رشد نفت در دقیقه۹۰

گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: نفت ماه پر‌افت‌وخیزی را از سر گذراند و در این ماه در حالی که مدام در حال کاهش بود تنها در سه روز پایانی توانست نه تنها به قیمت‌های اول ماه‌آگوست برسد بلکه از آن نیز پیشی گرفته و تغییرات ماهانه قیمت را مثبت کند.

در این ماه نفت خام آمریکا بیش از دو دلار رشد کرد و از قیمت ۱۲/ ۴۷ دلار در اول ماه به ۲/ ۴۹ دلار بر بشکه در ۳۱ آگوست رسید.

بر این اساس، نفت وست تگزاس اینترمدیت صعود ۵/ ۴ درصدی قیمت‌ها را در یک ماه به ثبت رساند. اما نفت برنت از قیمت ۲۱/ ۵۲ دلار بر بشکه، در روز پایانی ماه آگوست به ۱۵/ ۵۴ دلار رسید، بنابر این با جهش کمتر از دو دلار ۷/ ۳ درصد رشد را به ثبت رساند.

ماه آگوست با نگرانی از افزایش عرضه نفت از سوی ایران آغاز شد و اخبار منفی از اقتصاد چین افت قیمت‌ها را تشدید کرد به‌طوری‌که برای اولین‌بار از سال ۲۰۰۹ قیمت‌ نفت خام آمریکا به زیر ۴۰ دلار رسید. نفت برنت نیز در این ماه توانست کف ۶ساله خود را بشکند و به کمترین میزان طی شش سال و نیم اخیر برسد. اما هفته گذشته انتشار آمار اقتصادی آمریکا از افت بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد و بهای نفت افزایش یافت.در سه روز معاملاتی پایانی ماه آگوست نفت برنت بیش از ۱۱ دلار در هر بشکه رشد کرد و رکورد رشد ۲۵ درصدی قیمت طی سه روز را به ثبت رساند. بهای نفت‌خام آمریکا نیز در بازه زمانی یاد شده ۶/ ۱۰ دلار در هر بشکه افزایش یافت و بیش از ۲۷ درصد رشد کرد. بر اساس برآوردهای بلومبرگ، این مقدار بیشترین رشد قیمتی نفت طی سه روز متوالی از سال ۱۹۹۰ بوده است.

افت نفت در پی رشد عرضه و ضعف تقاضا

ماه آگوست با ریزش قیمت‌ها در بازار نفت آغاز شد. از سویی گمانه‌ها از چگونگی افزایش تولید نفت ایران در بیشترین سطح خود مطرح بود و از سوی دیگر گزارش‌ها نشان از کاهش تقاضای فصلی نفت خام در آمریکا داشت که همه این عوامل موجب افت سریع قیمت‌ها شد به‌طوری‌که عمیق‌ترین افت تابستانه بهای نفت امسال رقم خورده است. در واقع بررسی افت قیمت‌ها از ابتدای ژوئن نشان می‌داد حتی در سال‌های بحران اقتصادی ۲۰۰۸ و ۱۹۹۶ بهای نفت با چنین درصد قیمتی کاهش نیافته است.

اما چرا اخبار توافق ایران و غرب بر بازار نفت اثر‌گذار بود؟ ایران و کشورهای گروه ۱+۵ در چهاردهم ماه ژوئن بر سر مساله هسته‌ای کشورمان به توافق رسیدند و احتمال می‌رود طی چند ماه آینده شاهد رفع تحریم‌های یکجانبه غرب از اقتصاد کشور باشیم. وزیر نفت، بیژن زنگنه از ضرب‌الاجل شش‌ماهه بعد از رفع تحریم‌ها برای افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت ایران خبر داده است. هر چند برخی منابع در تحقق وعده‌های وزیر نفت ایران شک و شبهه دارند اما افزایش تولید نفت ایران در پسا‌تحریم گریز‌ناپذیر است.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا از افزایش ۶۰۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت ایران تا پایان سال ۲۰۱۶ خبر داده است و برخی منابع با اشاره به بشکه‌های نفت ایران که‌ روی آب ذخیره شده‌اند افزایش عرضه نفت ایران را زود‌هنگام عنوان کردند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا این ذخایر را ۳۰ میلیون بشکه در روز برآورد و اعلام کرد تا پایان سال ۲۰۱۵ با استفاده از این ذخایر ایران می‌تواند ۱۰۰ هزار بشکه به عرضه جهانی نفت بیفزاید. اما در شرایط کنونی بازار نفت با مازاد عرضه بی‌سابقه‌ای مواجه است، برخی منابع مازاد عرضه را تا بیش از ۳ میلیون بشکه در روز برآورد کرده‌اند. بنابر‌این افزایش عرضه از سوی ایران مازاد عرضه را افزایش داده و بهای نفت را کاهش می‌دهد.

