پوپولیسم

اخیرا به مناسبت هفتادمین سالگرد کودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲ که دولت ملی و دموکراتیک دکتر محمد مصدق را سرنگون کرد، نوشتارها و مصاحبه‌های زیادی در ایران و خارج منتشر و برگزار شد. بعضی از این نوشتارها و مصاحبه‌ها منش حکومتداری مصدق را نقد و او را متهم به پوپولیسم می‏کنند.

در این گفت‌وگو می‌خواهیم اقتصادسیاسی خشم را بررسی کنیم. در رسانه‌های اجتماعی و در مصاحبه‏‏‏‌ها، رأی‏‏‏‌دهندگان و نمایندگان آنها گاهی اوقات آکنده از خشم به‌نظر می‌رسند. آیا افزایش فعلی پوپولیسم که شاهدیم، ناشی از خشم است یا چنین نتیجه‏‏‏‌گیری‏‏‏‌ای خیلی ساده‏‏‏‌انگارانه است؟

واژه نئولیبرالیسم حالا به یک ناسزای سیاسی تبدیل شده است و نئولیبرالیسم را تقریبا مقصر تمام مشکلات اقتصادی‌اجتماعی امروز می‌دانند، از ورشکستگی بانک‌ها گرفته تا نابرابری درآمدها، اقتصاد گیگی و پوپولیسم عوام‌فریبانه.

دنیای‌اقتصاد- هادی سلگی: منفی‌شدن تراز گاز در ماه‌های سرد سال ‌از سال‌۹۹ و پیش‌بینی تعمیم آن به کل سال ‌و منفی‌شدن تراز بنزین و گازوئیل در سال‌جاری، حاکی از بحران انرژی در آینده ایران است. سید‌محسن دهنوی، عضو هیات‌رئیسه مجلس در کنفرانس بهینه‌سازی مصرف انرژی کشور به آسیب‌شناسی وضعیت فعلی حکمرانی بهینه‌سازی مصرف انرژی پرداخت. به اعتقاد دهنوی بی‌توجهی به بهینه‌سازی مصرف به عواملی چون پوپولیسم، خلأ ساختاری و نبودمدل قراردادی مشخصی برای صرفه‌‌‌‌‌‌‌جویی انرژی در کشور برمی‌گردد. به گفته این نماینده مجلس «تجربه ثابت‌کرده…

در ۱۲ژوئن (۲۲خرداد)، سیلویو برلوسکونی، نخست‌‌‌وزیر سابق ایتالیا، پس از یک‌بیماری طولانی درگذشت. برلوسکونی که یک‌چهره‌‌ جنجالی در سیاست ایتالیاست، پس از مرگش نیز به تفرقه‌افکنی بین ایتالیایی‌‌‌ها ادامه می‌دهد. در حالی که بسیاری از چپ‌‌‌ها به «میراث منفی» او می‌‌‌نگرند، رهبران راست افراطی دولت فعلی نخست‌‌‌وزیر جورجیا ملونی و معاونش، ماتئو سالوینی، به‌‌‌وضوح از درگذشت او متاثر شده‌‌‌اند. آنها بسیار به او مدیون هستند: برلوسکونی زمینه را برای پیروزی سیاست پوپولیستی دست‌راستی در ایتالیا فراهم کرد.…

اخیرا دو کتاب اقتصاد سیاسی در غرب منتشر شده که توجه اقتصاددانان و سیاستمداران را به خود جلب کرده است. «بحران سرمایه‌داری دموکراتیک» نوشته مارتین ولف، اقتصاددان بریتانیایی و ستون‌نویس روزنامه فایننشال‌تایمز و «دنیایی از ناامنی» نوشته پراناب باردان، اقتصاددان هندی و استاد دانشگاه برکلی آمریکا. اهمیت این دو کتاب - جدا از نویسندگان فرهیخته آن - و تاثیر احتمالی آن بر سیاستگذاری‌های دنیای سرمایه‌داری را می‌توان از آنجا متوجه شد که که دارون عجم‌اوغلو، استاد اقتصاد دانشگاه «‌ام‌آی‌تی» آمریکا که…

دنياي‌اقتصاد: ظهور پوپولیسم در هر کشوری می‌تواند زنگ‌های خطر را برای اقتصاد و سیاست خارجی آن کشور به صدا درآورد. فرقی هم نمی‌کند که آن کشور در غرب قرار گرفته باشد یا در شرق. سال ۲۰۱۷ بود که انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه و رقابت مارین لوپن از راست افراطی با گرایش‌های پوپولیستی با امانوئل مکرون بسیاری را دچار وحشت ظهور پوپولیسم در این کشور اروپایی و کل اروپا کرد.

