عملیات نجات اوکراین و ناوالنی
مذاکرات روز چهارشنبه همچنین یک آزمون مهم سیاسی برای جو بایدن بود. بایدن با چالش حفاظت از دموکراسی که هم در داخل آمریکا و هم خارج از این کشور در خطر است مواجه است.
واقعیت این است که هدف اصلی پوتین در سیاست خارجی، متزلزل کردن پرستیژ و ثبات سیاسی آمریکاست. او به مداخله در دو انتخابات در آمریکا برای کمک به رئیس‌جمهور پیشین یعنی ترامپ متهم است. ترامپ مهم‌ترین تهدید داخلی برای دموکراسی آمریکا محسوب می‌شود. نشست روز چهارشنبه درحالی برگزار شد که عوامل مختلف، دموکراسی آمریکا را به‌طور جدی تهدید می‌کنند: ادعاهای دروغین ترامپ درباره تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری، تلاش‌های جمهوری‌خواهان برای دشوار کردن رای دادن و تسهیل تقلب در انتخابات و اجتناب حزب جمهوری‌خواه از مسوول دانستن ترامپ در حادثه حمله به ساختمان کنگره جزو این عوامل هستند.
آشوبی که بخش اعظم آن از طریق انتشار اطلاعات اشتباه و با هدف قرار دادن ساختار سیاسی آمریکا از سوی شخص ولادیمیر پوتین تشویق شد، سبب می‌شود دیدگاه رئیس‌جمهور روسیه مبنی بر اینکه آمریکا ضعیف شده و نمی‌تواند رهبری جهان را در دست داشته باشد، تقویت شود. گفت‌وگوهای بایدن و پوتین که در خاک یک کشور بی‌طرف انجام شد، مهم‌ترین بخش نخستین سفر خارجی بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا بود. بایدن از این سفر برای تقویت و احیای ائتلاف‌هایی که ترامپ به آنها لطمات بزرگی وارد کرده بود و شروع تلاشی جدید از سوی غرب برای تقویت ارزش‌هااست، استفاده کرد. ایالات‌متحده خود را با بقایای جنگ سرد چند دهه پیش مواجه می‌بیند و در این میان، مسکو با آنکه قدرت شوروی سابق را ندارد، اما از ظرفیت کافی برای لطمه وارد کردن به منافع آمریکا برخوردار است.
از سوی دیگر آمریکا با قدرتی نوظهور به نام چین مواجه است؛ کشوری که تهدیدی دیگر برای سلطه و برتری غرب محسوب می‌شود. سفر بایدن موفقیت‌آمیز محسوب می‌شود. اما کل این سفر بر مبنای نتیجه نشست او با رئیس‌جمهور روسیه یعنی یکی از حیله‌گرترین رهبران جهان، مورد قضاوت قرار خواهد گرفت. در دوره منتهی به نشست روز چهارشنبه، دو طرف موضع‌گیری‌های جالب توجهی درباره طرف مقابل داشتند. چندی پیش جو بایدن، پوتین را یک «قاتل» توصیف کرد و او را رهبری خودکامه دانست که از رفتارش پشیمان نیست. پوتین اعلام کرده که از حملات سایبری و باج‌خواهی‌ها علیه دولت، شرکت‌های خصوصی و زیرساخت‌های حیاتی آمریکا که آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا، روسیه و گروه‌های تبهکار را عامل آنها می‌دانند بی‌اطلاع است. پوتین همچنین بازداشت و زندانی کردن مخالفان سیاسی از جمله الکسی ناوالنی را اقدامی مشابه بازداشت و زندانی کردن حمله‌کنندگان به ساختمان کنگره دانسته است.
در آمریکا مخالفان بایدن این پرسش را مطرح کردند که با توجه به ماهیت حکومت روسیه و امید اندک به تحقق اهداف آمریکا در مذاکره با پوتین، اساسا چرا باید چنین نشستی برگزار می‌شد؟ اما واقعیت این است که مهم‌ترین موفقیت نشست هفته گذشته جلوگیری از رخ دادن چند رویداد بود، نه آنچه از این مذاکرات به دست آمد. بایدن با دادن پیشنهاد گفت‌وگو با پوتین سبب تعجب همگان شد. اما این پیشنهاد زمانی مطرح شد که سربازان روسیه در مرز اوکراین مستقر شده بودند.
بسیاری از کارشناسان درباره شروع حمله فراگیر از سوی روسیه به اوکراین یا مرگ قریب‌الوقوع آلکسی ناوالنی به‌دلیل محروم شدن از خدمات درمانی نگران بودند. هویجی که بایدن به پوتین پیشنهاد داد، به شکل ضمنی احترامی که پوتین خواستار آن بود و برخی دیگر از روسای‌جمهوری آمریکا پوتین را از آن محروم کرده بودند، به وی ارائه کرد و ماشین پروپاگاندای روسیه آن را تقویت کرده است.
