مرگ مذاکرات با طالبان

طرح بازگرداندن ۵۴۰۰ سرباز آمریکایی در اوایل سال آینده – یعنی در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری- در بطن مذاکراتی قرار داشت که زلمای خلیل‌زاد از مذاکره با طالبان دنبال می‌کرد. طی چند هفته گذشته کابل، پایتخت افغانستان، شاهد ده‌ها حمله خونین از سوی طالبان بوده و در میانه این نوسان و بی‌ثباتی سیاسی، انتظار افزایش خشونت همچنان می‌رود. ترامپ بارها وعده داده که مشارکت آمریکا در جنگ‌ها را پایان دهد و باز هم روز دوشنبه گفت که دولت افغانستان «باید مسوولیت امنیت خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به‌دست بگیرد.» رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد: «تا آنجا که به من مربوط می‌شود، مذاکرات مرده است.»

مذاکرات صلح با گروه طالبان طی ماه‌های اخیر در جریان بوده است و روز دوشنبه هفته گذشته زلمای خلیل‌زاد، نماینده ویژه آمریکا برای گفت‌وگو با طالبان، گفت که توافق با این گروه در اصول نهایی شده و تنها به تایید دونالد ترامپ نیاز دارد. با این حال، دونالد ترامپ عصر شنبه در چند توییت اعلام کرد، تصمیم گرفته است که دیدار با رهبران طالبان و رئیس‌جمهوری افغانستان به‌طور جداگانه، در کمپ دیوید را لغو کند. رئیس‌جمهوری آمریکا اخیرا تصریح کرد که پایان دادن به مذاکرات صلح افغانستان، تصمیم خودش بوده است. ترامپ گفت: «من همواره بر این عقیده بوده‌ام که دیدار و گفت‌وگو خوب است اما در این مورد، تصمیم خودم بود.» رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین در توییتی گزارش رسانه‌های آمریکا درخصوص مخالفت مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا و جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید با حضور طالبان در آمریکا را «داستانی دروغ» خواند. گزارش‌ها حاکی است که زلمای خلیل‌زاد هم به واشنگتن فراخوانده شده است.

نویسنده نیویورک‌تایمز می‌افزاید معلوم نیست آیا اعلام چنین خبری از سوی ترامپ به معنای پایان همیشگی مذاکره با طالبان است یا خیر؛ مذاکراتی که مقام‌های دولت افغانستان را کنار گذاشته بود. این گزارشگر می‌افزاید رئیس‌جمهور نشان داده که در سیاست خارجی همواره از یک شاخه به شاخه دیگر می‌پرد و ثبات ندارد. نمونه آن رفتار با رهبر کره‌شمالی است که یک بار به او می‌تازد و بار دیگر به تمجید و تحسین او می‌پردازد. نیروهای آمریکایی ۱۸ سال پیش و پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ برای شکار بن‌لادن و جنگجویان القاعده به افغانستان یورش بردند. در آن زمان، طالبان براساس قوانین قرون وسطایی در افغانستان حکم می‌راند؛ این سازمان افراطی همچنین پناهگاه امنی هم برای نیروهای القاعده فراهم آورده بود. ترامپ اکنون با یک گزینه دشوار مواجه است: او می‌تواند بدون توافق مذاکراتی به پیش برود و تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان را از ۱۴ هزار نفر به ۸۶۰۰ نفر کاهش دهد؛ تعدادی که به گفته پنتاگون برای حفظ حضور اطلاعاتی و گردآوری اطلاعات برای ممانعت از تهدیدات علیه آمریکا ضروری است.

گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌افزاید: اما ترامپ قدرت چانه‌زنی خود را با طالبان با خروج سربازان بدون تضمین امتیاز صلحی از سوی این گروه تضعیف می‌کند. «جیمز. بی. کانینگهام» که در دوران اوباما مسوولیت‌هایی داشت و از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ هم نماینده ارشد در امور افغانستان بود، می‌گوید: «طالبان کاملا خشنود است که با ما بنشیند و در مورد مدت زمانی که نیروهایمان را از این کشور بیرون می‌کشیم مذاکره کند. آنها تصور می‌کردند که این همان چیزی است که به آن دست یافته‌اند. اما شواهد نشان می‌دهد که آنها بیشتر خواهان تحمیل اراده خود بر افغان‌ها هستند تا چیزهای دیگر.» خلیل‌زاد هم به واشنگتن بازگشته تا با تیم امنیت ملی ترامپ راهی به سوی جلو بیابد. هرگونه گشایشی با طالبان – اگر رخ دهد- لااقل چند ماه زمان خواهد برد.

