در غول واگن‌سازی کشور اتفاق افتاد
شکست رکورد تولید در واگن‌پارس
شرکت واگن پارس در این سال‌ها چه اقداماتی برای گذر از مشکلات سال‌های گذشته انجام داده است؟
اواخر سال ۱۳۹۵ جلسه کارگروه ستاد تسهیل استان مرکزی در کارخانه واگن پارس با حضور استاندار، نمایندگان مجلس و تمامی مسوولان استان شامل امور مالیاتی و بیمه تامین‌اجتماعی درباره مسائل و مشکلات واگن پارس برگزار شد. مهم‌ترین مشکل واگن پارس در آن مقطع این بود که مشتریان به دلیل مشکلات موجود، اعتماد خود را نسبت به واگن پارس ازدست‌داده بودند. یکی از مشکلات این بود که قبل از سال ۹۶ شرکت‌هایی که قراردادی را با واگن پارس منعقد کرده و پیش‌پرداخت‌هایی را واریز کرده بودند این پیش‌پرداخت‌ها مسدود و موجودی حساب‌ها بلوکه می‌شد. این بلوکه شدن‌ها توسط سازمان امور مالیاتی، تامین اجتماعی و بانک‌ها بر اساس بدهی‌های شرکت صورت می‌گرفت. با مذاکرات صورت گرفته قرار شد، مسوولان استان مسائل مربوط به گذشته واگن پارس را حل کنند و ستاد تسهیل مصوب کرد که برای مدتی این مسدودی‌ها رفع شود و پیش‌پرداخت‌ها به علت بدهی‌های شرکت واگن پارس بلوکه نشود. از طرفی یکسری تعهدات عقب‌مانده نیز به مشتریان داشتیم.
در سال‌های اخیر روند تولید شرکت به چه سمت و سویی بوده است؟
یک برنامه در واگن پارس برای تولید ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه انواع واگن باری و مسافری طی بازه زمانی ۵ ساله تصویب‌شده که شروع آن از سال ۹۶ تا سال ۱۴۰۰ است. در سال ۹۶ از تولید ۳۰۰ دستگاه واگن که در برنامه داشته‌ایم، عبور کردیم و تولید ما به ۳۶۰ دستگاه واگن رسید. در اواخر سال ۹۵ و اوایل سال ۹۶ تقریبا تمامی تعهدات را به مشتریان انجام و محصولات را تحویل دادیم.
این در حالی بود که سال ۹۵ حدود ۱۷۱ و سال قبل از آن ۵۲ دستگاه واگن تولید کردیم . در سال ۹۶ رکورد ۱۰ ساله تولید واگن پارس شکسته شد. سال ۹۷ را با برنامه تولید ۴۰۰ دستگاه واگن شروع کردیم ولی متاسفانه افزایش بی‌رویه قیمت دلار، توان مشتریان را کاهش داد و نقدینگی بسیار کم، سال سختی برای واگن پارس ایجاد کرد ولی در آن سال باپشتکار پرسنل،۳۰۸ دستگاه واگن تولید کردیم. سال ۹۸ سال بسیار خوبی برای شرکت بود. در این سال موفق شدیم برای تولید۵۰۰ دستگاه واگن قرارداد ببندیم که بی‌سابقه بود و با توجه به سفارش‌های قبلی۵۵۰ دستگاه واگن تولید و ۵۲۲ دستگاه را تحویل مشتریان دادیم. با این اقدام رکورد ۲۱ ساله تولید واگن پارس شکسته شد. همچنین در این سال ۷۸ درصد کل واگن‌های تولیدشده در کشور به لحاظ تعداد مربوط به واگن پارس بود. به‌هرحال با تمام تلاش توانستیم تا پایان سال ۹۸، تعهدات را جامه عمل بپوشانیم و برنامه‌های مصوب را عملی کنیم. درمجموع در سال ۹۶، ۴۵۰ دستگاه واگن، در سال ۹۷، ۴۸۰ دستگاه و در سال ۹۸، ۵۵۰ دستگاه واگن برای تولید قرارداد بسته‌ایم.
