آیا انتشار گزارش‌‌‌‌‌های فصلی ناشران در هفته جاری می‌تواند مسیر قیمت سهام را تغییر دهد؟
رکود بورس در بزنگاه کدالی
این در حالی است که با استارت‌خوردن انتشار گزارش‌‌‌‌‌دهی شرکت‌ها برای فصل پاییز، این هفته شاهد ترافیک در سامانه کدال خواهیم بود و بر اساس آنچه گزارش ماهانه شرکت‌ها در سه‌ماه گذشته نشان‌داده می‌توان در انتظار عملکردهای مناسبی از ناشران بود. عملکرد‌هایی که در حالت طبیعی می‌تواند محرکی جدی برای تقویت تقاضا در تالار شیشهای باشد اما در شرایط فعلی، رکود معاملات و ناامیدی سهامداران از آینده بازار، می‌تواند مانعی بر سر راه انعکاس گزارش‌‌‌‌‌های کدالی و رشد سودسازی شرکت‌ها بر قیمت سهام و رشد نماگرهای بورسی باشد.
شبح قیمت‌گذاری دستوری در بازار سهام
«اضافه‌شدن محصولاتی که شامل قیمت‌گذاری دستوری می‌شوند و همچنین لغو معافیت معاملاتی برخی از صنایع دلایل ریزش روز گذشته قیمت‌ها در بورس تهران بود.» این را مهدی دلبری، کارشناس بازار سرمایه به «دنیایاقتصاد» می‌گوید و با بیان اینکه «بازار ضعیف است و هنوز ابهامات زیادی دارد» توضیح می‌دهد: هنوز ابهامات بودجه‌‌‌‌‌ای پابرجاست و این ابهامات در هفته‌‌‌‌‌های اخیر موجب تداوم ریزش شاخص‌کل بورس شده است. هرچند تلاش شد برخی از ابهامات با مصوبه ۱۰بندی ستاد هماهنگی اقتصادی دولت برطرف شود اما سرمایه‌‌‌‌‌گذاران هنوز ابهام دارند و بلاتکلیفند. علاوه‌بر ابهامات بودجه‌‌‌‌‌ای، هفته گذشته مصاحبه‌‌‌‌‌ای از سوی مسوولان وزارت صنعت منتشر شد که بر اساس آن اعلام شد محصولات بیشتری در سیطره قیمت‌گذاری دستوری قرار می‌‌‌‌‌گیرند. صنعت لاستیک و روانکارها از جمله این محصولات بودند که قرار است از این به بعد مشمول قیمت‌گذاری دستوری شوند و همین مساله سیگنال منفی به بازار سرمایه بود و باعث ریزش روز گذشته بازار هم شد.
اثر منفی لغو معافیت مالیاتی برخی محصولات شیمیایی
او در ادامه به مورد دوم که باعث ریزش روز گذشته بازار شد، اشاره میکند و می‌گوید: شایعه‌‌‌‌‌ای هم در هفته گذشته مطرح شد که محصولات متانول هم جزو آن دسته از محصولات قرار می‌گیرد که معافیت مالیاتی آنان حذف می‌شود، بنابراین این خبر هم برای بازار سهام سیگنال منفی به‌دنبال داشت و اثر منفی خود را روی بازار گذاشت.
این کارشناس بازار سهام با بیان اینکه «اینها ابهامات و اخباری بود که در هفته گذشته مطرح شد و اثر آن را روز شنبه در بازار دیدیم» به روند معاملات بازار در یک‌ماه گذشته اشاره میکند و می‌افزاید: متاسفانه در یک‌ماه گذشته کمترین ارزش معاملات را در روزهای مختلف داشتیم و می‌توان گفت آذر و دیماه تقریبا جزو بدترین روزهای بازار سرمایه از لحاظ ارزش معاملاتی بودند. ما همچنان شاهد خروج منابع از سوی اشخاص حقیقی از بازار هستیم و این موضوع برای بورس مساله‌‌‌‌‌ساز شده است.
دلبری تشریح میکند: اکنون سهامداران بازار سرمایه به این نتیجه رسیده‌‌‌‌‌اند که رشد کالاها بیشتر از رشد سهام شرکت‌هاست، یعنی به‌عنوان مثال اگر ورق فولاد‌مبارکه را بخرند و برای مدتی نگه‌‌‌‌‌داری کنند، سود بیشتری نصیبشان می‌شود تا اینکه در همان مدت زمان سهام شرکت فولاد‌مبارکه را بخرند یا حتی اگر خودرو بخرند؛ سود بیشتری میکنند تا اینکه سهامدار این صنعت باشند.
