شکست سیاست ناکارآمد اوپک

نسیم علایی: بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران بارها از برنامه نفتی ایران برای بازگشت به بازارهای بین‌المللی سخن گفته است.


به گفته وی حداکثر 6 تا 7 ماه بعد از لغو تحریم‌ها تولید نفت ایران به میزان قبل از تحریم‌ها باز‌می‌گردد. اما وزیر نفت به تازگی گفت‌وگویی با شبکه خبری بلومبرگ داشته است که زمان بازگشت ایران به بازارهای بین‌المللی را به‌طور دقیق‌تری اعلام کرده و عنوان کرده است که تا ماه مارس(10 اسفند) افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید و صادرات روزانه نفت ایران محقق می‌شود. علاوه بر این، وزیر نفت به شبکه خبری سی‌ان‌ان اعلام کرد که تا پایان سال 2016 در نظر دارد تولید نفت ایران را به 2/ 4 میلیون بشکه در روز برساند. علاوه بر این وی اعلام کرد که سیاست حفظ سقف تولید اوپک که از آذر ماه سال پیش‌در‌پیش گرفته است، جواب نداده و حال شرایطی است که اوپک باید با تعیین نفت 70 تا 80 دلاری سیاست‌های خود را تغییر دهد.


افزایش یک میلیون بشکه‌ای تا پایان سال 94

وزیر نفت در گفت‌وگو با بلومبرگ اعلام کرده است که تا پایان سال ۹۴ به میزان تولید پیش از تحریم‌ها بر می‌گردیم. این اولین بار است که زنگنه زمان افزایش تولید نفت را به‌طور دقیق اعلام می‌کند و از آنجا که لغو تحریم‌ها حداقل سه ماه دیگر عملی می‌شود به نظر می‌رسد وزیر نفت برنامه کوتاه‌مدت‌تری نسبت به قبل برای بازگشت نفت ایران در نظر دارد. وی در این خصوص گفته است: ایران در نظر دارد بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها با افزودن روزانه ٥٠٠ هزار بشکه به تولید نفت خام خود و ظرف چندماه پس از آن با افزودن روزانه ٥٠٠ هزار بشکه دیگر، مجموع تولید نفت خام خود را تا مارس ۲۰۱۶ به ۳میلیون و ٨٠٠ هزار تا ۳ میلیون و ٩٠٠ هزار بشکه در روز برساند.


در این بین وزیر نفت برنامه جدید دیگری برای افزایش تولید ایران عنوان کرده است. وی در گفت‌وگوی دیگری که با شبکه خبری سی‌ان‌ان داشته است، اعلام کرد: بعد از افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید و صادرات و رسیدن به میزان پیش از تحریم‌ها، در نظر دارد در گام بعدی 500 هزار بشکه دیگر به تولید نفت ایران بیفزاید و آن را به 2/ 4 میلیون بشکه در روز برساند. وی اعلام کرد که ایران تا پایان سال 2016 (دی 95) به این هدف نزدیک خواهد شد. وعده‌های وزیر نفت در حالی عنوان می‌شود که کارشناسان و موسسات بین‌المللی در تحقق آنها تردید دارند؛ هرچند که زنگنه پیش‌تر در پاسخ به تردید‌هایی که بر توان ایران برای افزایش تولید می‎‌شود، گفت: کسانی که می‌گویند ایران نمی‌تواند و در توان آن نیست، کافی است منتظر باشند و افزایش تولید نفت ایران را ببینند. موسسات مختلف برای افزایش تولید نفت ایران برآوردهای مختلفی دارند اما به‌طور کلی همه بر این باورند که افزایش تولید نفت ایران در سال جاری میلادی تحقق نخواهد یافت و به سال 2016 موکول می‌شود. این موسسات اعلام کرده‌اند مشکلاتی که بر سر راه ایران برای بازگشت به بازارهای بین‌المللی وجود دارد، افزایش تولید و صادرات نفت ایران را منوط به گذشت زمان می‌کند.