برنامه تولیدی شرکت در سال جاری شامل چه مباحثی می‌شود؟
امسال برای تولید ۱۸۰ دستگاه واگن قرارداد بسته‌ایم البته قراردادهای بسته‌شده در ۳ ماه آخر سال ۹۸ را نیز به تعهدات امسال خود اضافه کرده‌ایم. اگرچه امسال تولید ۶۰۰ دستگاه واگن را مصوب کرده‌ایم؛ اما با توجه به اعلام سال ۹۹ به‌عنوان جهش تولید از سوی مقام معظم رهبری در نظر داریم تا درصدی به میزان تولید اضافه کنیم. این در حالی است که شرکت ما نیز همانند شرکت‌های دیگر با مشکل نوسانات ارز، کرونا و خرید قطعات روبه‌رو است. با همه این اوصاف در حال حاضر تامین‌کنندگان و پیمانکاران حاضر به همکاری نیستند تا بر اساس قراردادهای اواخر سال گذشته و پیش‌پرداخت‌ها به ما قطعات بدهند.
چه اقدامات مثبتی در جهت تنوع و توسعه تولیدات شرکت صورت گرفته است؟
اتفاقی که در دو سال گذشته افتاد کم‌سابقه بود امروز به‌طور همزمان ۷ نوع واگن تولید می‌کنیم که شامل ۲ مدل مسافری، ۶ مدل باری از نوع ۲ محوره، بالاست، ۶ محوره، حمل اسید، حمل غله و لبه‌بلند است. این در حالی است که درگذشته فقط ۳ نوع واگن تولید می‌شد. این رشد نشان می‌دهد که اعتماد نسبت به محصولات واگن پارس ایجادشده است. اتفاق دیگری که رخ داد این بود که پس از ۲ سال با همکاری وزارت راه و شهرسازی، مسوولان راه‌آهن در خرداد سال‌جاری از محل تبصره ۱۸، وامی را برای بازسازی ۲۵ دستگاه واگن به مبلغ حدود ۳۴ میلیارد تومان بگیریم که این مورد انجام شد. جدای از این موضوع قرار بود تسهیلات تبصره ۱۸ برای تولیدکنندگان و برای خریداران واگن اختصاص یابد ولی تا این لحظه این موضوع تحقق نیافته است. به‌هرروی از عوامل موفقیت ما اعتماد مشتریان و همکاری ستاد تسهیل استان مرکزی بود. در سال ۹۸ حدود ۶ جلسه ستاد تسهیل ویژه واگن پارس در استان مرکزی برگزار شد. علاوه بر آن در کارگروه ملی ستاد اقتصاد مقاومتی که در دفتر جهانگیری (معاون اول دولت یازدهم) تشکیل شد مسائل شرکت‌های بزرگ استان مرکزی مطرح و پیگیری شد.
جدای از این مسائل از همه مهم‌تر، کارهای جهادی پرسنل واگن پارس بود. در چند سال گذشته کارگران این شرکت با حداقل امکانات با ما همکاری کردند.
مشکلات بر سر راه تولید واگن در کشور چیست؟
در حال حاضر مهم‌ترین مشکل صنعت ریلی ورود انواع واگن به‌صورت نو و کارکرده به کشور است. حدود ۲ سال است که با حمایت مسوولان وزارت صنعت، اجازه ورود واگن به کشور داده نشده و ثبت سفارش واردات واگن صورت نمی‌گیرد. در کنار آن لازم است نقدینگی لازم برای خرید واگن نیز در اختیار خریداران قرار داده شود.
یکی از انتظارات این بود که مانند گذشته تسهیلاتی در اختیار شرکت‌های تولیدکننده واگن قرار گیرد که متاسفانه در سال گذشته حتی یکی ریال تسهیلات دریافت نکرده‌ایم. برای حل این مشکل توانستیم از توانایی شرکت‌های همکار استفاده کنیم. به‌عنوان‌مثال همکاری نزدیک با شرکت آورین تبریز داشتیم که این شرکت در ۲ سال گذشته توانست با تعامل خوبی که با بانک‌های شهر تبریز دارد، به‌عنوان یک بخش خصوصی و با استفاده از پتانسیل‌های خود تسهیلاتی را از بانک‌ها بگیرد و به‌صورت مشترک واگن را برای خریداران به‌صورت لیزینگ عرضه کنیم.
در حال حاضر شرکت‌های بهره‌بردار، نقدینگی لازم برای خرید واگن را ندارند. از زمان‌های گذشته به این خریداران تسهیلات با نرخ مناسب داده می‌شد. شرایط اقتصادی به‌گونه‌ای شده که چند سالی است این تسهیلات به حداقل رسیده و متاسفانه تقاضا برای واگن در کشور وجود دارد اما نقدینگی لازم برای خرید آن وجود ندارد.
