ائتلاف تونسی برنده جایزه صلح نوبل

گروه اقتصاد بین‌الملل: در شرایطی که بسیاری از صاحب‌نظران و سایت‌های خبری-تحلیلی گزینه‌های دیگر را برای دریافت جایزه صلح نوبل محتمل‌تر می‌دانستند، دیروز کمیته نروژی نوبل وابسته به پارلمان این کشور یک گروه تونسی متشکل از ائتلاف چهارگانه گفت‌وگوهای ملی را به‌عنوان برنده این جایزه معرفی کرد. پیش از این گمانه‌زنی‌ها از احتمال برنده شدن محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، پاپ فرانسیس، رهبر مذهبی کاتولیک‌های جهان و ادوارد اسنودن افشاگر آمریکایی، حکایت داشتند.

این گروه تونسی به نام «نشنال دیالوگ کوارتت» حاصل ائتلاف چهار گروه فعال مدنی تونس است که غیر دولتی یا نیمه‌دولتی هستند. آنها به دلیل تلاش‌های خستگی‌ناپذیرشان در راه استقرار دموکراسی در کشوری که زادگاه بهار عربی است، به دریافت این جایزه نایل شده‌اند. این گروه مسوول اجرای مذاکرات صلح بین طرف‌های مختلف تونسی بود. یک گروه از این چهار گروه ائتلافی شامل اتحادیه کارگری تونس یا «نمایندگان سندیکای عمومی کارگران» است که به تنهایی بیش از یک میلیون عضو دارد. «اتحادیه صنفی صنایع و صنایع‌دستی تونس»، «اتحادیه حقوق بشر تونس» و «کانون وکلای» این کشور سه گروه دیگر تشکیل‌دهنده این ائتلاف هستند. بنا به اعلام کمیته نروژی نوبل، این گروه تلاش‌های بسیاری را برای برقراری دموکراسی در کشور تونس انجام داده؛ کشوری که هنوز درگیر ناآرامی است، اما موفق شده گام‌هایی را در جهت اصلاحات بردارد، در حالی که سایر کشورهای درگیر بهار عربی هنوز با خشونت روزافزون، ناآرامی و بازگشت شرایط وخیم روبه‌رو هستند. در بیانیه کمیته نوبل آمده است: «این گروه‌های چهارگانه تونسی توانسته‌اند مشارکتی موثر در ایجاد دموکراسی در تونس طی انقلاب یاسمن سال 2011 داشته باشند.» انقلاب یاسمن نامی بود که به جنبش مردمی تونس اطلاق شد و بعدها به بهار عربی انجامید.

زمانی که «شکری بلعید» و «محمد البراهمی» دو تن از رهبران مخالفان تونس در این کشور ترور شدند، تنش‌های سیاسی چنان بالا گرفت که بسیاری از ناظران و تحلیلگران احتمال وقوع جنگ داخلی را مطرح کرده بودند، این کمیته اما با نقش‌آفرینی خود توانست مانع از وقوع جنگ داخلی و آشوب شود. بر همین اساس کمیته نوبل اعلام کرده است که علت این انتخاب، ترغیب مردم تونس به در پیش‌گرفتن راه‌های دموکراتیک در راه رسیدن به صلح و قانون پس از بهار عربی بوده است.

معاون لیگ حقوق بشر تونس در واکنش به اعطای این جایزه در حالی که اشک شوق در چشمانش جمع شده بود، به واشنگتن‌پست گفت: «من حیرت‌زده شدم، خیلی خوشحالم. از همه‌جای دنیا به‌ما تلفن می‌شود. نمی‌توانم باور کنم که چنین چیزی رخ داده است.» وی در ادامه با اشاره به اینکه این تصمیم کمیته نوبل در شرایطی اتخاذ شده است که «استرس و تنش بسیار بر تونس حاکم است»، افزود: « این جایزه به ما یادآور شد که چه کارهایی انجام داده‌ایم و مسوولیت بزرگی را بر دوش ما می‌نهد تا صلح و دموکراسی را با گفتمان پیش ببریم.» گروه‌های مدنی فعال تونس «گفتمان ملی» را در کشور بنا نهادند که در نهایت سال گذشته منجر به برگزاری انتخابات و تصویب قانون اساسی جدید شد. تحلیلگران و کارشناسان این قانون اساسی را یکی از لیبرال‌ترین قانون اساسی‌ها در جهان عرب دانسته‌اند.

