ایستگاهی پرتردد با مسافرانی راضی
دنیای اقتصاد، زهرا صفدری- روزهای پایانی تابستان 94 فرصتی دست داد تا سری به ایستگاه راه‌آهن مشهد به عنوان مهمترین و پرترددترین ایستگاه مسافری راه‌آهن کشور بزنیم، روزهایی که موج دوم سفرهای تابستانی رو به پایان است و بسیاری از مسافران برای استفاده از آخرین فرصت‌های تعطیلات به مشهد سفر کرده‌اند و حال قصد بازگشت به شهر خود را دارند؛ این روزها ایستگاه راه‌آهن مشهد همچون دیگر روزهای تابستان پرکار و مملو از جمعیت است.

تصور نمی‌کردم که با یک تماس بتوانم به سرعت هماهنگی‌های لازم برای گزارش و عکاسی از ایستگاه را انجام دهم اما خوشبختانه روابط عمومی راه‌آهن خراسان رضوی در این زمینه همکاری بسیار خوبی داشت و تا آخرین لحظه برای انجام مصاحبه و نشان دادن فضاهای مختلف ایستگاه در کنار ما بود.

ایستگاه راه‌آهن مشهد؛ یکی از ۲۰ شاهکار معماری پس از جنگ جهانی دوم در آسیا
دقایقی از ساعت ۸ صبح گذشته بود که وارد سالن ایستگاه راه‌آهن مشهد شدم، سالنی که با معماری جالب و منحصر به فردش در ابتدای ورود توجه هر بیننده و مسافری را به خود جلب می‌کند؛ این ایستگاه به عنوان یکی از ۲۰ شاهکار معماری بعد از جنگ جهانی دوم در آسیا و زیباترین و مجهزترین ایستگاه راه‌آهن ایران در سال ۱۳۳۴ ساخته شده است.

سقف منحنی شکل و مرتفع و ستون‌های قطور سالن به نوعی برای مسافران خسته، آرامش را القا می‌کند، در کنار معماری گذشته، فضاسازی مسئولان ایستگاه هم برای ایجاد این آرامش درونی نقش بسزایی دارد که می‌توان به ایجاد فضای سبز درونی ایستگاه و رنگ‌آمیزی‌های سالن اشاره کرد.
در یک طرف سالن ترکیب جالبی از سنت و مدرنیته به چشم می‌خورد، کافه موزه راه‌آهن پذیرای مسافرانی است که برای دقایقی به صرف نوشیدنی در فضای موزه می‌پردازند، در گوشه و کنار این کافی‌شاپ، ویترین‌هایی با نمایش قطعات قدیمی قطارها و لکوموتیوها به چشم می‌خورد، حتی پایه برخی از میزها را قطعات قدیمی قطار تشکیل داده و توضیحاتی در کنار هر وسیله برای ارضای حس کنجکاوی افراد وجود دارد.

وجود غرفه‌های سوغات، رزرو هتل، صنایع دستی و محصولات فرهنگی نیز از جمله تدابیر مسئولان در راستای تامین برخی از نیازهای مسافران در زمان انتظار برای حرکت قطار به شمار می‌رود.
به سراغ یکی از مسافرانی که منتظر اعلام حرکت قطار خود توسط بخش اطلاعات ایستگاه است، می‌روم. او اهل اهواز بوده و و برای هشتمین بار است که به مشهد سفر می‌کند. این شهروند اهوازی می‌گوید: با توجه به امنیت و آسایشی که سفر با قطار به همراه دارد، سعی می‌کنم از این طریق به مشهد سفر کنم. این سومین باری است که به ایستگاه راه‌آهن مشهد آمده‌ام و از کیفیت خدمات و وضعیت سالن رضایت کامل را دارم و اگر قرار باشد باز هم به مشهد سفر کنم به طور حتم سفر با قطار را انتخاب می‌کنم چون نسبت به هواپیما کم‌هزینه‌تر و نسبت به سفر با اتوبوس کم‌خطرتر است.