یادداشت حاضر سعی دارد با نگاه به یک‌رویکرد سیاسی و اثر آن بر نظام سیاستگذاری، دلایل بروز قیمت‌گذاری دستوری را به‌عنوان یکی از عوامل مرگ برندهای صنعتی و افول تولید در ایران، بررسی کند. اصطلاح «پوپولیسم» به یک‌رویکرد سیاسی اشاره دارد که در آن سیاستمداران برای کسب رضایت مردم بدون در نظر داشتن پیامدهای بلندمدت آن از شعارها و وعده‌های ساده و جذاب استفاده می‌کنند که غالبا به دلیل ایجاد یک‌محیط احساسی، صدای عقلا و متخصصانی که نسبت به آثار بلندمدت این تصمیمات هشدار می‌دهند، کمتر شنیده می‌شود و حتی گاه…

دنیای‌اقتصاد: در سال‌های اخیر شاهد ورود چهره‌هایی خارج از سیستم به جهان سیاست هستیم و همین باعث شده است که عالم سیاست با شوک‌های پی در پی مواجه شود. به نظر می‌رسد به‌دلیل پیشرفت‌های تکنولوژیک، سیاستمداران غیرحرفه‌ای می‌توانند بدون تکیه بر تشکیلات و حزب از طریق رسانه‌های اجتماعی مستقیما با مردم در ارتباط باشند و بخش بزرگی از هنجارهای متعلق به الیت‌های کلاسیک نقض شود.

«بینش اصلی پوپولیسم دست راستی این است که ما در کشور دولت‌گرا و دنیای دولت‌گرای تحت سلطه نخبگان حاکم، متشکل از ائتلاف دولت بزرگ، بنگاه‌های بزرگ و گروه‌های ذی‌نفوذ پیگیر منافع خاص زندگی می‌کنیم. طبقه حاکم در کشور همیشه نیازمند روشنفکران برای توجیه حکومت خود است تا با فریب توده‌ها، مثلا برای پرداخت مالیات و راه آمدن با دولت، آنها را وادار به اطاعت کند. در گذشته در اغلب جوامع، صنف روحانی یا کلیسای دولتی عقاید توده‌ها را شکل می‌داد و توجیه‌کننده حکومت بود. اکنون در عصر دنیوی‌تر شده، تکنوکرات‌ها،…

دنیای‌اقتصاد: درحالی‌که تعداد تلفات زمین‌لرزه‌های هفته گذشته به ۳۶هزار نفر رسید، امدادگران به بیرون آوردن بازماندگان بیشتری از زیر آوار در ترکیه و سوریه ادامه می‌دهند. به گزارش الجزیره، بر اساس اعلام اداره مدیریت بلایای طبیعی ترکیه، این زمین‌لرزه‌ها تا روز دوشنبه حداقل ۳۱هزار و ۶۴۳نفر را در ترکیه کشته‌اند. این رقم در سوریه به بیش از ۴هزار و ۵۰۰تن رسیده است.مارتین گریفیتس، رئیس امدادرسانی سازمان ملل متحد گفت که مرحله نجات ترکیه و سوریه در زلزله «در حال پایان است» و اکنون فوریت به ارائه سرپناه، غذا، مدرسه و…

دنیای‌اقتصاد -گروه اقتصاد بین‌الملل: اکونومیست: سلاح انرژی پوتین می‌تواند جان افراد بیشتری را درخارج از اوکراین بگیرد تا توپخانه، موشک‌ها و پهپادهای او؛ این یکی دیگر از دلایلی است که نشان می‌دهد مقاومت اوکراین در برابر روسیه، مبارزه اروپا نیز هست.

تاثیر انتخابات اخیر آمریکا بر سیاست خارجی این کشور را می‌‌‌توان در دو وجه کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت دید. در طولانی‌مدت، مهم‌ترین خروجی این انتخابات، یعنی تضعیف ترامپ به‌عنوان پدرخوانده پوپولیسم راست‌‌‌گرا و اقتدارگرایی جهانی تاثیر خود را بر این جریان خواهد گذاشت؛ از جمله «جنگ فرهنگی» جاری بین پوپولیسم راست‌‌‌گرا و لیبرال-دمکراسی در سطح جهان را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

دنیای‌اقتصاد - امیر کلهر: جولانگاه پوپولیسم فقط در عرصه‌‌‌‌‌‌های سیاسی و اجتماعی نیست. اقتصاد هم زمین بازی دیگری است که پوپولیسم می‌تواند در آن به‌خوبی جولان بدهد و نقش‌‌‌‌‌‌آفرینی کند. تبعات نقش‌‌‌‌‌‌آفرینی آن و میدان‌دادن به این سیاست، می‌شود نفی پیش‌بینی و آینده‌‌‌‌‌‌نگری و غیرقابل پیش‌بینی بودن شرایط آینده برای کسب‌وکارها و سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران، اما شاید تصور شود که پوپولیسم در قامت شعار فقط بر سر اقتصاد کلان آوار می‌شود اما این نحوه از سیاستگذاری به شکلی است که در تار و پود اقتصاد نفوذ کرده و جا خوش می‌کند.

