وزن‌کشی تجارت صنعتی

در مورد واردات نیز ۴/ ۸ میلیون تن کالا به ارزش ۳/ ۱۱ میلیارد دلار وارد شده که نسبت به فصل نخست سال ۱۳۹۶ به ترتیب ۲/ ۳ و ۸/ ۲ درصد کاهش یافته است. براساس گزارش منتشرشده در میان فعالیت‌های مختلف بخش صنعت، «ساخت سایر تجهیزات جابه‌جایی» بیشترین رشد ارزشی و وزنی صادرات را در بهار سال جاری به خود اختصاص داده است (افزایش حدود ۸۰ برابری ارزش و ۴ برابری وزن). ارزیابی‌های صورت‌گرفته همچنین نشان‌دهنده آن است که مهم‌ترین عامل رشد صادرات صنعتی در بهار به افزایش بیش از دو برابری ارزش صادرات «صنعت ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها» اختصاص داشته است (سهم ۶/ ۹ واحد درصدی از رشد بخش صنعت). از سوی دیگر، در میان فعالیت‌های مختلف بخش صنعت بیشترین رشد ارزشی واردات به «ساخت محصولات از توتون و تنباکو» (افزایش حدود ۴/ ۲ برابری) و بیشترین رشد وزنی واردات به «ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای» (افزایش حدود دوبرابری) بازمی‌گردد.

همچنین براساس این گزارش بیشترین ارزش تراز تجاری به ترتیب متعلق به فعالیت‌های «ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» و «ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها» بوده است. در این گزارش این نکته نیز ذکر شده است که یکی از تغییرات قابل ملاحظه در تراز تجاری فعالیت‌های صنعتی، مربوط به صنعت «ساخت مواد غذایی و آشامیدنی‌ها» است که به رغم تراز تجاری به شدت منفی در فصل نخست ۱۳۹۶، در مدت مشابه سال ۱۳۹۷ به‌دلیل کاهش واردات و افزایش صادرات این صنعت، تراز تجاری مثبت ۳/ ۱ میلیارد دلار را ثبت کرده است. از سوی دیگر، در مدت زمان مورد بررسی بیشترین کاهش ارزشی و وزنی صادرات نیز مربوط به ساخت محصولات از توتون و تنباکو بوده است که کاهش ۱۰۰ درصدی به لحاظ ارزشی و وزنی داشته است.

تجارت بخش صنعت

بر اساس آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، در فصل نخست سال ۱۳۹۷ بخش صنعت در مجموع ۶/ ۱۹ میلیون تن به ارزش حدود ۷/ ۹ میلیارد دلار صادرات و ۱/ ۷ میلیون تن به ارزش حدود ۲/ ۸ میلیارد دلار واردات داشته است. این ارقام نشان می‌دهد که این بخش در میان سایر بخش‌ها سهم بیشتری از صادرات و واردات را به خود اختصاص داده، به‌طوری که ۸۳ درصد ارزش صادرات کالای بدون نفت خام و ۷۳ درصد از ارزش واردات کالایی کشور در مدت مورد بررسی متعلق به بخش صنعت بوده است. براساس آمار اعلام شده ارزش صادرات بخش صنعت در بهار نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد حدود ۲۲ درصدی داشته؛ در حالی که واردات این بخش بیش از ۲۷ درصد کاهش یافته است.

صادرات بخش صنعت

در میان اقلام صادراتی بخش صنعت نیز ۵ رشته صنعتی شامل «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای»، «ساخت فلزات اساسی»، «ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها»، «ساخت سایر محصولات کانی غیرفلزی» سهمی حدود ۸۷ درصد از ارزش صادرات بخش صنعت را به خود اختصاص داده‌اند. این سهم نشان می‌دهد که تنوع محصولات صادراتی ایران در بخش صنعت بسیار کم و محدود به چند فعالیت اصلی است.

