بر این اساس نگاهی به وضعیت باشگاه‌داری در دنیا نشان می‌دهد از اوایل دهه ۹۰ میلادی، باشگاه‌های ورزشی به‌دلیل افزایش هزینه‌های مختلف که بخش عمده آن شامل دستمزد بازیکنان بود، نیاز شدیدی به منابع مالی جدید پیدا کردند که به این منظور کارشناسان خبره اقتصادی بهترین راه‌حل را ورود آنها به بازار سهام معرفی کردند. از این رو در کشوری مانند انگلستان باشگاه تاتنهام نخستین باشگاهی بود که با عرضه سهام خود در سال ۱۹۸۳ بیش از ۳/ ۳ میلیون پوند درآمد به دست آورد، منچستر یونایتد نیز در سال ۱۹۹۱ وارد بورس لندن شد و بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷، تعداد ۱۶ باشگاه دیگر هم به بورس راه یافتند. این در شرایطی است که درحال‌حاضر ۲۰ باشگاه مطرح انگلستان در بورس لندن قرار دارند، هزاران طرفدار فوتبال سهامدار این باشگاه‌ها هستند و از طریق دادوستد سهام خود علاوه بر کسب سود به باشگاه‌های خود نیز کمک مالی فراوانی می‌کنند.

در روسیه پس از فروپاشی نظام اقتصادی سوسیالیستی دولت و روی ‌آوردن به نظام اقتصاد آزاد، باشگاه‌های ورزشی که دولتی اداره می‌شدند، به سرمایه‌دارانی مانند آبراموویچ و عثمانوف واگذار شدند. در ایتالیا هم تمامی باشگاه‌ها خصوصی هستند که دو علت عمده دارد؛ یا به‌دلیل عشق و تمایل بخش‌خصوصی به حمایت از یک تیم، یا به‌دلیل مسائل اقتصادی و تبلیغاتی. در واقع زمانی که یک شخص یا شرکت اداره یک تیم را بر عهده دارد، هر روز بدون آنکه پولی خرج کند بارها از او یا شرکتش صحبت می‌شود و نامش در رسانه‌ها و روزنامه‌ها مطرح می‌شود، درحالی‌که همان فرد و بخش‌خصوصی در عرصه تجاری برای انجام تبلیغ روزانه به این میزان باید هزینه بسیاری انجام دهد.

از سوی دیگر، تجربه خصوصی‌سازی در فوتبال ترکیه نیز به‌عنوان یکی از نمونه‌های موفق در این راستا قابل‌بیان است که می‌تواند الگوی مناسبی نیز برای اجرای سیاست خصوصی‌سازی و واگذاری باشگاه‌های فوتبال در کشور باشد. بر این اساس باید گفت جو فوتبالی این کشور بسیار نزدیک به اروپا است. ورزشگاه‌ها اغلب لبریز از جمعیت هستند و بازیکنان بزرگی همچون وزلی اسنایدر در این کشور توپ می‌زدند؛ اما واقعا چه اتفاقی در فوتبال ترکیه رخ داد که کیفیت این ورزش محبوب در کشور همسایه ما تا این حد رشد پیدا کرد؟ در یک نگاه سطحی می‌توان گفت رشد اقتصادی ترکیه در سال‌های گذشته که در سایه سیاست‌های حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب اردوغان به ‌وجود آمده باعث افزایش کیفیت فوتبال این کشور شده است، اما برای دانستن راز پیشرفت فوتبال این کشور باید به گذشته برگردیم. بر این اساس، ۳۰ سال پیش مسوولان فوتبال ترکیه تصمیم گرفتند فوتبال این کشور را آرام‌آرام به بخش‌خصوصی واگذار کنند. برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام دادند و با الگوبرداری از کشورهای موفق در این زمینه، فعالیت خود را آغاز کردند.