به روز بودن امکانات ایستگاه
و رضایت مسافران


pic۱


یکی دیگر از مسافران که اهل مشهد بوده اما در تهران زندگی می‌کند و سفرهای زیادی با قطار داشته، می‌گوید: به خاطر شغلم سفرهای زیادی با قطار به شهرهای مختلف ایران داشته‌ام و ایستگاه‌های زیادی را از نزدیک دیده‌ام اما ایستگاه راه‌آهن مشهد یکی از بزرگترین و بهترین ایستگاه‌های قطار کشور است که امکانات آن کامل‌تر از بسیاری دیگر از ایستگاه‌ها بوده و حتی قابل‌مقایسه نیست، این را نه به این خاطر که خودم مشهدی هستم بلکه به دلیل به روز بودن خدمات ایستگاه در کنار عظمت سالن و راحتی مسافران در آن می‌گویم. ایجاد سیستم اینترنت بی‌سیم یکی از بهترین خدمات این ایستگاه است و این روزها که همه مردم با اینترنت سروکار دارند به نوعی وجود این سیستم ضروری است و از مسئولان راه‌آهن مشهد برای این موضوع تشکر می‌کنم.

یک مسافر اهل تهران نیز می‌گوید: سومین بار است که به مشهد سفر می‌کنم اما اولین باری است که با قطار به مشهد آمده‌ام و دفعات گذشته با اتوبوس سفر کرده‌ام. از سفر با قطار راضی هستم و سعی می‌کنم اگر باز هم زیارت مشهد نصیبم شد با این وسیله سفر کنم. او درباره وضعیت ایستگاه راه‌آهن مشهد عنوان می‌کند: ایستگاه مشهد بسیار زیباست و از نظر نظافت و تمیزی رضایت کامل دارم برخورد پرسنل ایستگاه هم با مسافران خوب است و به طور کلی کیفیت ارائه خدمات در این ایستگاه مطلوب است.
پس از صحبت با تعدادی از مسافران، به دفتر مرکز کنترل ترافیک راه‌آهن خراسان رضوی می‌رویم؛ مرکزی که کار بسیار حساس کنترل قطارها برای جلوگیری از برخورد آن‌ها با یکدیگر را برعهده داشته و با اعلام زمان توقف قطارها در ایستگاه‌های مختلف بین راه برای اقامه نماز و یا سوخت‌گیری و دیگر موارد از بروز ترافیک و یا خطر برخورد قطارها جلوگیری می‌کند.

مرکز کنترل ترافیک؛ مغز متفکر راه‌آهن

pic۲


معاون مرکز کنترل ترافیک راه‌آهن خراسان رضوی می‌گوید: مرکز کنترل ترافیک در واقع مغز متفکر ناحیه به شمار می‌رود و کنترل تمامی قطارهای مسافربری و باری را برعهده دارد. از ابتدای سال جاری تاکنون خوشبختانه با تلاشی که برای انجام وظیفه در این مرکز داشته‌ایم مشکل خاصی به‌وجود نیامده است و کنترل عبور و مرور تمامی قطارهای تهران و دیگر شهرستان‌ها به مقصد مشهد را انجام داده‌ایم.

رضا کریم‌پور می‌افزاید: برنامه حرکت قطارها به طور مدون از تهران ابلاغ می‌شود و بخش کنترل راه‌آهن مشهد پیگیر انجام صحیح این برنامه است و مواردی همچون توقف قطارها برای سوخت‌گیری و ... را در دستور کار دارد.
از مرکز کنترل ترافیک خارج می‌شویم و به سمت ابتدای ایستگاه می‌رویم، جایی که قطارها وارد می‌شوند و اقداماتی نظیر تخلیه فاضلاب، آبگیری و شستشو انجام می‌شود و سپس اتصال واگن برای حرکت دوباره به قطار توسط نیروهایی به نام گروه مانور انجام می‌شود که کاری حساس و دقیق است.