در این خصوص اداره اطلاعات انرژی آمریکا بر این باور است که ایران تا پایان سال ۲۰۱۶ تولید نفت خود را حداکثر ۶۰۰ هزار بشکه افزایش خواهد داد. در واقع بر اساس گفته این موسسه تا دی ماه ۹۵ تولید نفت ایران حداکثر به ۵/ ۳ میلیون بشکه خواهد رسید. بنابراین برآورد این موسسه با برنامه نفتی اعلام شده توسط وزیر نفت ایران ۷۰۰ هزار بشکه اختلاف دارد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا افزایش تولید نفت ایران را منوط به زمان رفع تحریم‌ها، شرایط کنونی چاه‌ها و‌ زیر‌ساخت‌های نفتی ایران و از همه مهم‌تر توان ایران برای تصاحب سهم خود از بازار می‌داند.


در‌باره زمان رفع تحریم‌ها برآوردهای مختلفی وجود دارد. در داخل کشور گفته می‌شود تحریم‎ها سه ماه بعد از تایید توافق توسط سازمان ملل برداشته می‌شود که تقریبا آبان‌ماه امسال خواهد بود. اما در خارج از کشور کارشناسان بین‌المللی بر این باورند که رفع تحریم‌ها زمان بیشتری لازم دارد و حداقل تا پایان سال 2015(دی 94) تحریم‌ها همچنان برقرار است.


اما درخصوص تاسیسات و چاه‌های نفتی ایران، زنگنه در نشست خبری که با خبرنگاران در اردیبهشت سال جاری داشت اعلام کرد که ما چاه‌های نفتی خود را تست کرده‌ایم و می‌دانیم که توان افزایش تولید بلافاصله بعد از رفع تحریم‌ها را داریم. وی همچنین به سرمایه‌گذاری در میادین نفتی غرب کارون اشاره و اعلام کرد: در نظر داریم تولید نفت از این میادین را به ۶۰۰ هزار بشکه در روز برسانیم که بخشی از برنامه ایران برای رسیدن به تولید ۲/ ۴ میلیون بشکه‌ای است.


اما در حال حاضر افزایش تولید نفت ایران منوط به بازاریابی و فروش آن است. یعنی تنها زمانی ما می‌توانیم تولید نفت خود را افزایش دهیم که برای آن مشتری داشته باشیم. زنگنه همچنین پیشتر درباره برنامه ایران برای افزایش صادرات و بازاریابی برای نفتی که به تولید ایران در پساتحریم اضافه می‌شود به «دنیای اقتصاد» گفته بود: ما بازاریابی برای افزایش صادرات خود را آغاز کرده‌ایم و در این راستا مذاکراتی با ژاپن، کره جنوبی و ایتالیا انجام داده‌ایم. در واقع زنگنه به مذاکراتی که طی مدتی که از توافق می‌گذرد انجام داده است اشاره دارد. حدود 50 روزی که از توافق ایران و غرب می‌گذرد بسیاری از مشتریان نفتی ایران در پیش از تحریم‌ و حتی مشتریان کنونی که به دلیل تحریم‌ها واردات خود را از ایران محدود کرده‌اند عازم تهران شده‌ و مذاکراتی با تیم نفتی دولت داشته‌اند و توافق بر سر افزایش صادرات نفت به این کشورها بعد از لغو تحریم‌ یکی از محورهای مهم این دیدارها بوده است. زنگنه همچنین در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان تاکید کرده است که آیا پس از لغو تحریم‌ها ما می‌توانیم منتظر بمانیم و تولید نفت خام خود را افزایش ندهیم؟ به نظر شما ایران خواهد پذیرفت که تولید نفت خام خود را افزایش ندهد و سهم خود را در بازارهای جهانی به دیگران واگذار کند؟ این عادلانه نیست. این گفته وزیر نشان می‌دهد ایران برای افزایش تولید نفت خود به قیمت‌ها توجهی ندارد و این ممکن است به جنگ قیمتی بین تولید‌کنندگان نفت منتهی شود. به گفته زنگنه‌ این تنها راه پیش‌روی ایران است.