همچنین قراردادی با شرکت متروی تهران برای تولید ۳۷۶ دستگاه واگن در رام‌های ۸ واگنه داریم. این قرارداد مربوط به ۲ سال گذشته است. آمادگی لازم برای تولید از نظر خط تولید، انتقال تکنولوژی و مشخصات فنی را داریم. آنچه در حال حاضر باعث می‌شود این پروژه آغاز نشود، نبود نقدینگی است. انتظار داریم بخش حاکمیتی به اجرای این پروژه کمک کند. تامین نقدینگی لازم نیازمند عزم ملی بوده و باید از محل صندوق توسعه ملی یا بودجه‌های عمرانی کشور تامین شود. شروع این پروژه در ابتدای امر نیازمند ۳۳ درصد و در ادامه نیازمند ۵۵ درصد داخلی‌سازی است و حدود ۳ سال طول می‌کشد تا به اتمام برسد. به این منظور از انواع بوژی ساخت خودمان استفاده می‌کنیم. اگر نقدینگی لازم تامین شود به‌راحتی می‌توانیم واگن‌های مترو را با استفاده از توان مهندسی داخل کشور به‌صورت کامل داخلی‌سازی کنیم.
در سال ۹۸ شرکت‌ها توانستند نقدینگی را با استفاده از توان بازار تامین کنند. در سال‌های گذشته شرکت‌های تامین‌کننده بعضا با ما همکاری کردند و درصدی قطعات را به‌صورت اعتباری به ما دادند ولی امسال امکان گرفتن قطعات به‌صورت اعتباری وجود ندارد.
دلیل واردات واگن به‌جای استفاده از امکانات تولید داخلی چیست؟
یکی از توجیهات این بود که برای استفاده از ارزهای بلوکه‌شده حاصل از فروش نفت این واردات انجام شود.
یکی دیگر از دلایل واردات، استفاده از تسهیلات با نرخ بهره بسیار پایین و شرایط بازپرداخت طولانی تسهیلات بود. این عوامل باعث شد که واردات واگن در سال گذشته جذاب شود. درصورتی‌که اگر حقوق و عوارض گمرکی را برای واردات واگن افزایش می‌دادند جلوی این موضوع گرفته می‌شد اما متاسفانه واردات واگن با عوارض گمرکی بسیار پایین انجام می‌شد. این در حالی است که کیفیت واگن تولید داخل به‌مراتب از واگن‌های روسی و چینی به‌ویژه در بخش بوژی و چرخ‌ها بالاتر است.
تاکنون چه اقداماتی درزمینه صادرات انجام داده‌اید و در حال حاضر موانع آن چیست؟
تاکنون بالغ‌بر ۲ هزار دستگاه واگن مسافری، باری و بوژی به ۵ کشور صادرات داشته‌ایم و تنها صادرکننده بخش ریلی بوده‌ایم. واگن پارس به‌تنهایی توانایی تامین نیاز کل کشور به واگن را دارد. در سال‌های گذشته چند شرکت دیگر تولیدکننده واگن به وجود آمد که نتیجه این شد که بدون افزایش تقاضا، عرضه افزایش یافت. به همین جهت برای فعال کردن توان تولید باید روی بازار صادراتی کارکنیم. ورود به صادرات نیازمند تعریف یک مدل مالی مناسب برای خریدار است. در زمینه صادرات با سوریه، عراق، بنگلادش و پاکستان مذاکراتی داشته‌ایم. وقتی نمی‌توانیم برای مشتریان داخلی تسهیلات در نظر بگیریم به‌طور طبیعی برای واردات هم قادر نیستیم مدل مالی مناسب تعریف کنیم. اگر بتوانیم مدل مالی مناسب را ایجاد کنیم به‌راحتی می‌توانیم حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت واگن پارس را به صادرات اختصاص دهیم.
از ارز ارزان‌تر برای واردات مواد اولیه استفاده می‌کنید؟
سال گذشته بعضی از قطعات موردنیاز را با استفاده از ارز نیمایی وارد کردیم. برخی از قطعات را که گفته می‌شود در داخل تولید می‌شود ولی در عمل تولید داخل آن وجود ندارد را با ارز آزاد وارد کردیم. امسال هیچ‌گونه ارزی برای واردات قطعات موردنیاز ما تخصیص داده نشده است. هیچ‌وقت هم از ارز دولتی استفاده نکرده‌ایم.
ارزبری هر دستگاه واگن (اعم از باری و مسافری) برای تولید هر دستگاه واگن به چه صورت است؟
واگن مسافری حدود ۲۰ درصد و واگن باری حدود ۱۵ درصد قیمت تمام‌شده ارزبری دارد در تولید واگن مترو وابستگی به قطعات خارجی به‌مراتب بیشتر بوده و حدود ۵۰ درصد قیمت تمام‌شده ارزبری دارد.