افزایش تولید نفت ایران از سوی دیگر نیز بر بازار اثرگذار است. در واقع با افزایش تحریم‌ها از سال ۲۰۱۲ بخش قابل توجهی از نفت ایران از بازارها خارج شد و در نبود ایران کشورهای دیگر جایگزین نفت ایران شدند، حال ایران قصد دارد به بازار بازگردد اما به نظر نمی‌رسد دیگر کشورهای تولید‌کننده با کاهش تولید خود برای نفت ایران جا بازکنند. وزیر نفت کشورمان در آخرین اظهارات خود اعلام کرد تولید نفت خود را به هر قیمتی افزایش خواهیم داد. این مساله ممکن است به جنگ قیمتی در بازارهای جهانی منتهی شده و افت بهای نفت را تشدید کند. حال از آنجا که بازارهای کالایی پیش نگر هستند خبر افزایش تولید نفت ایران در ماه‌های آینده موجب تداوم افت بهای نفت در نیمه اول ماه شدند.

در حالی که بازار همچنان تحت تاثیر توافق ایران و غرب و گمانه‌ها بر سر چگونگی بازگشت ایران بود، اخبار منفی از اقتصاد چین تشدید شد. در واقع چین که چند ماهی است با افت رشد اقتصادی و شاخص خرید مدیران مواجه بود، با افت بی‌سابقه‌‌‌ای شاخص سهام شانگهای سیگنال منفی افت تقاضا را بیش از پیش به بازار مخابره کرد. افت شاخص سهام این کشور نشان از خروج سرمایه ‌گذاران در این کشور دارد که به نظر می‌رسد به این نتیجه رسیده‌اند که اقتصاد چین سوددهی سابق را برای آنها ندارد.

در این ماه اعلام شد که شاخص PMI این کشور در ماه جولای همچنان زیر ۵۰بوده است و روند کاهشی خود را در ماه آگوست ادامه داده و به ۱/ ۴۷ رسیده که حتی نسبت به برآوردهای قبلی این سازمان کمتر بوده است. از سویی تراز تجاری چین نیز کاهش یافت که نشان از ضعف صادرات این کشور داشت؛ در پی این وقایع شاخص سهام چین افت‌های کم‌سابقه‌ای را تجربه کرد و حتی افت بیش از ۸ درصدی در یک روز را به ثبت رساند. در این بین دولت چین در سومین هفته آگوست اعلام کرد که ارزش پول خود را ۲‌درصد کاهش داده است، این اقدام مهم‌ترین‌ سیگنالی که به بازارهای کالایی از جمله نفت مخابره کرد اوضاع نامساعد در دومین اقتصاد بزرگ جهان بود. اخبار منفی اقتصاد چین مهم‌ترین‌ عامل افت‌های شدید بهای نفت در ماه آگوست و رسیدن قیمت‌ها به کانال ۳۰ دلاری بود.

در شرایطی که اعلام می‌شود اوپک در حال افزایش تولید است و کاهش عرضه نفت آمریکا به قدری نیست که بازار را به تعادل برساند، فصل مسافرت‌های تابستانی در بیشتر کشورهای نیم‌کره شمالی از جمله آمریکا، بزرگ‌ترین‌ مصرف‌کننده نفت جهان رو به پایان گذاشت. در واقع اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرد که در ماه ژوئن تقاضای نفت خام در اوج خود قرار گرفته و از ماه آگوست شاهد کاهش فعالیت پالایشگاه‌های آمریکا و افت تقاضای نفت خام در این کشور خواهیم بود. از سویی در کشورهای خاورمیانه نیز پیک مصرف برق کاهش می‌یابد و نیروگاه‌ها تقاضای کمتری برای سوخت خواهند داشت. براین اساس اعلام شد که افت بهای نفت تا دو ماه پایانی سال ادامه خواهد داشت.