وزیر نفت با تاکید بر اینکه ایران تولید نفت خود را به هر قیمتی افزایش خواهد داد و انتظار دارد که دیگر کشورهای عضو اوپک راه را برای ورود این کشور به بازارهای جهانی باز کنند، اعلام کرد: بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها، ما حق داریم که به بازار بازگردیم و سطح تولید پیشین خود را احیا کنیم، چراکه ما راه دیگری پیش‌روی خود نداریم، افت قیمت‌های جهانی نفت خام، مانع عزم راسخ ایران برای بازگشت به بازارهای جهانی نفت نمی‌شود.


نفت ۷۰ تا ۸۰ دلاری قیمت عادلانه بازار

وزیر نفت درباره قیمت نفت و نقش اوپک در بازار کنونی نیز توضیحاتی به هر دو شبکه خبری بلومبرگ و سی‌ان‌ان داده است. وی با بیان اینکه بیشتر اعضا خواهان تثبیت قیمت‎‌های جهانی نفت هستند، قیمت 70 تا 80 دلاری را برای نفت عادلانه دانست.


وی سیاست اوپک در قبال افت قیمت نفت را شکست‌خورده می‌داند. زنگنه با بیان اینکه برخی اعضای اوپک پارسال معتقد بودند که قیمت‌های پایین نفت خام می‌تواند نفت‌هایی که هزینه تولید بالایی دارند، از جمله نفت شیل را از دور خارج کند، گفت: پس از گذشت چندماه شاهد کاهش شمار دکل‌های نفتی فعال آمریکا بودیم، اما هم اکنون با افزایش قیمت نفت همه آنها دوباره در حال بازگشت به میدان‌های نفتی هستند و سطح تولید نفت شیل آمریکا نیز تغییر چشمگیری نداشته است؛ یعنی راهبرد حفظ سهم اوپک در بازارهای جهانی کار‌ساز نبوده است و ما خواهان بازنگری در آن هستیم. به گزارش «دنیای اقتصاد» در نشست ۱۶۶ سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت که آذر ماه سال گذشته در وین برگذار شد، عربستان به همراه سه عضو دیگر این سازمان یعنی امارات، قطر و کویت با کاهش سطح تولید اوپک مخالفت و اعلام کردند که با افت قیمت، عرضه نفت بسیاری از تولیدکنندگان غیر‌عضو کاهش می‌یابد و قیمت نفت افزایش خواهد یافت. به گزارش سی‌ان‌ان، برخی اعضای اوپک به‌تازگی خواستار برگزاری نشست فوق‌العاده اوپک شده‌اند تا در سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه‌ای این سازمان بازنگری کنند، اما عربستان سعودی تمایلی به این اقدام ندارد. زنگنه در این خصوص به سی‌ان‌ان گفت: راهبرد عربستان برای حفظ سهم اوپک در بازارهای جهانی کار ساز نبوده و ایران خواستار بازنگری در این راهبرد است. وی افزود: پس از گذشت یک سال از واکنش بازار و تولید‌کنندگان شیل اویل به راهبرد حفظ سهم، ما دریافتیم که در پیش‌گرفتن این راهبرد تاثیری مهمی ندارد و من فکر می‌کنم داریم به مرحله‌ای می‌رسیم که تصمیم بگیریم چگونه بازار را مدیریت کنیم. زنگنه همچنین به تولیدکنندگان خارج از سازمان تاکید کرد و گفت: اوپک آماده همکاری و هماهنگی با کشورهای غیرعضو این سازمان است، اگرچه منتظر نمی‌ماند که دیگر تولیدکنندگان برای اوپک مقدار تولید تعیین یا اقدام آن را تایید کنند. وزیر نفت ادامه داد: اوپک برای مدیریت بازار و برقراری توازن میان عرضه و تقاضای نفت در بازارهای جهانی به توافق‌نظر خواهد رسید، اما به نظر می‌رسد ما برای تبادل دیدگاه‌ها و گفت‌وگو با یکدیگر و رصد تحولات در فضای بین‌المللی، به چند ماه زمان نیاز داریم. زنگنه به اینکه اوپک چه زمانی به یک تصمیم و توافق‌نظر می‌رسد، اشاره‌ای نکرد.