مسئول ترافیک ایستگاه راه‌آهن مشهد می‌گوید: این دفتر تمام اطلاعات مربوط به قطارهای وارد شده به ایستگاه را در اختیار داشته، برنامه‌ریزی برای آبگیری، تخلیه فاضلاب، شستشو و تعمیرات قطارها را برعهده دارد و مسئولیت تمام اتفاقات مربوط به قطاری که وارد ایستگاه شده با این مرکز است.

احمد ذوقی با اشاره به اتصال لکوموتیو به واگن‌ها به عنوان یکی از حساس‌ترین مسئولیت نیروهای مانور دفتر ترافیک ایستگاه راه‌آهن، اظهار می‌کند: کوچکترین غفلت و کوتاهی در مراحل کار، موجب ایجاد سانحه جانی برای نیروها می‌شود و به همین دلیل تمرکز در کار برای نیروهای ما بسیار مهم است و خوشبختانه امسال سانحه‌ای در این بخش نداشته‌ایم.

حمید بهادری، معاون ایستگاه راه‌آهن مشهد نیز اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر به دلیل اعمال تحریم‌ها علیه ایران، راه‌آهن نتوانسته است نسبت به نوسازی ناوگان و تبدیل واگن‌های قدیمی به جدید اقدام کند و ما این کمبودها را با فشار بر روی نیروهای کار جبران کرده‌ایم و آن‌ها با فداکاری تلاش کرده‌اند فرسودگی ناوگان را جبران کنند و تعمیرات را به موقع انجام دهند.

سالانه ۸۰۰۰ نفر از قطار جا می‌مانند
سرپرست خدمات ایستگاهی راه‌آهن خراسان رضوی نیز می‌گوید: سالانه حدود ۸۰۰۰ مسافر به دلیل بی‌توجهی و نداشتن دقت کافی به ساعت حرکت قطار از سفر بازمی‌مانند و این درحالیست که اگر آن‌ها اطلاعات بلیط را به درستی مطالعه کنند، دیگر این مشکل را نخواهیم داشت.

سیدمحمد غیاثی با بیان اینکه به دنبال هوشمندسازی ایستگاه راه‌آهن مشهد هستیم، می‌افزاید: این ایستگاه شاید نخستین ایستگاه هوشمند کشور باشد که با ارائه خدمات اینترنتی در حال حاضر و طرح‌هایی برای انجام الکترونیکی امور در آینده، به دنبال دستیابی به این مهم هستیم. وی ادامه می‌دهد: علاوه بر هوشمندسازی، تسهیل دسترسی مسافران به امکانات ایستگاهی و سهولت سوار شدن به قطار از دیگر برنامه‌های ما در پرحجم‌ترین و پرترددترین ایستگاه راه‌آهن کشور است.

غیاثی بیان می‌کند: ما در مدیریت سالن ایستگاه مشهد، به دنبال ایجاد آرامش روانی برای مسافران و کاهش استرس و اضطراب آن‌ها هستیم و این کار را با ایجاد فضای سبز داخل سالن و رنگ‌آمیزی مناسب و اقداماتی از این دست انجام می‌دهیم.
سرپرست خدمات ایستگاهی راه‌آهن مشهد با اشاره به وجود پایانه اتوبوس در مجاورت راه‌آهن اظهار می‌کند:

ایستگاه اتوبوس راه‌آهن مشهد قابلیت پایانه بودن را ندارد و بهتر است شهرداری با تدابیری به جای حرکت 10 خط اتوبوس از این ایستگاه دو خط برای این ایستگاه به مسیرهای اصلی درنظربگیرد تا با این کار از تردد زیاد اتوبوس‌ها و ترافیک در آن جلوگیری کند و این پایانه را به جای گذشته خود یعنی پایانه شهید گمنام بازگرداند، با این اقدام مشکلی در تردد مسافران و به دنبال آن جا ماندن آن‌ها از قطار پیش نمی‌آید.