هدف از تشکیل وزارت صمت این بود که سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌ها در اقتصاد کشور بهینه شود و مردم، فعالان اقتصادی و سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران بهتر بتوانند فضای کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری خود را مدیریت کنند، اما متاسفانه با برداشت اشتباهی که مسوولان این وزارتخانه از اقتصاد و بعد هم تولید و صنعت دارند، اهداف تشکیل این وزارتخانه به درستی در فضای اقتصادی کشور اجرا نشده است. وزارتخانه باید سیاستگذاری کند و در پسا سیاستگذاری وظیفه نظارت را انجام بدهد، اما در فضای کنونی کشور، شاهد این موضوع هستیم که نه‌تنها وزارت صمت در…

دنیای‌اقتصاد: روز یکشنبه ۱۴ فروردین‌ماه مجارستانی‌ها به پای صندوق‌های رای رفتند. این انتخابات نقطه عطف مهمی برای آینده اتحادیه اروپا و ناتو و نیز تقلا برای دفاع از نظم دموکراتیک در برابر پوپولیسم اقتدارگرایانه است. «تیم گاسلینگ» در گزارش ۴ آوریل برای الجزیره نوشت، نخست‌وزیر ویکتور اوربان- که آشکارا اعلام کرده حزب «فیدز» رژیمی «غیرلیبرال» را در مجارستان به اجرا درآورده و سال‌هاست روابط نزدیک را با پوتین به هم زده است- به دنبال این است که برای بار چهارم هم نامزد شود. تنها حزبی که در برابر او قد علم کرده حزب…

دنیای‌اقتصاد- گروه اقتصاد بین‌الملل: نشریه انگلیسی اکونومیست در جدیدترین سرمقاله خود بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلستان را مورد نقد قرار داده است. اکونومیست معتقد است که جانسون در حکومت‌داری جدیت لازم را ندارد و پوپولیسم را به سیاست انگلستان وارد کرده است. اکونومیست نوشت: بوریس جانسون اوایل سپتامبر مطرح کرد که انتظار دارد رکورد دوره یازده‌ساله نخست‌وزیری مارگارت تاچر را بشکند و طولانی‌ترین دوره نخست‌وزیری انگلستان در دوران مدرن را داشته باشد. اما او زیادی جلو رفته بود. احتمال دارد جانسون در روزها و هفته‌های پیش‌رو توسط اعضای…

قرن نو: حشمت‌الله فلاحت پیشه، نماینده ادوار مجلس بی پرده و صریح نگاهش به تحولات در سیاست داخلی کشور را بیان می کند، همانقدر که منتقد ردصلاحیت علی لاریجانی است از او نقد هم می کند، همانقدر که منتقد پوپولیسم است از سفرهای استانی دفاع هم می کند.

دنیای‌اقتصاد: افزایش قیمت برق نشان‌دهنده «آزمون رورشاخ» برای سیاستمداران اروپایی است. بسته به تمایل آنها، کم کردن وابستگی به سوخت‌های فسیلی می‌تواند سریع‌تر یا روندی آهسته به خود گیرد. به‌ نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، زمان بسیار مهم است. رهبران اتحادیه اروپا در مذاکرات بین‌المللی آب و هوایی که آخر هفته جاری در گلاسکو آغاز می‌شود، خود را پیشتاز انتقال انرژی‌های سبز جهانی معرفی کرده‌اند. در این زمینه واکنش‌ها گسترده است. چگونگی خروج اروپا از بحران انرژی کنونی بر نحوه برخورد جهان با بحران آب و هوا تاثیر خواهد…

به‌عنوان یک اقتصادخوانده دلایل خوبی دارم برای اینکه از پوپولیسم خوشم نیاید و بترسم. این واژه به همراه خود اجرای تصمیمات هیجانی، غیرکارشناسی، سلیقه ‏ای، جهت‏ دار، غیرمسوولانه و ناپایدار را تداعی می ‏کند.