رشد نفت با اهرم آمریکا

اما انتشار اقتصادی آمریکا همه معاملات را در بازار نفت به هم زد. در چهارمین هفته ماه آگوست اعلام شد که رشد اقتصادی آمریکا بیش از برآوردهای قبلی بوده است و این مساله زمینه تغییر مسیر بازار نفت را فراهم کرد. بر اساس داده‌های فدرال رزرو، رشد اقتصادی آمریکا در سه ماهه دوم سال جاری میلادی ۷/ ۳ درصد بوده است؛ در حالی که این بانک پیش از این رشد ۳/ ۲ درصدی را برآورد کرده بود. آمار اقتصادی امیدوار‌کننده آمریکا موجب شد بهای نفت در یک روز بیش از ۱۰ درصد رشد کند و قیمت‌ها به بالای ۴۰ دلار بازگردند.

اما روز دوشنبه، آخرین روز معاملاتی ماه آگوست شاهد رشد بیش از ۹ درصدی بهای نفت خام آمریکا بودیم. در این روز اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرد که تولید نفت آمریکا در شش ماه اول سال ۲۰۱۵ کمتر از برآوردهای قبلی این سازمان بوده است. بر‌اساس این گزارش، متوسط تولید نفت آمریکا در ۵ ماه نخست امسال (ژانویه تا می) بین ۴۰ تا ۱۶۰ هزار بشکه کمتر از برآوردهای قبلی بوده است و همچنین برآورد می‌شود تولید نفت این کشور در ماه ژوئن ۱۰۰ هزار بشکه نسبت به ماه مه کاهش داشته و به ۳/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده باشد. این خبر بهای نفت را با رشد ۹ درصدی مواجه کرد.

در این بین روز دوشنبه بولتن ماهانه اوپک منتشر شد که اوپک در آن ابراز آمادگی کرده که برای متعادل کردن قیمت‌ها حاضر است با تولیدکنندگان خارج این سازمان مذاکره کند. به گزارش بلومبرگ، اوپک در یادداشت آغازین بولتن ماهانه خود نوشت: روند نزولی قیمت‌های نفت به این ادامه خواهد داشت؛ اما اگر یک اراده عمومی برای رویارویی با چالش‌های صنعت نفت وجود داشته باشد، چشم انداز بسیار بهتری که پیش از این پیش روی فعالان بازار بوده است. اوپک با تاکید بر برخی واقعیت‌های بازار کنونی، آماده گفت‌وگو با دیگر تولیدکنندگان نفت است.

بازار نفت در روز سه‌شنبه

نفت اما اولین روز از ماه سپتامبر را نزولی آغاز کرد و در پی انتشار آمار اقتصادی چین مبنی بر کاهش PMI این کشور بهای نفت بیش از ۴ درصد کاهش یافت. بر این اساس، روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۴ به وقت تهران)، بهای نفت خام آمریکا ۹۸/ ۱ دلار کاهش یافت و به ۲۲/ ۴۷ دلار بر بشکه رسید. نفت برنت نیز ۱۲/ ۲ دلار افت قیمت را تجربه کرد و ۰۳/ ۵۲ دلار بر بشکه معامله شد. بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، روز گذشته آمار رسمی خرید مدیران(official PMI) چین اعلام شد و نشان داد که حتی آمار دولتی نشان از ضعف اقتصادی چین دارد. بر اساس این آمار شاخص خرید مدیران در این کشور از عدد ۵۰ در ماه جولای به ۷/ ۴۹ در ماه آگوست رسیده و سریع‌ترین کاهش طی سه سال اخیر را به ثبت رسانده است. در حال حاضر بزرگ‌ترین‌ نگرانی بازار نفت وضعیت اقتصادی چین است که می‌تواند افت دو باره قیمت‌ها را رقم بزند.افت و خیز‌های شدید در قیمت نفت در ماه گذشته آینده بازار نفت را مبهم‌تر از پیش کرده است.

از سویی وضعیت اقتصادی چین و اقتصادهای نو‌ظهور آسیای شرقی بهای نفت را به ریزش بیشتر وادار می‌کند.اوضاع اقتصاد اروپا نیز چندان مساعد نیست و رکود در این قاره همچنان ادامه دارد. افزایش تولید نفت ایران پیش روی بازار نفت است و به نظر نمی‌رسد دیگر اعضای اوپک تمایلی به کاهش تولید و جا بازکردن برای نفت ایران داشته باشند که این ممکن است به جنگ قیمتی در بازارهای جهانی منتهی شود؛ اما در آن سوی جهان آمریکا با اقتصاد رو به رشد به اهرمی برای افزایش قیمت‌ها تبدیل شده است و تقابل دو اقتصاد بزرگ جهان پیش‌بینی آینده بازار نفت را دشوار کرده است.