غیاثی همچنین خواستار حضور شبانه‌روزی پلیس راهور در میدان راه‌آهن شده و می‌گوید: این موضوع از ایجاد گره‌های ترافیکی و توقف‌های غیرضروری در این میدان جلوگیری می‌کند و با توجه به نزدیک شدن به پیک سفرها در ایام محرم و صفر و به ویژه دهه آخر ماه صفر بهتر است تدابیر لازم از سوی پلیس راهور و شهرداری برای کاهش ترافیک در محدوده راه‌آهن انجام شود.

جابجایی روزانه ۴۵ هزار مسافر توسط ایستگاه راه‌آهن مشهد
به سراغ مدیرکل راه‌آهن خراسان رضوی می‌رویم که همچون گذشته و پاسخگویی‌هایش به سوالات ما، این بار هم برای مصاحبه حضوری به خوبی پاسخگوی سوالات «دنیای اقتصاد» بود.
مدیرکل راه‌آهن خراسان رضوی در پاسخ به سوال ما درباره ظرفیت این ایستگاه می‌گوید: حدود 50 درصد ظرفیت قطارهای مسافری ریلی کشور در مسیر خراسان رضوی و مسیر منتهی به مشهد تردد می‌کند. هم‌اکنون در حال اجرای آخرین روزهای دور دوم سفرهای تابستانی و پیک برگشت مسافران و زائران از مشهد به شهرهای خود هستیم.

محمدهادی ضیائی مهر می‌افزاید: روزانه 78 رام قطار به‌طورمستقیم از 25 شهر و مرکز استان به مشهد تردد می‌کند و 45 هزار مسافر در طول شبانه‌روز توسط این ایستگاه جابه‌جا می‌شود. وی اظهار می‌کند: تمام تلاش همکاران ما این بوده که با فعالیت شبانه‌روزی و مراقبت و نظارت‌های کامل برآیند خدمات به مسافران، مشکل خاصی به‌وجود نیاید. از 11 خردادماه که پیک نخست سفرهای تابستانی آغاز و تا 24 شهریور ماه به پایان رسید و در پیک دوم که هم‌اکنون در حال اجراست، خوشبختانه با مشکل خاصی روبه‌رو نشدیم و در این مدت با وجود ظرفیت بالا با برنامه‌ریزی و نظارت کامل هیچ قطاری از برنامه تعریف شده حذف نشده و برنامه‌های ما به طور صددرصدی اجرایی و عملیاتی شد و تمام تلاش خود را برای به حداقل رساندن تاخیر در حرکت قطارها به کار بستیم.ضیائی مهر با اشاره به اهمیت کنترل، نظارت و بازسازی مستمر واحدهای خدمات‌رسانی سالن ایستگاه راه‌آهن مشهد، می‌گوید: این خدمات به طور کامل انجام شده و با اجرای برنامه‌هایی که برای توسعه ایستگاه مشهد داشته‌ایم و برنامه‌ریزی برای سال‌های آینده به دنبال بهبود خدمات‌رسانی به مسافران بوده و هستیم.

اجرای ۲۰ پروژه با اعتبار ۴۰ میلیارد تومان
مدیرکل راه‌آهن خراسان رضوی از هزینه‌کرد اعتباری ۴۰ میلیارد تومانی برای اجرای ۲۰ پروژه در ایستگاه راه‌آهن مشهد در سال‌های گذشته خبر داده و می‌افزاید: این پروژه‌ها در بخش‌های مختلف و در راستای توسعه خطوط پارکینگ و استقرار قطارهای مسافربری، بازسازی و به‌سازی سکوهای مسافری، توسعه فضای داخلی ایستگاه و دیگر موارد پیش‌بینی شده اجرا شد و با این طرح‌ها توانستیم جابه‌جایی مسافر ریلی در مشهد را از هفت میلیون نفر در سال ۸۶ به حدود ۱۴ میلیون نفر در سال ۹۳ برسانیم و به آماری دو برابری دست یافته‌ایم.