بازگشت پدیده چند نرخی به بازارها
او با تاکید بر اینکه این مساله ریسک بزرگی برای بازار است پیش‌‌‌‌‌بینی میکند بار دیگر بازار چند نرخی‌شدن کالا و محصولات داغ شود و به‌زودی شاهد چند قیمتی‌شدن محصولات خواهیم بود. دلبری در این‌باره می‌گوید: در ماه‌‌‌‌‌های گذشته هم ما در قیمت مرغ، تخم‌‌‌‌‌مرغ و محصولات خوراکی شاهد چنین وضعیتی بودیم اما آنچه از شواهد پیداست این چند قیمتی‌بودن به‌زودی در سایر محصولات هم مشاهده خواهد شد.
این کارشناس بازار سهام اشتباه دولت در این حوزه را یادآور می‌شود و می‌گوید: متاسفانه دولت فعلی هم دوباره بر مدار اشتباه دولت قبل قرار گرفته و بر تثبیت قیمت‌ها اصرار دارد و سود بنگاه‌‌‌‌‌ها و شرکت‌ها را مورد هجمه قرار داده است. این اشتباه باعث می‌شود که بازار شفافی مثل بورس به بازار غیرشفافی تبدیل شود و تنها تریبونی باشد برای افرادی که منصبی بگیرند اما به فکر منافع بلندمدت شرکت‌ها نباشند.
هیچ خبر خوبی بازار را تکان نمی‌دهد
دلبری درباره علت عدم‌تاثیر اخبار خوب بر بازار سهام نیز می‌گوید: علت اینکه دیگر هیچ خبر خوبی بازار را تکان نمی‌دهد؛ به عدم‌اعتماد مردم و صاحبان سرمایه به دولت بازمی‌‌‌‌‌گردد. عدم‌اعتماد مهم‌ترین متغیر است. به‌رغم شعارها، مصاحبه‌‌‌‌‌ها و کارهای رسانه‌‌‌‌‌ای که انجام می‌شود اما در عمل تفاوت‌‌‌‌‌های فاحشی مشاهده می‌شود. به اعتقاد او سهامداران و فعالان بازار سرمایه منتظر اقدام عملی هستند نه شعار و مصاحبه و دستورات روی کاغذ.
آسیب قیمت‌گذاری دستوری
این کارشناس بازار سرمایه اظهار میکند: متاسفانه با دولتی روبه‌رو هستیم که نمی‌توان به رفتار و عملکرد اقتصادی‌‌‌‌‌اش اطمینان و اعتماد داشت. مثلا با وجود اینکه شعار حذف قیمت‌گذاری دستوری دادند اما همچنان می‌‌‌‌‌بینیم که دست از قیمت‌گذاری دستوری برنداشته‌‌‌‌‌اند و در بازار دخالت میکنند.
او با تاکید بر اینکه «تا اعتماد صورت نگیرد منابع به بازار تزریق نمی‌شود» می‌گوید: بازار سهم‌‌‌‌‌های ارزان و ارزنده زیاد دارد اما ریسک‌‌‌‌‌های زیادی هم دارد که یکی از همین ریسک‌‌‌‌‌ها، ریسک بودجه‌‌‌‌‌ای است و دخالت دولت است که سایه‌‌‌‌‌اش بر سر بورس سنگینی میکند. دلبری در ادامه شرایط موردنیاز رشد بازار را برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شمرد و توضیح می‌دهد: برای اینکه بورس، بازار باثباتی باشد و شرایط امیدوارکننده‌‌‌‌‌ای فراهم شود (یعنی سهامدار با اطمینان وارد بازار سرمایه شود و بداند سهامش حداقل هم‌‌‌‌‌سو با تورم رشد میکند) دولت باید رفتار منصفانه و عادلانه‌‌‌‌‌ای با بازار داشته باشد. رفتار منصفانه هم یعنی اینکه در قیمت‌گذاری و دخالت‌‌‌‌‌ها به‌عنوان بازیگر بیرونی عمل کند، یعنی وارد گود نشود که هم سوت بزند و هم بازی کند! دولت نباید در بازارها دخالت کند. اگر می‌‌‌‌‌خواهیم بازار، بازار با‌نشاطی باشد و به ریل اصلی خود بازگردد، باید به مکانیزم آن احترام بگذاریم.
این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: اتفاق خطرناکی که الان در بازار می‌افتد، این است که بازار در حال حرکت به سمتی است که ارزش دارایی‌ها پایین می‌‌‌‌‌آید. دولت ۷۰درصد بازار را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در اختیار خود دارد اما عملا ارزش دارایی را از بین میبرد و دچار افت قیمت میکند تنها به این قیمت که نهایتا سالی ۴۰ هزار میلیارد تومان از این شرکت‌ها به اسم قیمت‌گذاری گاز و حقوق دولتی بردارد. این بدترین اشتباه دولت است و باعث شده امروز بازار سرمایه چنین وضعیتی داشته باشد.
