تعدیل تقاضا در بازارهای آسیایی

کاهش صادرات نفت ایران در ماه جولای

خبرگزاری رویترز بر اساس داده‌های به دست آمده از منابعی که رفت‌و آمد نفتکش‌ها را رصد می‌کنند، اعلام کرد ایران به‌طور متوسط روزانه در ماه جولای یک میلیون و 16 هزار بشکه به چهار مشتری اصلی خود نفت صادر کرده است. این در حالی است که بر اساس همین آمار، ایران ماه پیش از آن، ژوئن 2015، بیش از 167/ 1 میلیون بشکه در روز به این کشورها نفت صادر کرده است با این وجود میزان صادرات نفت ایران همچنان بالاتر از مقدار تعیین شده بر اساس توافق موقت ژنو است.

نگاهی به نمودار صادرات نفت ایران از ابتدای سال میلادی جاری نشان می‌دهد روند صادرات نفت ایران تا ماه مه افزایشی بوده ولی در دو ماه اخیر رو به کاهش گذاشته است. یکی از عوامل کاهش صادرات نفت ایران را می‌توان به مشکلات بازاریابی مربوط دانست. در واقع با کاهش شدید قیمت نفت خریداران نفت در انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها، خرید نفت خود را کمتر کرده یا با ایجاد رقابت بین تولیدکنندگان منتظر استفاده از نفت ارزان‌تر هستند.

غرب طی سه سال گذشته با تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران خرید نفت از کشورمان را ممنوع کرد و تنها چهار کشور هند، چین، ژاپن و کره‌جنوبی حق خرید نفت از ایران آن‌هم به شکل محدود و کنترل شده را داشتند. اما با توافق ایران و غرب در ماه پیش انتظار می‌رفت خرید نفت از ایران روند رو به رشدی داشته باشد که آمار رویترز خلاف آن را نشان می‌دهد. بر اساس این آمار صادرات به چهار کشور اصلی خریدار نفت ایران در ماه جولای حدود 13درصد نسبت به ماه پیش از آن کاهش یافته است. در عین حال گزارش رویترز نشان می‌دهد صادرات نفت به همه این کشورها به غیر از ژاپن در ماه پیش نزولی بوده است.

صادرات روزانه نفت ایران به چین، بزرگ‌ترین‌ خریدار نفت کشورمان، در ماه جولای نسبت به ماه ژوئن ۱/ ۹۶ هزار بشکه معادل بیش از ۱۴درصد کاهش یافته و به ۷/ ۵۷۵ هزار بشکه در روز رسیده، این در حالی است که واردات نفت خام این کشور به‌طور کلی افزایشی بوده است. با این وجود ایران در دوران پیش از تحریم سومین تامین‌کننده نفت چین بود و بر اساس آمارهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ ایران حدود ۲۰ درصد از نفت موردنیاز این کشور را تامین ‌کرده است. اما با اعمال تحریم‌ها و کاهش صادرات نفت ایران، در حال حاضر کشورمان تنها ۸ درصد از نفت وارداتی چینی‌ها را تامین می‌کند.

اما هند که از اقتصاد‌های نوظهور به شمار می‌رود و رشد مصرف نفت بالایی دارد یکی از مشتریان مهم نفت ایران است. با این وجود هند نیز مانند دیگر مشتریان نفتی ایران تنها در سایه رفع تحریم‌های ایران حاضر است مبادلات نفتی خود با کشورمان را ادامه دهد. این کشور که در ماه‌های پایانی سال 2014 بیش از اندازه مقرر از ایران نفت خریده بود با توقف واردات خود از ایران در ماه مارس سعی کرد در سال مالی منتهی به این ماه میانگین واردات خود را در چارچوب تحریم‌های غرب نگه دارد. بر اساس گزارش رویترز، هند در ماه جولای روزانه 4/ 215 هزار بشکه از ایران نفت خریداری کرده است که نسبت به مقدار متوسط ماه ژوئن نشان از کاهش 5/ 68 هزار بشکه‌ای دارد.

اما کره جنوبی که چندی پیش هیاتی از آن مهمان تهران بود و وعده افزایش خرید نفت از کشورمان در پسا‌تحریم را داده است، در ماه جولای ۴۴درصد از میزان واردات خود نسبت به ماه ژوئن کاسته است. بر این اساس کره در ماه یاد شده از ایران ۷/ ۶۶ هزار بشکه از ایران به‌طور متوسط نفت خریداری کرده است که نسبت به ماه ژوئن ۴/ ۵۲ هزار بشکه کاهش داشته است. براساس محاسبات خبرگزاری رویترز و براساس آمار شرکت ملی نفت کره جنوبی، واردات نفت این کشور از ایران در هفت ماه نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل با ۱۱ درصد کاهش به ۱۱۱ هزار و ۶۶۵ بشکه در روز رسیده است.

