بازی دوگانه آنکارا
مایکل ویز
رسانه‌های ترکیه می‌گویند ایجاد منطقه پرواز ممنوع یکی از شروط همکاری ترکیه با آمریکا برای مبارزه با داعش بوده است. آیا به راستی منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه ایجاد شده است؟ «مارک تونر»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با قاطعیت این موضوع را رد می‌کند. فقط این موضوع را به ترکیه نگویید، زیرا پس از ماه‌ها گفت وگو بین آمریکا و ترکیه، واشنگتن اجازه پیدا کرده است تا از پایگاه اینجرلیک در آدانای ترکیه استفاده کند (این پایگاه مخصوص نیروهای نظامی آمریکا، ترکیه و بریتانیاست). در اوایل ماه ژوییه دو کشور برای استفاده از پایگاه اینجرلیک به توافق رسیدند و قرار شد آمریکا بتواند استفاده نظامی و شناسایی از این پایگاه هوایی داشته باشد.جنگنده‌های ترکیه در توافقی که با آمریکا داشته‌اند می‌توانند علیه مواضع داعش حمله کنند، همانگونه که در هفته گذشته دست به این کار زدند. مهمترین نکته اما در توافق بین آمریکا و ترکیه در موضوعی به غیر از استفاده آمریکا از پایگاه اینجرلیک نهفته است. در توافقی که آمریکا با ترکیه داشته است، واشنگتن می‌تواند در شرایط «اضطراری» از پایگاه هوایی دیاربکر نیز استفاده کند. این موضوع ممکن است موجب شود ترکیه از آمریکا کمک‌های نقدی قابل توجهی برای مبارزه با تروریسم دریافت کند. برای استفاده از اینجرلیک دیگر می‌توان از اصطلاح «بازی در آستانه تغییر است» استفاده کرد.

زیرا هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی می‌توانند با استفاده از این پایگاه که تا رقه ۲۵۰ مایل فاصله دارد به شهر رقه حمله کرده و مواضع داعش را در این شهر که به عنوان پایتخت خود انتخاب کرده‌اند، بمباران کنند. این در حالی است که استفاده از پایگاه هوایی آمریکا در خلیج فارس، با این شهر نزدیک به ۱۲۵۰ مایل فاصله داشته است. هواپیماهای بدون سرنشین، به‌طور قابل ملاحظه‌ای از سرعت پایینی برخوردارند اما با کاهش چشمگیری که در فاصله عملیات نیروهای آمریکایی با شهر رقه ایجاد شده است می‌توان به دفعات از آنها برای عملیات‌های شناسایی و جنگی استفاده کرد.
رسانه‌های ترکیه در فردای این توافق نوشتند که آنکارا به آرزوی دیرین خود رسیده است و این کشور توانسته برای ارتش موسوم به آزاد سوریه یک اعتبار تازه ایجاد کند. روزنامه ترکیه‌ای حریت، مدعی است که در این توافق تا 90 کیلومتری شهر مرزی ماره در سوریه منطقه پرواز ممنوع ایجاد شده است. در هفته گذشته ترکیه از یک حادثه اسفناک تروریستی به شوک فرو رفت. حادثه‌ای که گفته می‌شود توسط داعشی‌ها رقم خورده است. در شهر مرزی سوروچ، در حالی که جوانان کرد خود را برای دفاع از شهر کوبانی آماده می‌کردند، با یک حمله انتحاری مواجه شده و 32 تن نیز در پی این حادثه کشته می‌شوند. یکی از کشته شدگان خود عامل انتحاری بوده، افزون بر اینکه بیش از 100 تن نیز در این حادثه زخمی شده‌اند. ماحصل این حادثه این شد که پلیس ترکیه یک عملیات سنگین دستگیری راه بیاندازد و بیش از 250 نفر را دستگیر کند.

گفته می شود که این افراد با داعش در داخل خاک ترکیه در ارتباط بوده‌اند. پس از حمله سوروچ نیز یک سرباز مرزبان در این کشور مورد حمله داعش قرار می‌گیرد و از پای در می‌آید. در این حادثه نیروهای داعش با استفاده از اسلحه AK-47 و با خمپاره به مرزبانان ترکیه حمله می‌کنند. تاکنون 5 نفر از مرزبانان این کشور کشته شده‌اند. برای نخستین بار ارتش ترکیه بند را از پای جنگنده‌های اف-16 خود باز و دستور خروج از آشیان صادر می‌کند. نیروهای هوایی ترکیه از پایگاه دیاربکر به پرواز در می‌آیند و در چندین نوبت مواضع داعش را در سوریه بمباران می‌کنند. منابع حقوق بشری می‌گویند بر اثر این حملات 9 تن کشته و 12 تن زخمی می‌شوند. در چهارشنبه هفته گذشته، اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا با همتای ترک خود تلفنی گفت وگو می‌کند و اردوغان در این گفت وگو موافقت می‌کند تا از شهرهای مرزی خود بیش از پیش مراقبت کند. اوباما از ترکیه خواسته است برای ورود سربازان خارجی که درصدد پیوستن به داعش هستند، سختگیری بیشتری به عمل آورد. بولنت آرینچ معاون نخست‌وزیر ترکیه نیز در گفت وگو با رسانه‌های ترکیه می گوید: «پیمان نامه تازه‌ای که با آمریکا داشته‌ایم، در آینده‌ای نزدیک گسترش پیدا خواهد کرد».

