راه بی‌بازگشت
آنهایی که ماندند با محدودیت شدید فعالیت‌ها روبه‌رو بودند یعنی رفت و آمدها به حداقل رسید، فروشگاه‌ها اغلب تعطیل بود و گردهمایی‌ها به حداقل رسید. البته شرایط هراسناک ماه‌های اخیر بی سابقه نیست. در گذشته شهرهای بزرگ مرکز همه‌گیری‌ها بودند و بیشترین لطمات به ساکنان این شهرها وارد می‌شد. بسیاری از شهرهای بزرگ پس از دوران بحرانی به وضعیت عادی بازگشتند، اما این امر نباید سبب شود برخی واقعیت‌ها نادیده گرفته شود از جمله آنکه در برخی شهرها هیچ‌گاه اوضاع مثل قبل نشد و نیز روند عادی شدن شرایط در گروه اول شهرها آسان و سریع نبود.
در بحران کنونی نیز همان الگو تکرار می‌شود. از مراکز مالی در دنیای غرب تا شهرهای بزرگ در کشورهای در حال توسعه، بحران همه‌گیری کرونا نه تنها مشکلات سیستماتیک عمیق را آشکار کرده بلکه پرسش‌هایی درباره آینده زندگی شهری مطرح کرده که پاسخ دادن به آنها آسان نیست و یکی از مهم‌ترین این پرسش‌ها این است که آیا شهرها می‌توانند به وضعیتی که قبل از بحران داشتند بازگردند؟ مشاور دولت انگلستان در مطلبی که در روزنامه فایننشال تایمز نوشته آورده است: «تاکنون شهرهای بزرگ توانسته‌اند پس از بحران به وضعیت قبلی خود باز گردند. نیاز به فعالیت‌های اقتصادی، مبادله کالا و تبادل ایده‌ها در این روند اثر گذاشته است. شغل‌ها به شهرها سرازیر شدند و همراه آن نیروی کار به مراکز شهری آمدند.»
اما به احتمال زیاد آنچه در گذشته در موارد مشابه رخ داده در بحران کنونی تکرار نخواهد شد. لزوم فاصله‌گذاری اجتماعی سبب شده جهان به تجربه‌ای عظیم در حوزه کار از خانه دست بزند و برخی نیروی کار احتمالا هرگز نمی‌خواهد بار دیگر به محل کار بازگردند. آنها ترجیح می‌دهند مثل حالا از خانه به فعالیت شغلی بپردازند. زیرا بازگشت به محل کار ریسک‌های بزرگ برای سلامت و نیز هزینه‌های قابل ملاحظه در حوزه‌های گوناگون همراه دارد. این به آن معناست که روندهایی که از پیش آغاز شده در آینده با سرعت بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد. تا قبل از شروع بحران همه‌گیری کرونا جمعیت شهرهای بزرگ نظیر نیویورک، پاریس و حتی شانگهای در حال کاهش بود و علت اصلی این کاهش، بالا رفتن مداوم قیمت اجاره و هزینه‌های دیگر زندگی بود.
واقعیت این است که اثرات همه‌گیری کرونا بر زندگی شهری از جمله مشاغل، فراگیر و عمیق خواهد بود. یونسکو هشدار داده که از هر ۸ موزه یک موزه در معرض از بین رفتن است. همچنین تعداد زیادی از خرده فروشی‌ها و کسب و کارهای کوچک که یک وجه تمایز شهرهای بزرگ از مناطق غیر شهری هستند از میان خواهند رفت. در تحقیقی که اخیرا در ایالات متحده انجام شده مشخص شد ۷۰ درصد رستوران‌های کوچک در صورتی که بحران همه‌گیری کرونا بیش از ۴ ماه طول بکشد فعالیت خود را برای همیشه تعطیل خواهند کرد. در صدها شهر کوچک و بزرگ آمریکا به دلیل کاهش شدید درآمدهای مالیاتی، خدمات عمومی در سال جاری کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر به دلیل کاهش حضور نیروی کار در محل شرکت‌ها و کمتر شدن تقاضا برای فضاهای اداری، آسمانخراش‌ها در بسیاری از شهرهای بزرگ از بمبئی تا منهتن، دیگر نماد قدرت مالی نخواهد بود و بخشی از فعالیت‌ها در آنها تعطیل می‌شود.
این دگرگونی‌ها برای نیروی کار در بخش‌های رسمی و غیررسمی اقتصاد تبعات بزرگ و پایدار خواهد داشت. صدها میلیون نفر در جهان در اقتصاد غیررسمی مشغول کار هستند و با تغییر ساختارهای اقتصادی و فعالیت‌ها باید با شرایط جدید سازگار شوند. استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد می‌گوید: «اگر همه‌گیری به شکل دائمی درآید ده‌ها میلیون شغل در بخش خدمات شهری از میان خواهد رفت. تنها راه برای جلوگیری از رخ دادن این امر، سرمایه‌گذاری عظیم به شکل هوشمندانه در زیرساخت‌های خدمات درمانی برای مقابله با این همه‌گیری است طوری که بحران کنونی به‌طور کامل مهار شود و پایان یابد.»
در گذشته همه‌گیری‌های فراگیر، زمینه‌ساز نوآوری و دگرگونی بودند. در دهه ۱۸۵۰ شهرهای نیویورک، لندن و پاریس در واکنش به همه‌گیری وبا که چندین دهه ادامه پیدا کرده بود و به مرگ یک و نیم میلیون نفر منجر شد، سیستم فاضلاب را دگرگون کردند. این امر به آغاز عصر جدید سیستم‌های فاضلاب شهری منجر شد که در تمام جهان گسترش یافت. حالا شهرهای بزرگ جهان احتمالا در آستانه تغییرات بزرگ قرار می‌گیرند. تغییرات ممکن است محدود باشد از جمله تغییر در ساختار خیابان‌ها و پارک‌ها. همچنین ممکن است تغییرات یاد شده فراگیرتر باشد برای مثال استفاده از فناوری جدید نظارت و رهگیری ارتباط‌های شهروندان که حتی پس از بحران همه‌گیری جزئی از زندگی شهری باقی خواهد ماند. در شماره اخیر نشریه فارین پالیسی مجموعه‌ای از تحلیل‌ها که از سوی متخصصان شهرسازی مطرح شده منتشر شد. به دلایل مختلف ممکن است شهرها نتوانند تغییر کنند.