«جاناتان‌هافمن»، سخنگوی پنتاگون، روز دوشنبه به این سوال پاسخ نداد که آیا ۵۴۰۰ نیروی آمریکایی در ماه‌های آینده از افغانستان خارج خواهند شد یا خیر. مقام‌های افغان پیشنهاد کاهش تعداد نیروهای آمریکایی به ۸۶۰۰ نفر را پذیرفته بودند، زیرا این طرح به‌طور گسترده‌ای مورد بحث قرار گرفته شده بود و تضمین‌هایی داده شده بود که عقب‌نشینی با تلاش‌های دیگر برای تضمین امنیت همراه خواهد شد. این میزان تعداد نیروهای آمریکایی را تقریبا به همان اندازه‌ای می‌رساند که هنگام ترک کاخ سفید از سوی اوباما قرار گذاشته شده بود اما به قول کانینگهام، «آن‌قدر نیست که بتوان آن کاری را که دو سال پیش انجام می‌داد، انجام دهد.» مقام‌های افغان بر این باورند که طالبان با این مذاکرات جسورتر شده و حملات خود را به‌دنبال انتخابات ملی که دولت قرار است در ۲۸ سپتامبر برگزار کند افزایش خواهد داد. طالبان مذاکره‌کنندگان آمریکایی را تحت فشار گذاشته بود که این انتخابات را به تعویق اندازند تا مانع پیروزی دوباره اشرف غنی برای ۵ سال آینده شوند. همچنین طالبان به‌دنبال این بود که مانع تقسیم قدرت شود؛ امری که در مذاکرات آینده قرار بود مورد مذاکره قرار گیرد. «دیوید زوکینو» نیز در گزارش دیگری در ۱۰ سپتامبر برای نیویورک‌تایمز نوشت که «عبدالسامی» که با بمب‌گذاری قدرتمند طالبان بیهوش شد و دست و پا و بخش دیگری از بدنش باندپیچی شده بود نمی‌دانست که علت این اقدام طالبان و توقف مذاکرات صلح، کشته شدن یک سرباز آمریکایی است (هر چند در این بمب‌گذاری ۱۲ نفر کشته شدند اما تاکید ترامپ روی آن یک سرباز آمریکایی است).

عبدالسامی که کارمند یک آژانس مسافرتی است و ۲۳ سال سن دارد، می‌گوید: «به ترامپ بگویید من خیلی خسته‌ام و فکر نمی‌کنم با گروهی که این حملات دهشت‌آور را انجام می‌دهد مذاکره به صلاح باشد.» برای بسیاری از افغان‌ها تعلیق ناگهانی مذاکرات ۱۰ ماهه امری چندان دور از انتظار نبود. آنچه افغان‌ها را به تکان در آورده و تاثیری سخت بر آنها گذاشته و ذهن‌شان را «قلقلک» می‌دهد این است که چگونه کشته‌شدن یک سرباز آمریکایی (گروهبان یکم الیس بارتو اورتیز) منجر به توقف مذاکرات شد، اما مرگ هزاران افغان چنین تاثیری نداشته است. افغان‌ها می‌گویند «این همواره مردم بیچاره و فقیر هستند که کشته می‌شوند. هیچ‌کس اهمیتی به ما نمی‌دهد. نه ترامپ، نه دولت خودمان.» غلام محمد، ۳۵ ساله، یکی از همین افغان‌هاست که در این بمب‌گذاری مجروح شد. پزشک معالج او می‌گوید: «اینها همه بازی سیاسی است. چرا ۱۰ ماه مذاکره و ناگهان توقف آن؟ آن هم به این خاطر که یک سرباز آمریکایی کشته شده است؟» 

زوکینو، گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌افزاید: در میان افغان‌ها یک بدبینی وجود داشت که طالبان هرگز راضی به تقسیم قدرت یا بریدن پیوندهای خود با دیگر گروه‌های تروریستی و متوقف ساختن کشتار غیرنظامیان نخواهد شد. این به ویژه در زمانی نمایان بود که این گروه طی مذاکرات حملات خود را افزایش داده بود. اگرچه نیروهای افغان با حمایت هوایی و مشاوره نیروهای آمریکایی حملات خود علیه طالبان را شدت بخشیده‌اند، اما مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا نیز گفت ظرف ۱۰ روز گذشته بیش از هزار نفر از اعضای طالبان کشته شده‌اند. این گزارشگر می‌افزاید: افغان‌ها از توقف مذاکره ترامپ با طالبان خشنود هستند، هرچند ممکن است دچار هزینه‌هایی شوند، زیرا افغان‌ها معتقدند مذاکره با یک گروه تروریستی همان بهتر که نافرجام بماند و پایان یابد.