ضیائی مهر خاطرنشان می‌کند: با توجه به حجم تردد قطارها به مشهد برنامه‌های توسعه ما متوقف نشده و هم‌اکنون پروژه‌های مختلفی در زمینه‌های توسعه سکوهای مسافری، خطوط پارکینگ قطارهای مسافری، توسعه مراکز تعمیراتی واگن‌ها و دیگر موارد با پیش‌بینی اعتباری ۱۰۰ میلیارد تومانی در حال اجراست. وی ادامه می‌دهد: متوسط پیشرفت فیزیکی این پروژه‌ها ۸۵ درصد بوده و امیدواریم تا پایان سال و قبل از آغاز سفرهای نوروزی آن‌ها را به مرحله بهره‌برداری رسانده و ظرفیت ایستگاه را از نظر جابه‌جایی تعداد مسافران باز هم افزایش دهیم که براساس پیش‌بینی‌ها این ظرفیت می‌تواند به جابه‌جایی ۱۸ میلیون مسافر در طول سال برسد.

مدیرکل راه‌آهن خراسان رضوی با بیان اینکه این ایستگاه تا سال ۹۲ رتبه دوم جابه‌جایی مسافر کل شبکه ریلی کشور را در اختیار داشت، عنوان می‌کند: از سال ۹۳ با توجه به ظرفیت‌سازی‌ها در راه‌آهن استان و نیز افزایش حجم قطارهای مسافری شبکه ریلی کشوربه سمت مشهد و به ویژه از مبادی کشور توانسته‌ایم رتبه نخست جابه‌جایی مسافر ریلی کشور را با ۳۳ درصد از کل مسافرت‌های ریلی به خود اختصاص دهیم.

ایستگاه راه‌آهن مشهد در خاورمیانه بی‌نظیر است
ضیائی مهر معتقد است: ایستگاه راه‌آهن مشهد از نظر معماری و خدماتی که به مسافران ارائه می‌دهد، حداقل در خاورمیانه کم‌نظیر بوده و حتی در سطح کشورهای پیشرفته هم حرفی برای گفتن و سطحی قابل‌قبول دارد. وی اظهار می‌کند: با توجه به حجم مسافران و ظرفیت‌های پیش‌بینی شده و تاکیدات وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌هایی بلندمدت برای ارتقاء سطح کیفی و کمی خدمات ایستگاه مشهد پیش‌بینی شده و در دستور کار مجموعه راه‌آهن کشور قرار گرفته است.
مدیرکل راه‌آهن خراسان رضوی از افزایش ظرفیت جابه‌جایی مسافران تا 26 میلیون نفر در سال به عنوان یکی از مهمترین برنامه‌های بلندمدت ایستگاه مشهد یاد کرد و می‌گوید:

طرح جامع توسعه و افزایش ظرفیت این ایستگاه تهیه و تصویب شده که در آن احداث ترمینال شماره دو مشهد با اعتباری 400 میلیون تومانی در کنار ترمینال شماره یک راه‌آهن پیش‌بینی شده است. وی با اشاره به اتصال ایستگاه راه‌آهن مشهد به ایستگاه قطار شهری و تلفیق مسافرت‌های درون و برون شهری به عنوان یکی از تاکیدات وزیر راه و شهرسازی، اظهار می‌کند: در این راستا خط دو قطار شهری مشهد در حال احداث و طرح پیوند ترمینال شماره یک با این خط در حال انجام است. برای پیوند ترمینال شماره دو با ایستگاه قطار شهری نیز در حال آماده سازی هستیم و با همکاری شرکت قطارهای شهری مشهد این پروژه به تصویب نهایی خواهد رسید تا دسترسی مسافران به قطار شهری به راحتی امکان‌پذیر باشد.