با این وجود رویترز روز گذشته اعلام کرد که یکی از مقام‌های بلندپایه دولت این کشور اظهار کرده است که کره جنوبی پس از لغو تحریم‌های ایران، افزایش واردات نفت و میعانات از این کشور را بررسی خواهد کرد. بر اساس این گزارش، وو تائه هی، معاون وزیر بازرگانی کره جنوبی که اخیرا در قالب یک هیات بلندپایه و برای امضای قراردادهای احتمالی در بخش نفت و گاز و ساختمان‌سازی به ایران سفر کرد، خاطرنشان کرد که واردات نفت کره جنوبی از ایران از زمان اعمال تحریم‌ها به شدت کاهش یافته است. وی افزود: کیفیت نفت خام ایران خوب است و میعانات آن یکی از مواردی است که ما می‌توانیم استفاده کنیم. ما افزایش واردات نفت ایران را مورد بررسی قرار خواهیم داد اما این اتفاق فقط پس از لغو تحریم‌ها ممکن خواهد بود.

بین چهار مشتری آسیایی خریدار نفت ایران، ژاپن تنها کشوری است که همزمان با توافق ایران و غرب واردات خود از ایران را افزایش داده است. بر اساس آمار منتشر شده توسط خبر‌گزاری رویترز، این کشور در ماه جولای روزانه ۶/ ۱۵۸ هزار بشکه از ایران نفت وارد کرده است که نسبت به ماه پیش از آن ۶/ ۶۵ هزار بشکه معادل ۷۰ درصد خرید خود را افزایش داده است. ژاپنی‌ها اولین هیات‌ اقتصادی از شرق آسیا بودند که وارد ایران شدند. ایران تا پیش از تحریم‌ها یکی از کشورهای اصلی تامین‌کننده نفت ژاپن بود و حتی گفته می‌شود در برهه‌ای از زمان ایران روزانه ۷۰۰ هزار بشکه به این کشور نفت صادر می‌کرده است. حال با نزدیک شدن به لغو تحریم‌های غرب هیاتی اقتصادی از این کشور عازم ایران شد تا علاوه بر وعده افزایش خرید نفت از کشورمان برای بازگشت به صنعت نفت ایران ابراز آمادگی کند.

کاهش صادرات میعانات گازی ایران

در این بین روز گذشته انتشار آمار گمرک ایران در 5 ماه نخست سال جاری شمسی نشان از افت صادرات میعانات گازی داشت. براساس این آمار کشورمان در 5 ماه نخست سال جاری حدود 205/ 8 میلیون تن میعانات گازی صادر کرده، این در حالی است که در 5 ماه ابتدای سال 93 این مقدار بالغ بر 508/ 8 میلیون تن بوده است که نشان از افت 303 هزار تنی صادرات میعانات گازی معادل 5/ 3 درصد دارد.

کاهش صادرات این محصول در حالی رخ داده است که میزان تولید میعانات گازی به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. میعانات گازی که به نفت فوق سبک نیز مشهور است نوعی مایع سوختی است که همراه با گاز استخراج می‌شود. این محصول به دلیل اینکه کیفیت بالاتر و فرآیند پالایشی ساده‌تری دارد، گران‌تر از نفت خام ارزش‌گذاری می‌شود. بر همین اساس طی یک سال‌ اخیر با به بهره‌برداری رسیدن برخی از فازهای پارس‌جنوبی تولید این مایع سوختی نیز به همراه گاز افزایش داشته است.

اما بازار این محصول طی چند سال اخیر اشباع شده و فروش آن دشوارتر از نفت خام شده است. این مساله موجب شده که ایران نیز در بازاریابی برای این محصول با مشکل مواجه شود که به انباشت میعانات گازی در نفتکش‌های روی آب منتهی شده است. بر اساس برخی اطلاعات که توسط وزیر نفت کشورمان نیز تایید شده است، ایران در حال حاضر مقدار قابل توجهی میعانات گازی روی آب دارد، برخی منابع این حجم را بیش از 57 میلیون بشکه برآورد کرده‌اند.

در واقع با افزایش تولید نفت فوق سبک در ایالات متحده آمریکا طی چند سال اخیر، این کشور واردات نفت فوق سبک یا همان میعانات گازی خود را به شدت کاهش داده است. بنابراین کشورهایی که پیش از این نفت سبک خود را به آمریکا صادر می‌کردند بازار آسیا و اروپا را جایگزین آمریکا کردند و این مساله به اشباع بازار این محصول منجر شده است.

برخی کارشناسان پیش از این اعلام کرده بودند که یکی از مشکلات بزرگ بر سر راه ایران برای افزایش صادرات بعد از رفع تحریم‌ها بازاریابی برای میعانات گازی است و احتمالا صادرات نفت خام کار آسان‌تری برای ایران باشد.