سقف‌شکنی ۷۵ روزه بهای نفت خام

افزایش بیش از 10 درصدی قیمت نفت خام در 4 روز، کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام آمریکا، هشدار موسسات معتبر جهانی نسبت به کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع نفت و گاز و انتظار بازار برای عرضه جدید نفت ایران را می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های بازار دانست که می‌توانند جهت‌گیری کلی بازار و شرایط قیمت‌ها را ترسیم کند. جهش این روزهای قیمت نفت در کنار برآورد پیشین «دنیای اقتصاد» از کاهش ذخایر نفت خام در آمریکا و انتظار برای این جهش قیمتی، نشان داد که خطای پیش‌نگری واقعا در بازار نفت وجود داشته بنابراین می‌توان به منطق برخی پیش‌بینی‌ها مخصوصا آن دسته از موسسات مالی و بانک‌ها که خود‌ دستی در سفته‌بازی دارند تشکیک کرد.

تا چندی پیش در بازارهای جهانی تحلیل‌های متفاوتی از دورنمای قیمت‌های نفت خام مخابره می‌شد ولی اغلب آنها عمدا یا سهوا به بسیاری از واقعیت‌های مهم در جهان توجه نداشتند. اهرم امنیت در عرضه نفت خام به بازار، عقب‌نشینی جدی تولید نفت خام از ذخایر نامتعارف، کاهش سرمایه‌گذاری‌ها که در کنار بالابودن سن اغلب چاه‌های نفت به کاهش تولید از ذخایر معمول می‌انجامد و بسیاری از مشکلات فنی و بهبود اقتصادی در اغلب کشورهای جهان مخصوصا اقتصادهای نوظهور، مواردی است که مازاد عرضه را با محدودیت رو‌به‌رو کرده بنابراین می‌توانست به افزایش قیمت‌ها منجر شود؛ رخدادی که هم‌اکنون در حال تجربه آن هستیم ولی شاید برای میان‌مدت تا دراز‌مدت ادامه پیدا نکند. نگاهی جامع به واقعیت‌های روز اقتصادی و شرایط بازار جهانی نفت و شیوه شناسی تحلیل‌ها و برآوردها می‌تواند با همپوشانی فاکتورهای مورد ارزیابی، نقاط ضعف و قوت تحلیل‌ها را بیش از پیش هویدا ساخته و به دقت پیش‌بینی‌ها بیفزاید. متاسفانه در شرایط فعلی فاکتورهای امنیتی مخصوصا در غرب آسیا و همچنین عدم توجه به واقعیت‌های فنی تولید را می‌توان نقطه ضعف برآوردها دانست.

جهش ۱۰ درصدی نفت در ۴ روز

در بازار جهانی نفت در روزهای اخیر مخصوصا در هفته جاری شاهد افزایش ادامه‌دار قیمت نفت هستیم که بهای نفت خام برنت و نفت خام سبک آمریکا موسوم به WTI را افزایش داده است. این در حالی است که آغاز این رشد قیمت‌ها به هفته گذشته باز گشته که در روزهای جاری نیز ادامه یافت و البته شتاب بیشتری گرفت. هنوز هم قیمت‌ها در مسیر افزایش قرار داشته بنابراین می‌توان به ثبت رکوردهایی بالاتر نیز امیدوار بود هرچند که از شتاب رشد قیمت‌ها کاسته شده است.

در لحظه تنظیم این گزارش قیمت هر بشکه نفت خام برنت با ۴۴/ ۱ درصد رشد روزانه به ۵۲ دلار و ۶۷سنت رسیده و قیمت نفت خام آمریکا نیز با ۲ درصد افزایش به نسبت روز قبل به ۴۹ دلار و ۵۰ سنت رسیده است. این در حالی است که در طول روز قیمت‌های بالاتری نیز به‌صورت موقت تجربه شد. قیمت سبد نفتی اوپک نیز برای ۶ اکتبر ۴۶دلار و ۸ سنت ثبت شد. این رشد قیمت‌ها بهای طلای سیاه را به بالاترین حد از ماه جولای تاکنون افزایش داده است. نگاهی به نمودار قیمت نفت خام آمریکا نشان می‌دهد که در ۴ روز کاری، بهای این حامل انرژی نزدیک به ۱۰ درصد رشد داشته که البته این افزایش هنوز رشد قیمت‌ها در پایان روز چهارشنبه را در بر نمی‌گیرد بنابراین می‌توان هنوز هم به افزایش این رشد امیدوار بود. نفت برنت نیز همین شرایط را تجربه کرده یعنی در مدت زمان مشابه ۳۷/ ۹ درصد رشد نرخ داشته است. پس از افزایش جدی قیمت‌ها در ماه آگوست، این رشد نرخ‌ها که می‌تواند تا ۱۲ درصد را نیز بالغ شود، دومین افزایش جدی قیمت‌ها در ۵ ماه اخیر به‌شمار می‌آید که در زمانی نزدیک به برداشته شدن تحریم‌های ایران، می‌تواند سیگنال مهم و جذابی را برای بازار جهانی نفت به همراه داشته باشد.