نگاهی به وضعیت فوتبال در این کشور نشان می‌دهد فدراسیون فوتبال ترکیه فعالیت خود را سال ۱۹۲۳ میلادی، یعنی سه سال بعد از شروع فعالیت فدراسیون فوتبال ایران آغاز کرده است. البته فوتبال ترکیه پس از موفقیت حضور در جام‌جهانی ۱۹۵۴، دچار رکود و افت محسوس در رده‌های ملی و باشگاهی شد، اما در اواخر دهه ۸۰ میلادی با ورود سرمایه‌گذاران، این رشته پرطرفدار و درآمدزا دچار دگرگونی شد. به عقیده بسیاری از کارشناسان، علاقه زیاد تورگوت اوزال، رئیس‌جمهور فقید ترکیه به فوتبال از یک طرف و کسب درآمدهای کلان از این رشته ورزشی از سوی دیگر دست به دست هم داد تا فوتبال ترکیه در سال ۱۹۹۲ میلادی از حالت دولتی به خصوصی تغییر ماهیت دهد. بر این اساس، دولت ترکیه به تمام تیم‌های فوتبالش وام‌های ۱۰ میلیون دلاری بلندمدت ۳۰‌‌ساله به همراه زمین و امکانات داد تا خصوصی شوند و از آنها خواست در بلندمدت این هزینه را پس دهند. این سیاست دولت ترکیه باعث رشد فوتبال باشگاهی این کشور شد. دولت ترکیه همچنین با دادن وام‌های کم‌بهره و بلندمدت، شرایط را برای سرعت‌بخشیدن به روند خصوصی‌سازی باشگاه‌ها و حرفه‌ای‌شدن فوتبال در این کشور مهیا کرد، به‌طوری که فوتبال ترکیه در کمتر از ۱۰ سال به‌طور کامل حرفه‌ای شد.

البته در این میان باید گفت یکی از مهم‌ترین منابع درآمد باشگاه‌های ترکیه‌ای پخش مستقیم مسابقه‌های تلویزیونی است. به‌عنوان مثال در سال ۲۰۱۱ میلادی، ۱۰ درصد کل درآمد پخش مستقیم تلویزیونی متعلق به فدراسیون فوتبال این کشور بوده و ۵۰ درصد کل این درآمد در اختیار تیم‌های لیگ برتری قرار می‌گرفت. ۴۰ درصد باقی‌مانده این درآمد نیز به چهار باشگاه پرطرفدار و صاحب‌نام بشیکتاش، گالاتاسرای، فنرباغچه و ترابوزان‌اسپور اعطا می‌شد.

همچنین درحال‌حاضر بیش از ۸۰ درصد بودجه باشگاه‌ها از طریق پخش مستقیم رقابت‌ها و سایر درآمدها مانند انتقال بازیکن، فروش بلیت، جذب حمایت‌کنندگان مالی و... تامین می‌شود و حضور سرمایه‌داران بخش‌خصوصی در راس باشگاه‌ها و مدیریت تیم‌های فوتبال نیز باعث ارتقای فوتبال باشگاهی و ملی ترکیه در سطح جهان شده است. به‌عنوان نمونه تیم گالاتاسرای در سال ۲۰۰۰ میلادی با غلبه بر آرسنال انگلیس، قهرمان جام اتحادیه باشگاه‌های اروپا (جام یوفا) شد و با پیروزی مقابل تیم پرستاره رئال مادرید اسپانیا، توانست به سوپر‌جام باشگاه‌های اروپا دست یابد. تیم‌ملی فوتبال ترکیه نیز در هفدهمین دوره رقابت‌های جام‌جهانی در سال ۲۰۰۲ میلادی به مقام سومی جهان دست یافت تا شگفتی دیگری در تاریخ برگزاری این مسابقه‌ها رقم بخورد.

همچنین باید به این نکته اشاره کرد در ترکیه ۱۱ نفر از سران بخش‌خصوصی مسوول خصوصی‌کردن ورزش این کشور شدند و در این راستا دولت با اهدای وام‌هایی کلان با بهره ناچیز که پیش از این به آن اشاره شد، امکان سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی را فراهم کرد و پس از مدتی نه‌تنها آن بهره ناچیز را بخشید بلکه از اصل وام اهدایی هم صرف‌نظر کرد تا بستر بخش‌خصوصی شدن را برای تحول‌های اساسی‌تر فراهم کند. این حرکت موجب تحول بزرگی در ورزش ترکیه شد و امروز فوتبال ترکیه شانه‌به‌شانه بزرگان فوتبال اروپا فعالیت می‌کند و یکی از الگوهای قابل‌بررسی برای خصوصی‌کردن ورزش در کشورمان است.

اخبار مرتبط