باید بخشی از بدهی خود به بانک مرکزی اروپا را که رقمی بالاتر از رقم مربوط به صندوق بین‌المللی پول است پرداخت کند. هفته گذشته، پس از آنکه دولت یونان اعلام کرد پرداختی به صندوق بین‌المللی پول نخواهد داشت، دولت این کشور برای کنترل جریان سرمایه‌ها بانک‌ها را تعطیل کرد و میزان برداشت از خودپردازها به 60 یورو محدود شد.

طی ماه‌های اخیر حدس‌های مختلفی در باره سرنوشت یونان مطرح شده و اکنون که مردم این کشور در همه‌پرسی با پیشنهادهای وام‌دهندگان بین‌المللی در خصوص اجرای سیاست‌های ریاضت اقتصادی مخالفت کرده‌اند سوالات مختلفی درباره بحران این کشور مطرح می‌شود که برخی از آنها عبارتند از: آیا یونان از منطقه یورو خارج خواهد شد؟ تاثیر این بحران بر بازارهای مختلف در اروپا و آمریکا چه خواهد بود؟ آیا برنامه‌های پیشین ریاضت اقتصادی صندوق بین‌المللی پول برای بهبود وضعیت اقتصادی در یونان مفید بوده است؟ و...

در اینجا بهتر می‌دانم به موضوعاتی که سرمایه‌گذاران باید درباره بحران یونان بدانند اشاره کنم تا دیدگاه بهتری درباره این بحران به‌وجود آید. مشکل یونان چقدر جدی است؟ واقعیت این است که یونان حدود ۲۸۰ میلیارد یورو به وام‌دهندگان خارجی بدهی دارد. از این مبلغ، ۵/ ۲۴۲ میلیارد یورو به نهادهای بین‌المللی یا نیمه بین‌المللی نظیر صندوق بین‌المللی پول، کمیسیون اروپا و بانک مرکزی اروپا بدهی دارد. یونان پول نقد کافی برای پرداخت سود اوراق قرضه فروخته شده که در اختیار این نهادهاست ندارد و به دلیل آنکه نتوانست بر سر تامین مالی مجدد و تقسیط دوباره بدهی‌های خود با این نهادها به توافق برسد، هفته گذشته در پرداخت بدهی‌اش به صندوق بین‌المللی پول ناکام ماند. دو طرف مدت‌ها مذاکره کردند، اما پافشاری هر دو بر مواضع خود سبب شد مذاکرات به پایان برسد و نتیجه‌ای حاصل نشود. البته مذاکراتی در باره بسته کمک مالی ۱۸ میلیارد یورویی در جریان بوده است تا بخشی از بدهی‌های یونان از این بسته پرداخت شود.

چرا مذاکرات بین دولت یونان و وام‌دهندگان بین‌المللی شکست خورد؟

سه نهاد وام‌دهنده به یونان یعنی صندوق بین‌المللی پول، بانک مرکزی اروپا و کمیسیون اروپا برای مساعدت با یونان در خصوص بدهی‌های این کشور، درخواست کرده‌اند آتن سیاست‌های ریاضتی جدید اتخاذ کند. کاهش هزینه‌ها و افزایش مالیات‌ها بخش‌های اصلی این برنامه ریاضتی جدید است که از سوی دولت یونان رد شده است. در یونان در حال حاضر میزان مالیات‌ها بسیار بالاست و مالیات بر ارزش افزوده 23 درصد است. دولت یونان هم‌اکنون نیز برای جمع آوری مالیات‌ها با مشکلات بزرگی مواجه است و نیز از دید نخست وزیر این کشور، اجرای سیاست‌های جدید ریاضت اقتصادی بر شدت مشکلات این کشور می‌افزاید و نرخ بیکاری را که بالای 25 درصد است افزایش خواهد داد. اگرچه دولت یونان بارها تاکید کرده که این همه‌پرسی بر سر عضویت در منطقه یورو نیست اما در واقع چنین است. حال که مردم یونان با برنامه ریاضت اقتصادی وام‌دهندگان بین‌المللی مخالفت کرده‌اند عضویت این کشور در منطقه یورو به خطر افتاده است.

تاثیر بحران یونان بر بازارهای مالی اروپا و آمریکا چه میزان است؟

طی هفته‌های اخیر یک عامل اصلی در کاهش شاخص‌های مالی در اروپا و ایالات متحده، بحران یونان بوده است. به‌ویژه هفته گذشته ناکامی یونان در پرداخت بدهی خود به صندوق بین‌المللی پول بر شدت ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران افزود. اما بحران یونان تاثیری زودگذر بر بازارها خواهد داشت و پیش بینی شده شاخص‌های مالی بیش از ۴ درصد افول نکنند. اقتصاد یونان ۲ درصد تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد و ورشکستگی این کشور یا خروج آن از منطقه یورو به خودی خود تاثیر بزرگی بر اقتصاد و بازارهای این اتحادیه نخواهد داشت. البته واکنش سرمایه‌گذاران به تحولات روزهای آینده اهمیت بالایی دارد و اگر نگرانی‌ها شدت یابد ممکن است شاخص‌های مالی کاهش بیشتری پیدا کنند.

آیا برنامه ریاضت اقتصادی صندوق بین‌المللی پول تاکنون موثر بوده است؟

خیر. برنامه ریاضت اقتصادی از سال 2010 در یونان اجرا شده اما از آن زمان تاکنون نرخ تورم در این کشور سه برابر شده و تولید ناخالص داخلی این کشور 100 میلیارد یورو معادل 30 درصد کاهش یافته است. سیاست‌های ریاضتی عملا اقتصاد یونان را از رشد بازداشته و بر نرخ بیکاری در آن افزوده است. در نتیجه دولت جدید یونان با این سیاست‌ها مخالفت کرده و بر موضع خود پافشاری می‌کند.

تاثیر بحران یونان بر صنعت گردشگری این کشور چه بوده است؟

صنعت جهانگردی ۱۸ درصد اقتصاد ملی یونان را تشکیل می‌دهد و ۲۵ درصد نیروی کار یونان در این بخش از اقتصاد فعالیت می‌کنند. هر سال حدود ۱۷ میلیون گردشگر به یونان سفر می‌کنند و این میزان دو برابر جمعیت یونان است. به نظر می‌رسد بخش گردشگری تنها بخشی از اقتصاد یونان است که تاکنون لطمه زیادی از بحران مالی این کشور ندیده است اما در باره آینده قطعیتی وجود ندارد و گزارش‌هایی درباره تاثیر منفی بحران بر بخش جهانگردی منتشر شده است. مهم‌ترین عواملی که بر بخش گردشگری تاثیر منفی می‌گذارند کنترل سرمایه و کاهش توان مالی بانک‌هاست.

از این پس نگرانی‌ها درباره تاثیرات مختلف تحولات یونان بر بازارها ادامه پیدا خواهد کرد. واقعیت این است که نه دولت و نه اعضای اصلی منطقه یورو یعنی آلمان و فرانسه از مواضع خود عقب‌نشینی نخواهند کرد و احتمال دارد تحولات آینده تا اندازه‌ای از کنترل خارج شود.