یکی از مقامات پیشین وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با خبرگزاری سی‌ان‌ان گفت: «ملاقات روز چهارشنبه تا اندازه‌ای با هدف نجات اوکراین و جان آلکسی ناوالنی انجام شد، بنابراین گفت‌وگوهای یادشده به هدف خود در این حوزه رسید. این حداقل یک موفقیت کوتاه‌مدت محسوب می‌شود.» بایدن می‌گوید یک هدف نشست با پوتین رسیدن به پاسخ این سوال است که آیا رئیس‌جمهور روسیه مایل است بپذیرد با آمریکا روابطی با ثبات‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر داشته باشد یا نه. بایدن که از گذشته دور رفتار پوتین را تجربه کرده، هیچ تمایلی به تغییر اساسی روابط آمریکا با مسکو ندارد. اما رفع برخی تنش‌ها می‌تواند به پیشرفت در حوزه تامین منافع مشترک نظیر سرنوشت سوریه و افغانستان، تغییرات آب و هوایی و توافق هسته‌ای ایران کمک کند.
سناتور رابرت مندز از حزب دموکرات که رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سناست، می‌گوید: «بایدن به‌دنبال نوعی روابط باثبات و قابل پیش‌بینی با روسیه است. سوال اصلی این است که آیا با حضور پوتین در راس قدرت در روسیه می‌توانید به این هدف برسید یا نه؟ باید پیامی روشن فرستاده شود مبنی بر اینکه اقدامات بی‌ثبات‌کننده پوتین در جهان پیامدهایی برای او در بر دارد.» اما حتی تحقق اهداف محدود بایدن چندان آسان نیست. پوتین سال‌های طولانی در قدرت بوده و برای جذاب کردن شیوه حکومت‌داری خود برای مردم روسیه نیاز دارد که دموکراسی‌هایی نظیر آمریکا را بدنام کند.
تغییر رفتار با آمریکا مستلزم سرکوب حملات سایبری علیه آمریکا، متوقف کردن پروپاگاندا و انتشار اطلاعات نادرست درباره آمریکاست که با هدف نابود کردن دموکراسی آمریکا انجام می‌شود. همچنین ضروری است پوتین که زمانی مامور امنیتی شوروی بوده و فروپاشی شوروی را یک تراژدی می‌داند از فشار استراتژیک مسکو در حوزه نفوذ پیشین شوروی از جمله اوکراین دست بکشد.
بایدن می‌داند که آمریکا از اهرم لازم برای تغییر رفتار پوتین برخوردار نیست. بایدن گفته است: «رهبران خودکامه قدرت عظیمی در اختیار دارند و مجبور نیستند به مردم پاسخگو باشند. من می‌توانم درست مثل او رفتار کنم. اما این کار سبب نمی‌شود، پوتین تغییری در رفتار خود ایجاد کند.» بایدن همچنین می‌گوید از فرصت پدیدآمده استفاده کرده تا به پوتین بگوید حملات پیوسته به منافع آمریکا چه پیامدهایی برای روسیه خواهد داشت. برای مثال اگر پوتین حملات باج‌خواهانه به سیستم‌های رایانه‌ای حیاتی آمریکا نظیر بخش تولید مواد غذایی، حمل‌ونقل و خطوط لوله را سرکوب و متوقف نکند آنگاه باید برای پیامدهای آن آماده باشد.
به نظر می‌رسد نمایان‌ترین خطر در روابط آمریکا و روسیه در رویارویی سایبری که در حال شکل‌گیری و شدت یافتن است ریشه دارد.
هر تنش بین دو کشور می‌تواند جهان را نابود کند. اما سلاح‌های هسته‌ای تحت نظارت کامل هستند و سیستم‌هایی وجود دارند تا از شدت یافتن تنش‌ها جلوگیری کنند. اما در حوزه عملیات سایبری که یک حوزه جدید رویارویی است، سیستمی برای تضمین شدت پیدا نکردن تنش‌ها وجود ندارد.
هرگونه واکنش آمریکا به اقدامات خصمانه روسیه ممکن است تنش‌ها را به شکل غیرقابل کنترل درآورد. مشاور امنیت ملی بایدن به خبرنگاران گفته است: «ما برای انجام اقدامات در واکنش به رفتار روسیه آماده‌ایم. برخی از این اقدامات قابل مشاهده و برخی غیرقابل مشاهده هستند.» اما نباید انتظار داشت نشست بایدن و پوتین تغییری بزرگ و مثبت در روابط آمریکا و روسیه به‌وجود آورد. اساسا انتظار نمی‌رود با این نشست، دوران جدید رفع تنش بین دو کشور آغاز شود، یعنی چیزی شبیه نشست سال ۱۹۸۵ بین گورباچف و ریگان. در واقع احتمال آنکه روندی متضاد طی شود بیشتر است.