از سوی دیگر در میان فعالیت‌های مختلف بخش صنعت، ساخت سایر تجهیزات جابه‌جایی بیشترین رشد ارزشی و وزنی صادرات را در بهار داشته است (افزایش حدود ۸۰ برابری ارزش و ۴ برابری وزن). بیشترین کاهش ارزشی و وزنی صادرات نیز مربوط به ساخت محصولات از توتون و تنباکو بوده است (کاهش ۱۰۰ درصدی ارزش و وزن). از سوی دیگر مقایسه قیمت صادراتی محصولات صنعتی نیز نشان می‌دهد در مدت زمان مورد بررسی متوسط قیمت صادرات این بخش، ۴۹۳ دلار به ازای هر تن بوده که نسبت به متوسط قیمت صادراتی بخش صنعت در مدت مشابه سال قبل با رشد ۱۱ درصدی مواجه شده است. در میان گروه‌های اصلی با کد دو رقمی آیسیک نیز بیشترین متوسط قیمت صادراتی مربوط به «ساخت سایر تجهیزات جابه‌جایی طبقه بندی نشده در جای دیگر» با حدود ۵/ ۴۴ هزار دلار به ازای هر تن صادرات است. درخصوص صنایعی که بیشترین افزایش و کاهش در متوسط قیمت صادراتی را در مدت زمان مورد بررسی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته‌اند، می‌توان به صنایعی مانند تجهیزات جابه‌جایی، محصولات از توتون و تنباکو، رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی، فلزات اساسی و مبلمان و مصنوعات با بیشترین افزایش در قیمت و صنایع چوب و محصولات چوب، کاغذ و محصولات کاغذی، فرش و صنایع دستی، ماشین‌آلات و تجهیزات و محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها با بیشترین کاهش قیمت اشاره کرد.

واردات بخش صنعت

در میان اقلام وارداتی بخش صنعت ۵ رشته صنعتی شامل ساخت ماشین آلات و تجهیزات، ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه تریلر، ساخت مواد و محصولات شیمیایی، ساخت فلزات اساسی و ساخت رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی سهمی بالغ بر ۶۹ درصد از ارزش واردات بخش صنعت را در مدت زمان مورد بررسی به خود اختصاص داده‌اند. ۱۰ فعالیت با بیشترین ارزش واردات نیز حدود ۸۸ درصد از واردات بخش صنعت ایران را در اختیار گرفته‌اند. براساس داده‌های اعلام شده در میان فعالیت‌های مختلف بخش صنعت، ساخت محصولات از توتون و تنباکو بیشترین رشد ارزشی واردات (افزایش حدود ۴/ ۲ برابری) و ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای بیشترین رشد وزنی واردات (افزایش حدود ۲ برابری) را به خود اختصاص داده‌اند. علاوه بر این، صنعت ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها با کاهش حدود ۹۱ درصدی ارزش واردات و صنعت ساخت پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن پوست با کاهش حدود ۵۷ درصدی مقدار، بیشترین کاهش واردات را در مدت زمان مورد بررسی در میان سایر فعالیت‌ها داشته‌اند. از سوی دیگر، در بهار امسال متوسط قیمت واردات بخش صنعت حدود ۱۱۵۶ دلار به ازای هر تن بوده که نسبت به متوسط قیمت وارداتی این بخش در مدت مشابه سال قبل با کاهش ۱۶ درصدی مواجه شده است. در میان گروه‌های اصلی با کد دو رقمی آیسیک نیز بیشترین قیمت واردات در مدت زمان مورد بررسی، مربوط به ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی و ابزار دقیق، ساعت‌های مچی و انواع دیگر ساعت با حدود ۷۰ هزار دلار به ازای هر تن واردات بوده است.

تراز تجاری

حال با توجه به روند صادرات و واردات بخش صنعت می‌توان گفت تراز تجاری این بخش در بهار مثبت شده و به حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار رسیده است. عامل اصلی بهبود تراز تجاری بخش صنعت در مدت مذکور، افزایش حدود ۲۲ درصدی صادرات صنعتی به همراه کاهش بیش‌از ۲۷ درصدی واردات صنعتی در فصل بهار نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است. تراز تجاری فعالیت‌های مختلف صنعتی (بر اساس کدهای آیسیک دو رقمی) نشان می‌دهد در فصل بهار تقریبا نیمی از فعالیت‌های صنعتی دارای تراز تجاری مثبت بوده‌اند. بیشترین ارزش تراز تجاری به ترتیب متعلق به فعالیت‌های ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای، ساخت مواد و محصولات شیمیایی، ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها بوده است.