دو راهکار حفظ حریم ممنوعه تهران

اسماعیل کهرم، مشاور سازمان محیط‌زیست با بیان اینکه دامن‌زدن به گسترش بی‌رویه شهر، فضاهای سبز و حیاتی را تهدید می‌کند و به‌خاطر برخی ملاحظات و محدودیت‌های سیاسی، هیچ‌کس در مسیرشان مانعی ایجاد نمی‌کند، عنوان کرد: به‌عنوان مثال، سال‌هاست دانشگاه آزاد اسلامی بالاتر از ۱۸۰۰ متر ارتفاع یعنی خارج از محدوده مجاز شهر تهران ساخت‌وساز می‌کند. این درحالی است که اگر کسی بخواهد در این محدوده‌ها ویلایی بسازد، با بولدوزر آن را خراب می‌کنند و اجازه ندارد به آن حریم‌ وارد شود.

او با اشاره به گسترش حریم شهر تهران بر مبنای برنامه پنج ساله دوم اظهار کرد: شهر تهران براساس این برنامه بیش از پیش به محدوده طبیعت اطراف خود تجاوز کرد و این در حالی است که در دوران پیش از انقلاب، ابتدا برنامه محدودیت گسترش پنج‌ساله اول مطرح شد که کسی بیش از آن محدوده نمی‌توانست به ساخت‌وساز بپردازد. اگر هم ساخت‌وسازی انجام می‌شد، به آنها آب و برق و تلفن نمی‌دادند.

این کارشناس محیط زیست به ساخت‌وساز بالای ارتفاع خط محدوده شمال شهر تهران اشاره کرد و افزود: شاید بسیاری ندانند که اگر در ارتفاعات تهران بافت و پوشش جنگلی وجود داشت هرگز جایی برای وقوع گردوغبار در این شهر نبود چراکه هر هکتار جنگل، هفت تُن ریزگرد را جذب می‌کند. به هر ترتیب، حدود شهر تهران به‌عنوان یک کلان‌شهر باید حفظ شود تا مناطقی چون سرخه‌حصار، جاجرود و خجیر که گوشواره‌ها و ریه‌های تهران هستند و تنفس را برای ما ممکن می‌کنند، حفظ شوند و باقی بمانند.

او تصریح کرد: یکی از مشکلات پیش‌روی محیط‌زیست در مواجهه با گسترش شهرها، سیاست یک بام و دوهوا در حفظ حریم ساخت‌وساز در اطراف شهرهای بزرگی چون تهران است. همیشه عواملی وجود دارند که با دامن‌زدن به گسترش بی‌رویه شهر، فضاهای سبز و حیاتی را تهدید می‌کنند و به خاطر برخی ملاحظات و محدودیت‌های سیاسی، هیچ‌کس در مسیرشان مانعی ایجاد نمی‌کند. به‌عنوان مثال، سال‌هاست دانشگاه آزاد اسلامی بالاتر از ۱۸۰۰ متر ارتفاع یعنی خارج از محدوده مجاز شهر تهران ساخت‌وساز می‌کند و مدام نیز بالا و بالاتر می‌رود با این حال کسی به‌طور مثال سراغ دانشگاه آزاد نمی‌رود و جلوی روند تخریب محیط‌زیست ذیل برنامه‌های توسعه بی‌حدوحصر این نهاد را نمی‌گیرد. این ما را به این نتیجه می‌رساند که گویی دست‌های پنهانی وجود دارند که اجازه نمی‌دهند.

به گفته وی حدود و حریم کلانشهر تهران و شهرهای دیگر در حال گسترش است. شهرهای بزرگ ما روزبه‌روز جمعیت بیشتری جذب خود می‌کند و در نتیجه برای جای‌دادن مازاد جمعیت، حدود شهری‌شان نیز گسترش می‌یابد. این رویدادی است که عجیب و غیرقابل پیش‌بینی هم نبوده است؛ جمعیت ایران از زمان پیروزی انقلاب تا به امروز، بیش از دوبرابر شده است، پس نمی‌توانیم همان تعداد خانه و ماشین که پیش از انقلاب داشتیم را داشته باشیم. نتیجه این‌که سال‌هاست به خرج طبیعت شهر را بزرگ می‌کنیم و در دل جنگل و کوه و جاده، خانه و ویلا می‌سازیم.

او با تاکید بر اینکه برای مقابله با این وضعیت دو راهکار بیشتر وجود ندارد، گفت: نخست اینکه برای رشد جمعیت در شهرها حد و حدودی قائل شویم و بگوییم جمعیت تهران از حدی بیشتر نباید باشد و فکری به حال جمعیت روزافزون این کلان‌شهر و سایر شهرهای بزرگ کشور کنیم. دوم اینکه در محدوده شهرهایی چون تهران فضاهای طبیعی بیشتری داشته باشیم که به آنها پارک بگوییم؛ یعنی چنانکه پیش از این نیز تجربه‌اش کردیم و متاسفانه جایی متوقف شد، در هر محله شهر یک پارک بزرگ، در خور همان محله، با فضای سبز قابل‌قبول داشته باشیم تا هم مرکز تفریحی باشد و هم توان تنفس شهر را اندکی بهبود بخشد.