انتقادها

انتخاب برنده صلح نوبل امسال اما انتقادهای زیادی را نیز در پی داشت و منتقدان بر این باورند که کمیته نوبل نتوانسته است به‌طور کامل سطح خشونت‌هایی را که هم‌اکنون در تونس در جریان است و کشور را درگیر خود کرده است، درک کند. آنها نمونه‌ای را مطرح می‌کنند که مربوط به همین پنج‌شنبه گذشته است. دو روز پیش (پنج‌شنبه) منبع امنیتی در تونس روز پنج‌شنبه ۸ اکتبر از تلاش نافرجام ترور «رضا شرف‌الدین» یکی از رهبران حزب «نداء» این کشور در شهر «سوسه» خبر داد. شرف‌الدین یکی از نمایندگان حزب ندای تونس در پارلمان این کشور است. وی همچنین رئیس باشگاه «النجم الساحلی» یکی از قدیمی‌ترین باشگاه‌های فوتبال تونس است. رضا شرف‌الدین گفته که صبح روز پنج‌شنبه، یک فرد مسلح که سوار یک خودرو بود، ۸ گلوله به سمت وی شلیک کرده است. شرف‌الدین توضیح داد که رئیس‌جمهوری تونس و وزیر کشور با او تماس گرفتند. در همین حال نیروهای امنیتی برای محافظت از وی، حضور یافته‌اند. در همین زمینه «حسین جنیح» یکی از مقامات ورزشی باشگاه النجم الساحلی که شاهد این حادثه بود، گفت: گلوله‌ها به جاهای مختلف خودرو برخورد کردند. حسین جنیح افزود که تلاش نافرجام برای ترور شرف‌الدین، ثبات و امنیت تونس را هدف قرار داده است.

به رغم این انتقادها اما کمیته نروژی نوبل اعلام کرده است که این انتخاب با بررسی 273 گزینه برای دریافت جایزه انجام شده که شامل 68 نهاد و 205 فرد بوده است.

پیشینه جایزه صلح نوبل

کمیته نروژی نوبل هر سال جایزه صلح نوبل را به شخصی که بیشترین یا بهترین کار را برای دوستی بین ملت‌ها، به وسیله لغو یا کاهش ارتش ایستاده و برگزاری و ترویج کنگره صلح انجام داده، اهدا می‌کند. این جایزه یکی از پنج جایزه نوبل است که در سال ۱۸۹۵ در وصیت‌نامه آلفرد نوبل ذکر شده است و برای مشارکت‌های برجسته در شیمی، فیزیک، ادبیات، صلح و فیزیولوژی یا پزشکی تعلق می‌گیرد. همان‌طور که در وصیت‌نامه نوبل نوشته شده بود، جایزه باید از سوی کمیته نروژی نوبل اداره و توسط کمیته‌ای از پنج نفر به انتخاب پارلمان نروژ اعطا شود. اولین جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۰۱ (میلادی) به فردریک پسی و آنری دونان اهدا شد. هر یک از دریافت‌کنندگان یک مدال، یک دیپلم افتخار و جایزه نقدی متفاوت در هر سال را دریافت می‌کند در سال ۱۹۰۱، پسی و دونان جایزه نقدی ۱۵۰،۷۸۲ کرون سوئدی‌شان را به اشتراک گذاشتند که برابر با ۷،۷۳۱،۰۰۴ کرون در سال ۲۰۰۸ (میلادی) بود. در سال ۲۰۱۳، جایزه به سازمان بازدارندگی از به‌کارگیری جنگ‌افزارهای شیمیایی اهدا شد. جایزه صلح نوبل هر سال در شهر اسلو، در حضور پادشاه نروژ و در سالگرد مرگ نوبل در ۱۰ دسامبر ارائه می‌شود، و تنها جایزه نوبلی است که در استکهلم داده نمی‌شود. برخلاف دیگر جایزه‌ها، برنده جایزه صلح نوبل گاهی اوقات به یک سازمان (مانند کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، تنها دریافت‌کننده سه جایزه) به جای یک فرد تعلق می‌گیرد. این جایزه از بحث برانگیزترین جوایز نوبل است که انتقادهای زیادی را به همراه داشته است.