دنیای اقتصاد: توسعه دولت الکترونیک از جمله موضوعاتی بوده است که در دو دهه اخیر در دستور کار دولت‌ها قرار داشته است. با این‌حال به‌رغم اقدامات انجام شده هنوز، تعداد سرویس‌های خروجی این پروژه‌ها آنچنان که باید زیاد نبوده و حتی سرویس‌های موجود نیز از کارآیی و کیفیت مقبولی برخوردار نیستند. کارت ملی هوشمند به عنوان عنصر کلیدی تحقق خدمات الکترونیکی دولتی، هنوز برای تمامی شهروندان صادر نشده و کارت‌های صادر شده نیز، کاربردی فراتر از کارت‌های معمولی پیشین ندارند. با این‌حال گفته می‌شود اصلی‌ترین مانع در مسیر تحقق…

موضوع آب دوباره به بحث روز تبدیل شده است؛ امری که حداقل ۵۰سال است در ایران تبدیل به مساله شده، ولی سیاستگذار دائم آن ‌را به زیر فرش جارو کرده و گروهی نیز با ارائه راهکارهای مختلف از توسعه سازه‌ای بیشتر گرفته تا شیرین‌سازی و انتقال آب، آب ژرف و گرفتن باران مصنوعی از ابرها، سعی می‌کنند ذهن حکمران و سیاستگذار را آرام کرده و به کسب‌وکار خودشان رونقی بدهند. آنچه مساله آب را در ایران طی چند دهه گذشته وخیم‌تر کرده، فقدان درک از ماهیت پیچیده، چندبعدی، چندرشته‌ای و متاثر از سطوح مختلف حکمرانی بودن آن…

علی ربیعی، دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهوری و سخنگوی دولت، در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: واقعیت این است که خوزستان دارای کلکسیونی از مسائل و چالش‌های تاریخی و مزمن است.

اقتصاد نیوز: ظهور ترامپ و ترامپیسم در آمریکا، به عنوان گسترش‌دهنده موج پوپولیسم راستگرا، نقش مهمی در جلب حمایت از این جریان و به قدرت رسیدن رهبرانش در اقصی نقاط جهان داشت.

دنیای‌اقتصاد: کتاب «پوپولیسم اروپایی» نوشته علیرضا ثمودی منتشر شد. در یک دهه گذشته اتحادیه اروپا با بحران‌های مختلفی از جمله بحران مالی، سیاست‌های تهاجمی روسیه، شکاف میان شهروندان و نخبگان اروپایی، به قدرت رسیدن ترامپ در آمریکا، بحران پناهندگان و تروریسم و خروج بریتانیا از این اتحادیه رو به رو بوده است. این بحران‌ها زمینه جدیدی را برای رقابت‌های حزبی در دولت‌های اروپایی فراهم ساخته و سطح سیاسی‌شدن موضوع‌های مرتبط با اتحادیه اروپا و همچنین ناامیدی رای‌دهندگان از اتحادیه اروپا را افزایش داده…

انتخاب نوشت: محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات در کانال خود در یادداشتی با عنوان «کشکول آرزوها» به بررسی انتخابات پیش رو پرداخت. او نوشت: همواره کاندیداها با صدایی رسا فریاد می‌زنند که دارای برنامه هستند. برنامه‌ای که رنگ آبادانی خواهد زد به تمام مشکلات! اما آنچه به‌عنوان برنامه از آن یاد می‌کنند بیش از هر چیز، فهرست درهمی از آرزوهایشان برای آینده‌ کشور است. فهرستی که بهتر است آن ‌را «کشکول آرزوها» بنامیم! او در بخش دیگری از این مطلب نوشت: زمانی‌که فردی آرزوهای متناقض و بدون اولویتش را توی «کشکول آرزوها»…

ادبیاتی که پیرامون عملکرد اقتصادی کشورهای درحال توسعه شکل گرفته است به ما نکته مهمی را می‌آموزد؛ این کشورها قادر به رسیدن به نرخ‌های بالای رشد اقتصادی هستند، ولی اشتباهات مکرر سیاست‌گذاری آنها را از تکرار رشد اقتصادی باز‌می‌دارد و به‌ورطه رکودهای مکرر می‌اندازد. اقتصاد ایران نمونه خوبی در تایید این نظریه است.

خبر آنلاین: یک استاد دانشگاه می گوید اگر مشارکت حداقلی باشد نظامی‌ها حتما پیروز انتخابات خواهند بود اما اگر مشارکت حداکثری باشد شانسی برای نظامییان وجود ندارد.

دنیای‌اقتصاد: کسری بودجه دولت، سرچشمه مشکلات اقتصادی ایران است. نسخه اصلی اصلاح بودجه، استفاده از درآمدهای غیرتورمی مانند مالیات و کاهش هزینه‌ها و پرداخت‌های غیرضروری است. سیاست‌گذاران عمده وعده‌های خود را از دریچه بودجه پیگیری می‌کنند و رویکردهای پوپولیستی باعث شده که سیاست‌گذاران به‌جای حرکت در جهت اصلاحات بودجه‌ای، عمدتا در مسیر مخالف حرکت کنند. به اعتقاد کارشناسان، برای اصلاحات بودجه‌ای نیاز است یک رویکرد ضدپوپولیستی شکل گیرد که به‌جای هزینه‌تراشی، به فکر تعادل‌بخشی میان درآمد و هزینه‌ها باشد.