دلبری با تاکید بر اینکه «اگر دولت به این عقلانیت برسد که کارش اشتباه است و از این راه بازگردد، بازار برمی‌‌‌‌‌گردد»؛ اظهار امیدواری میکند شرایط بازار سهام به سمتی برود که شرکت‌ها ریسک کنند و طرح‌‌‌‌‌های توسعه‌‌‌‌‌ای برای خود تعریف کنند. به اعتقاد او اکنون شرکت‌ها به دلیل ابهاماتی که وجود دارد چنین جراتی پیدا نکرده‌‌‌‌‌اند و در صورتی‌که ابهامات برطرف شود، شرکت‌ها هم به این سمت قدم برمی‌‌‌‌‌دارند و شاهد اتفاقات خوب در بازار سرمایه خواهیم بود.
بلاتکلیفی سهامداران
مهدی ساسانی از دیگر کارشناسان بازار سرمایه، بازار دیروز را بازاری «بی‌‌‌‌‌روح» توصیف میکند و درباره دلیل ریزش بورس به «دنیایاقتصاد» می‌گوید: در ابتدای هفته که بازار شروع می‌شود فروشنده‌‌‌‌‌ها دنبال روزنه‌‌‌‌‌ای هستند که خریدارها برتری خود را روی تابلو نشان دهند، اما وقتی بازار شروع می‌شود و قدرت خریدار پایین است، فروشنده‌‌‌‌‌های بیشتری ظاهر می‌شوند. به همین دلیل روز شنبه ما شاهد چنین ریزشی در بازار بودیم. البته وضعیت در هفته‌‌‌‌‌های قبل هم همین بود. او در ادامه توضیح می‌دهد: دلیل ریزش‌‌‌‌‌های اخیر شاخص‌کل بورس این است که بازار در یک بلاتکلیفی و شرایط برزخی به‌سر میبرد؛ به‌طوری‌که ابهاماتی که پیش‌روی بازار وجود دارد، برطرف نشده و به‌نظر هم نمی‌رسد به‌زودی رفع شود.
ریسک ابهامات بودجه برای بازار
ساسانی به این ابهامات اشاره میکند و می‌گوید: تصویب یا عدم‌تصویب برخی از بندهای لایحه بودجه سال۱۴۰۱ که در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، یکی از ابهامات مهم است که فعلا باید منتظر نظر مجلس بود. دومی هم به مذاکرات احیای برجام و اتفاقاتی که در وین می‌افتد، برمی‌‌‌‌‌گردد که باعث شده بازار سرمایه و سرمایه‌‌‌‌‌گذاری بلاتکلیف باشند. مجموعه این عوامل دست در دست هم داده و باعث شد‌‌‌‌‌ه‌‌‌‌‌اند ما شاهد چنین ریزش‌‌‌‌‌‌هایی در بازار سهام باشیم که متاسفانه ادامهدار هم شده است.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است تا زمانی‌که انگیزه لازم برای خریداران ایجاد نشود و افق روشن‌‌‌‌‌تری برای سرمایه‌‌‌‌‌گذاری روبه‌روی آنان قرار نگیرد به سمت خرید سهام نمی‌‌‌‌‌آیند و ما همچنان شاهد تداوم این شرایط بر بازار خواهیم بود.
بازار در برابر اخبار خوب واکسینه شده است
ساسانی تاکید میکند که از اینجا به بعد بازار با خبر خوب هم برنمی‌‌‌‌‌گردد. او توضیح می‌دهد: بازار وقتی به شرایط فعلی می‌رسد دیگر با خبر خوب نمی‌تواند تکان بخورد؛ دلیل آن‌هم این است که همه خبر‌هایی که در روزها، هفته‌‌‌‌‌ها و ماه‌‌‌‌‌های اخیر به بازار مخابره شد، متاسفانه نتوانست اثر خود را روی بازار بگذارد، یعنی بازار نسبت به این اخبار واکسینه شده است. به‌عبارت دیگر این اخبار دیگر کلیشه‌‌‌‌‌ای شده و اثری روی بازار نخواهد داشت. اینها نشان‌دهنده آن است که پول تمایلی ندارد که به سمت بازار بیاید. وقتی هم سرمایه‌‌‌‌‌گذار و سهامدار می‌‌‌‌‌بینند که بازار به خبرهای مثبت واکنش نمی‌دهد برای خبرهای مثبت بعدی محتاط عمل میکند، یعنی هر خبر خوب یا گزارش خوبی که از شرکت‌ها بیرون می‌‌‌‌‌آید، دیگر تاثیری روی بازار ندارد و بورس را تکان نمی‌دهد و سهامداران از آن استقبالی نمی‌‌‌‌‌کنند.