اما حتی در گفته‌های آرینچ هیچ اشاره‌ای به منطقه پرواز ممنوع نشده است. ژنرال جان آلن فرمانده گروه ائتلاف هفته گذشته گفت اصلا موضوع منطقه پرواز ممنوع در جلسات مشترک ترکیه و آمریکا مطرح نشده است.
پرسشی که اینجا مطرح می‌شود این است: چرا دو کشور عضو ناتو از یک جلسه مشترک دو برداشت متفاوت داشته‌اند. یکی از مقامات وزارت دفاع آمریکا در گفت وگو با دیلی بیست گفت: مقامات ترک با رسانه‌ها گفت وگو می‌کنند و ما چنین کاری نمی‌کنیم. او ادامه می‌دهد: آنها پیش از این نیز دست به کارهای مشابه زده‌اند. حزب عدالت و توسعه بسیار پیش از حضور داعش در سوریه علم جنگ با دولت اسد را برافراشته بود و برای او مبارزه با دولت دمشق مهمتر از مبارزه با گروه‌های تروریستی است. کشورهای عضو ناتو، به‌ویژه آمریکا بارها به ترکیه هشدار داده اند که راه را اشتباه می‌رود و در سیاست خارجی، خط مشی خطرناکی را برگزیده است.

خط مشی ترکیه در قبال افراطیون سوریه بر اساس تئوری «حالا صبر کن و ببین» بوده است و در تحت این شرایط درها را به روی افراطیون خارجی باز کرده بود تا با عبور از دروازه‌های استانبول، جنگجویان خارجی پا به شام بگذارند.با اتخاذ این سیاست اما گروه‌های رقیب حزب عدالت و توسعه، کردها و سکولارها حزب حاکم را متهم به همکاری با داعش کرده‌اند و می‌گویند آنکارا توسط نیروهای اطلاعاتی خود به کمک این گروه تروریستی آمده است. سوای اسد، مشکل دیگری که پیش روی ترکیه است، حضور کردهای ناسیونالیست است. این کردها توانسته‌اند در خط مرزی ترکیه نیروهای داعش را به خوبی به عقب برانند و حمایت گروه ائتلاف را نیز به دست آورند. اما موضوع این است که کردهای سوریه قرابت بالایی با پ.ک.ک دارند.

اساسا اعضای این کردهای ناسیونالیست که به اختصار «PYD» می‌خوانند جزو نیروهای پ.ک.ک به حساب می‌آیند. این گروه توسط ترکیه به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شده است و افزون بر ۴۰ سال است با دولت مرکزی ترکیه در جنگ و جدال هستند. در حالی که بین دو طرف یک صلح نیم‌بند برقرار شده بود، این آتش‌بس در هفته گذشته و پس از حادثه شهر سوروچ و همچنین کشته شدن دو پلیس ترکیه‌ای در شهر چیلانپینار شکسته شد و دو طرف موضعی خصمانه علیه هم اتخاذ کرده‌اند. ترکیه پیشتر نیز از ناتو خواسته بود در سوریه منطقه پرواز ممنوع ایجاد شود تا از این طریق از نیروهای موسوم به ارتش آزاد در برابر دمشق حمایت صورت بگیرد. در سال ۲۰۱۲، یک فروند جنگنده اف.۴ ترکیه یک فروند هواپیمای شناسایی سوریه را در داخل حریم دریایی سوریه ساقط کرد.

پس از آن نیز هر از گاهی ارتش ترکیه به بهانه‌های مختلف به سوریه حمله کرده است. همچنین این کشور چندین فروند دیگر از جنگنده‌های سوریه را ساقط کرده است. ترکیه هر بار پیشنهاد همکاری برای مبارزه با داعش را رد کرده است. آنها همکاری خود را مشروط به پیش بردن خواسته‌های خود کرده‌اند. ترکیه حتی برای مبارزه با دولت دمشق از پیشنهاد منطقه پرواز ممنوع یک قدم عقب نشست و «منطقه حائل» را در بخشی از سوریه (شمال این کشور) پیشنهاد کرد. اگر این موضوع عملی شود، این منطقه، نقطه‌ای است که میلیون‌ها سوری در نزدیکی آن، در داخل مرزهای ترکیه پناه گرفته‌اند. اما همه این درخواست‌ها، یک جا توسط اوباما رد شده است. اگرچه در این هفته مطرح شد که منطقه پرواز ممنوع ایجاد شده است اما تونر، سخنگوی وزارت خارجه این موضوع را رد می‌کند ولی در عین حال می‌گوید در هفته‌ای که در پیش رو داریم، این
گفت وگوها با مقامات ترکیه ادامه خواهد داشت.
منبع: دیلی بیست