ماهاتما گاندی باوجود پنج بار نامزدشدن برای دریافت این جایزه، هرگز جایزه‌ای دریافت نکرد. پس از ترور او در سال ۱۹۴۸ میلادی، کمیته در نظر گرفت که جایزه را پس از مرگش به او اهدا کند، اما در ادامه تغییر نظر داد و با توضیح نبود هیچ فرد زنده شایسته‌ای برای دریافت این جایزه، از دادنش در آن سال اجتناب کرد. در سال ۱۹۶۱میلادی،داگ هامرشولد پس از نامزدی‌اش برای دریافت جایزه درگذشت، اما چند ماه پیش از اعلام، تنها برنده این جایزه شد که کمیته پس از مرگش جایزه را به او اهدا کرد. پس از این، قانون اهدای جایزه به افراد فوت‌شده تغییر کرد. در سال ۱۹۷۳ میلادی، له دوک تو از دریافت جایزه امتناع کرد، چون با توجه به وضعیت جنگی ویتنام، خود را در موقعیتی برای دریافت این جایزه نمی‌دانست. لینوس پاولینگ، برنده جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۶۲ میلادی، تنها کسی است که نامزد بدون اشتراک دو جایزه نوبل شده است. او در سال ۱۹۵۴ میلادی جایزه نوبل در شیمی را دریافت کرد.ملاله یوسف‌زی که در سال ۲۰۱۴ میلادی و در ۱۷ سالگی موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شد، جوان‌ترین دریافت‌کننده این جایزه است. جایزه نوبل ادبیات امسال نیز روز پنج‌شنبه به نویسنده‌ای از بلاروس تعلق گرفت که در برجسته‌ترین اثر خود زندگی مردم پس از انفجار چرنوبیل را به رشته تحریر در آورده است.

گزینه‌های احتمالی دریافت نوبل اقتصاد

روز دوشنبه آینده آخرین برنده نوبل ۲۰۱۵ که به نوبل اقتصاد مربوط است، معرفی خواهد شد.

موسسه تامسون رویترز، که از سال 2002 تاکنون به درستی 37 برنده نوبل را پیش‌بینی کرده است، پیش‌بینی خود را از برندگان احتمالی نوبل 2015 در بخش‌های مختلف ارائه کرده است. این موسسه دو اقتصاددان آمریکایی و یک اقتصاددان بریتانیایی را به‌عنوان برندگان احتمالی جایزه نوبل اقتصاد معرفی کرده است. سر ریچارد بلوندل اقتصاددان بریتانیایی یکی از این برندگان احتمالی معرفی شده است. او اقتصاددان مکتب دیوید ریکاردو و استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه لندن و مدیر تحقیقات موسسه مطالعات مالی است. او همچنین رئیس مرکز تحلیل اقتصاد خرد از سیاست عمومی در شورای تحقیقات اقتصادی و اجتماعی است. تامسون رویترز سر ریچارد بلوندل را به دلیل تحقیقات اقتصادسنجی خرد بر بازارهای کار و رفتار مصرف‌کنندگان، شایسته دریافت جایزه نوبل اقتصاد می‌داند. دیگر برنده احتمالی جایزه نوبل اقتصاد از نظر تامسون رویترز جان ای. لیست است. این اقتصاددان آمریکایی استاد و رئیس دپارتمان اقتصاد دانشگاه شیکاگو است. او در زمینه اقتصاد رفتاری تحقیق می‌کند. اقتصاد رفتاری رشته‌ای است که با روش علمی در فضای روانشناسی شناختی، شاخص‌های مربوط به احساسات و اجتماع را در تحلیل و فهم بازارها و عوامل اقتصادی به کار می‌گیرد. تامسون رویترز این اقتصاددان 47 ساله را به دلیل توسعه تجربیات میدانی در علم اقتصاد شایسته دریافت جایزه نوبل اقتصاد می‌داند. چارلز اف. مانسکی، استاد اقتصاد دانشگاه نورث‌وسترن از دیگر برندگان احتمالی جایزه نوبل اقتصاد معرفی شده است. او یک اقتصادسنج در زمینه نظریه رفتار عقلایی است. او یک مبتکر در عرصه مشکل شناسایی پارامتر به شمار می‌رود. تحقیقات مانسکی بین اقتصادسنجی، قضاوت و تصمیم‌گیری و تحلیل سیاست اجتماعی، ارتباط برقرار می‌کند. موسسه تامسون رویترز معتقد است مانسکی به دلیل تشریح شناسایی بخشی و تحلیل اقتصادی تعاملات اجتماعی شایسته دریافت جایزه نوبل اقتصاد است.