دخل و خرج تئاتر در ایران

گروه فرهنگ‌وهنر: تئاتر ایران در سال‌های اخیر مسیر قابل‌توجهی را پشت سر گذاشت و به شکل قابل توجهی بخش خصوصی را مجاب کرد تا در این عرصه سرمایه‌گذاری کنند. اتفاقی که شاید تا همین دوسه سال پیش به امری محال شبیه بود. با ورود تهیه‌کنندگان به عرصه تئاتر ایران نخستین مقدمات خصوصی سازی فراهم شد و حالا فاز دیگری از این روند شکل گرفته است. تماشاخانه‌های خصوصی در چهارسوی پایتخت راه‌اندازی شده‌اند تا ظرفیت اجرا در پایتخت به شکل ملموسی افزایش پیدا کند.

سالن‌های کوچک اما جمع و جوری که باعث می‌شوند چرخه هنرهای نمایشی با شتاب بیشتری بچرخد و درآمدزایی اهالی این عرصه به اجرا در سالن‌های بخش دولتی محدود نباشد. در چنین وضعیتی امکان ایجاد رقابت در بین اهالی تئاتر هم بیشتر شده است و حالا مخاطبان فرصت‌های بیشتری برای انتخاب دارند و همین نکته باعث می‌شود تا جامعه تئاتر به فکر افزایش کیفیت کارهایشان باشند. با خصوصی شدن و وابستگی درآمد تئاتر به فروش بلیت، حالا دیگر تئاتر هم به کالایی تبدیل شده که تابع قوانین عرضه و تقاضاست.

شاید پیش از این میزان فروش مساله‌ خیلی مهمی برای تئاتری‌ها نبود؛ اما حالا به دغدغه‌ای اصلی برای گروه‌های تئاتری بدل شده است. دغدغه‌ای که باعث می‌شود گروه‌ها از حربه‌های مختلفی همچون استفاده از ستاره‌های سینما به‌عنوان بازیگر، رو آوردن به کمدی‌های مردم‌پسند، استفاده افراطی از موسیقی، شیوه‌های تبلیغی نوآورانه و گاهی عجیب و... برای جذب بیشتر تماشاگر استفاده کنند. اما برای سر پا کردن یک تئاتر چقدر پول لازم است؟ و عاقبت چقدر پول قرار است به جیب گروه بازگردد؟

هزینه‌های تولید تئاتر در تهران به نسبت سالن اجرا، حجم و کیفیت دکور، لباس، وسایل صحنه... و درجه بازیگران تغییر می‌کند؛ اما به‌طور میانگین می‌توان هزینه‌ها را این‌طور محاسبه کرد: هزینه‌ اجاره پلاتو برای محل تمرین به مدت دو ماه بین یک‌میلیون و ۲۰۰‌هزار تومان تا ۱۲میلیون تومان است. اگر بخواهید از ستاره‌های سینما برای بازی در نمایش‌تان استفاده کنید، باید برای ۳۰ شب اجرا بین ۱۵ تا ۵۰ میلیون تومان دستمزد در نظر بگیرید. همچنین دستمزد بازیگران حرفه‌ای تئاتر معمولا بین ۵ تا ۱۵ میلیون تومان برآورد می‌شود. طراحی صحنه و اجرای دکور به نسبت نوع نمایش از حدود یک‌میلیون تومان تا حدود ۵۰ میلیون تومان هزینه برمی‌دارد. همچنین هزینه لباس و وسایل صحنه به همان نسبت بین۳۰۰ هزار تا ۱۰ میلیون تومان است. برای دستمزد عوامل پشت صحنه اعم از طراحان، دستیاران، موسیقی، نورپرداز و... هم باید روی رقمی بین پنج تا ۳۰ میلیون تومان حساب کنید.

هزینه‌های متفرقه مثل پذیرایی در حین تمرین و رفت و آمد و... را هم به نسبت قناعت یا سخاوت گروه، باید بین ۵۰۰هزار تا ۱۰ میلیون‌تومان در نظر گرفت. هزینه تبلیغات از ساده‌ترین نوع مثل چاپ تراکت تا تبلیغات حجیم‌تر مثل پوستر و بیلبورد و تبلیغات محیطی و... بین صدهزار تومان تا صد میلیون تومان است.

عاقبت وقتی نمایش آماده اجرا شد، باید به فکر سالنی برای اجرا باشید. اجاره تالار وحدت برای ۳۰شب اجرا حدود ۱۵۰ میلیون تومان، تالار حافظ حدود ۳۶ میلیون تومان، سالن‌های خصوصی بین ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۱۵ میلیون تومان و سالن‌های ایرانشهر معادل ۳۰ درصد فروش بلیت است.

به این ترتیب هزینه‌ تولید تئاتر در شهر تهران را می‌توان رقمی بین ۲۰ تا ۵۱۲ میلیون تومان برآورد کرد. قابل توجه است که اعداد و ارقام ذکر شده تقریبی هستند و بر اساس عرف جاری برآورد شده‌اند.

اگر می‌خواهید بدانید از ۳۰ شب اجرای تئاتر، حدودا چقدر عایدتان می‌شود، به جدول زیر نگاهی بیندازید. این جدول ظرفیت، میانگین قیمت بلیت، فروش یک‌شب و فروش ۳۰شب سالن‌هایی را در تهران نشان می‌دهد که نمایش‌های حوزه تئاتر حرفه‌ای در آنها اجرا می‌شود. قیمت بلیت، مربوط به آخرین نمایش‌ اجراشده در سالن است و در صورتی‌که سالنی بیش از یک قیمت بلیت داشته باشد، میانگین قیمت‌ها لحاظ شده است. همچنین ارقام مربوط به فروش، سَقف فروش یک سالن را با فرض پر بودن سالن نشان می‌دهند. ضمنا می‌توان کمک‌هزینه اندک مرکز هنرهای نمایشی را به برخی از کارها به این ارقام اضافه کرد.