دلایل رشد قیمت‌ها

کاهش 2/ 1 میلیون بشکه‌ای ذخیره نفت خام آمریکا که از سوی موسسه انرژی این کشور عنوان شد مهم‌ترین‌ دلیل افزایش قیمت نفت خام عنوان شد هرچندکه برآوردها از کاهش 3/ 2 میلیون بشکه‌ای این حجم حکایت داشت. این در حالی است که برآوردها از کاهش محسوس حجم تولید در شیل‌های نفتی با کاهش تعداد دکل‌ها به کمترین حد در 5 سال اخیر و همچنین افت تولید در ذخایر متعارف نفت خام حکایت می‌کند که البته در کشورهای عضو اوپک و همچنین کشورهای غیرعضو نیز موثر خواهد بود. از سوی دیگر برآوردهای اغلب موسسات معتبر بین‌المللی از افزایش حجم تقاضا در اقصی نقاط جهان حکایت دارد که نشانه‌ای برای تقویت قیمت‌ها به شمار می‌رود. از سوی دیگر می‌توان کاهش بیشتر حجم ذخایر نفت خام را در آمریکا و سایر کشورهای جهانی برآورد کرد که این مطلب هم در زمان حال و هم در آینده می‌تواند به رشد بیشتر قیمت‌ها منجر شود. به‌عنوان مثال در 5 ماه گذشته حجم تولید نفت خام آمریکا 590 هزار بشکه در روز کاهش یافته که با توجه به تولید کل این کشور، کاهش 6 درصدی تولید را نشان می‌دهد. البته در سال میلادی جاری نیز شاهد کاهش 20 درصدی سرمایه‌گذاری‌ها در اکتشاف نفت هستیم که می‌تواند دورنمای رشد عرضه را به شدت با مشکل رو‌به‌رو سازد.

دورنمای بازار

به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت و با ادامه جو روانی رشد فعلی قیمت‌ها، باز هم این روند صعودی را شاهد باشیم تا جایی که احتمال رشد ۳ درصد یا بیشتر قیمت‌ها وجود دارد. این در حالی است که با جدی تر شدن رفع تحریم‌ها علیه ایران و اجرایی شدن برجام در کنار اوضاع عراق و تلاش این کشور برای افزایش حجم تولید خود، ممکن است باز هم مازاد عرضه نفت خام در بازار به تغییر جهت قیمت‌ها منجر شود بنابراین برای میان مدت باید کاهش مجدد قیمت‌ها پس از رشد پیش‌بینی شده را محتمل دانست. البته گلدمن ساکس نیز کاهش ۱۰ دلاری قیمت‌ها را پیش‌بینی کرده است. پس از این دوران و در کنار ناامیدی سرمایه‌گذاران جهانی از سرمایه‌گذاری‌های جدید در شیل‌های نفتی و ویژگی‌های فنی این تولیدات همچنین کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در اکتشاف ذخایر متعارف باید به رشد مجدد قیمت‌ها امیدوار بود. به‌عنوان نگاهی خوش‌بینانه، استاندارد‌چارتر قیمت‌های برآوردی خود را برای پایان سال ۲۰۱۶ بیش از ۷۰ دلار در هر بشکه برآورد کرده که با توجه به پتانسیل‌های ناامنی و ترس کلی از وقفه عرضه نفت خام به بازارهای جهانی می‌توان به این نرخ‌های خوش‌بینانه نیز خوش‌بین بود.

مهم‌ترین‌ رخدادها در بازار نفت:

افزایش محسوس قیمت‌های جهانی نفت تا جایی که در ۴ روز WTI، ۱۰ درصد رشد قیمت داشت

شکسته شدن سقف قیمتی 75 روز اخیر

اعلام نظر بسیاری از کارشناسان مبنی بر کاهش عرضه‌ها در هفته‌ها و ماه‌های آینده

کاهش تعداد دکل‌های حفاری در شیل‌های نفتی

کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای حجم ذخایر نفت خام آمریکا طبق آخرین گزارش‌ها

رشد تقاضا در اقصی نقاط جهان

انتظار برای کاهش تولید نفت خام از ذخایر متعارف به دلایل فنی در کشورهای عضو و غیراوپک

تثبیت نسبی ارزش دلار در بازارهای جهانی

جدی‌تر شدن کشمکش‌های ژئوپلیتیک در غرب آسیا

ترس بازار از وقفه عرضه به دلیل مسائل امنیتی

افزایش امیدواری‌ها به رشد قیمت نفت در کوتاه مدت

کمرنگ شدن ترس از عرضه‌های جدید نفت خام ایران

بهبود اقتصادهای کشورهای نوظهور با افزایش ارزش ارزهای آنها

ثبت طولانی‌ترین رشد شاخص‌های سهام کشورهای آسیا - اقیانوسیه از ماه آوریل تاکنون

افزایش برآورد حجم تقاضای نفت خام در جهان از سوی آژانس بین‌المللی انرژی

جدی‌تر شدن تشکیک از برآوردهای موسسات مالی و تحقیقاتی از دورنمای قیمت جهانی نفت خام