ورود نقدینگی، نیاز ضروری بازار
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه «بازار به پول و اعتماد نیاز دارد تا بتواند دوباره به روزهای خوب خود بازگردد» می‌گوید: نکته جالب اینجاست که اگر بازار تقاضای قبلی را روی تابلوی معاملات خود ببیند به شرایط و حالت عادی برمی‌‌‌‌‌گردد و حتی اگر حقوقی‌‌‌‌‌‌هایی هم که تا امروز از بازار حمایت می‌کردند، دیگر حمایت نکنند شرایط عادی ادامهدار خواهد بود. مانند اتفاقی که در سال‌های قبل شاهد آن بودیم، بنابراین مهم اول کار است که استارت از کجا زده می‌شود. ساسانی با بیان اینکه «تا زمانی که خریدار جدید و جدی نداریم که پول را از بیرون بورس وارد بازار کند متاسفانه وضع همین خواهد بود»، می‌گوید: متاسفانه حجم قابل‌توجهی از سرمایه‌‌‌‌‌ها در ماه‌‌‌‌‌های گذشته از بازار خارج شده است. این پولی هم که اکنون در بازار می‌‌‌‌‌چرخد همان پول درون بازار است که توان بالا بردن قیمت‌ها را ندارد.
بورس شنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت ۸۷/ ۰درصدی مواجه شد، از ۳۴۴نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۵۷ سهم (۱۷درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۸۰سهم (۸۱درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۸ نماد (۲ درصد) صف خریدی به ارزش ۱۵ میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۴۷نماد بورسی (۱۴درصد) به ارزش ۱۲۰میلیارد تومان بودیم.
در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس کاهش ۶۳/ ۰درصدی را ثبت کرد، ۹۵ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۶۸سهم (۷۲ درصد) مثبت و ۴۱ سهم (۴۳ درصد) منفی بود. در این بازار ۷نماد (۷درصد) صف خریدی به ارزش ۱۷میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۲۱ نماد فرابورسی (۲۲ درصد) به ارزش ۳۹ میلیارد تومان بودیم.
بازار پایه نیز دیروز میزبان دادوستد ۱۳۶ نماد بود. در این میان ۴۰ سهم (۲۹ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۸۴ سهم (۶۲ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۲۵ نماد (۱۸درصد) صف خریدی به ارزش ۷۰ میلیارد تومان شکل دادند و صف‌فروش در این بازار ۶۱ نماد (۴۸درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۸۲میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.
خروج بی‌‌‌‌‌پایان پول‌های حقیقی
روز گذشته «دنیایاقتصاد» در گزارشی به وضعیت ورود و خروج سرمایه به تالار شیشهای طی دو سال گذشته پرداخت. آمارها نشان می‌دهد ۲۰هفته متوالی است که فرار سهامداران خرد از گردونه معاملات سهام ادامه دارد، به‌طوری که پس از خروج کامل سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در دوره رونق سال۹۹ وارد بورس شده بودند حالا سهامداران قدیمی نیز به جرگه فروشندگان پیوسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. بر اساس این آمار، از ۲۰ مرداد ۹۹ تا پایان دادوستدهای روز شنبه (۲۵دیماه) بیش از ۹۹هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شده که افزون بر ۳هزار میلیارد تومان بیشتر از سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای است که در ۵ماه نخست سال ۹۹ به تالار شیشهای وارد شده بود.
در این راستا روز گذشته نیز شاهد انتقال سهامی به ارزش ۲۸۶میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم. نگاهی به عملکرد بازیگران بورسی در صنایع فعال نشان می‌دهد در حالی تنها ۵ گروه در لیست خرید حقیقی‌‌‌‌‌ها جای گرفتند که در مقابل شاهد خروج سرمایه‌‌‌‌‌های خرد از ۳۳ صنعت بورسی بودیم. خودرویی‌‌‌‌‌ها اما در صدر این لیست خروج جای گرفتند و شاهد انتقال سهامی به ارزش ۶۰میلیارد و ۹۹۰میلیون تومان از سبد سهامداران خرد به پرتفوی حقوقی‌‌‌‌‌های بورس تهران بودند. پس از آن نوبت به فلزی‌‌‌‌‌ها رسید تا با خالص فروش ۵۷ میلیارد و ۱۲۰میلیون تومانی حقیقی‌‌‌‌‌ها مواجه شوند. گروه‌‌‌‌‌های فرآورده‌های نفتی، بانک‌ها، محصولات شیمیایی و سیمان از دیگر صنایعی بودند که شاهد تغییر مالکیت سهام در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. در آنسوی بازار اما سرمایه‌‌‌‌‌های حقیقی گروه‌‌‌‌‌های لاستیک و پلاستیک، محصولات کاغذی، زغال‌سنگ، تامین آب، برق و گاز و محصولات چوبی را برای ورود مناسب دیدند.
