6 چالش کفش تبریز

 صنعتی که شغل موروثی تبریزی‌ها بود

آغاز فعالیت صنعت کفش در تبریز و آذربایجان‌شرقی به سال ۱۳۰۸ بازمی‌گردد و نخستین واحد چرم با نام چرم خسروی در این شهر ایجاد شد. از سال ۱۳۴۰ سیر صعودی رونق چرم و کفش در این شهر و استان پا گرفت و اکنون آذربایجان‌شرقی و در راس آن تبریز دارای سابقه حدود یک قرنی در صادرات چرم و کفش بوده، به نحوی که این شغل در برخی خانواده‌های تبریزی به‌صورت موروثی ادامه داشته است.

تبریز مرکز اصلی تولید و عرضه کفش دست‌دوز تمام چرم بود که آوازه جهانی داشت ولی افسوس که در اثر بی‌توجهی به این صنعت و در این اواخر به جهت نبود ثبات نرخ ارز و به تبع آن، متغیر بودن قیمت تامین مواد اولیه، صنعت کفش تبریز با مشکلات زیادی روبه‌رو شده است.

 کاهش کفش‌های خارجی در ویترین‌ها

رئیس اتحادیه کفاشان و سراجان تبریز گفت: آذربایجان‌‌شرقی به ویژه تبریز بیش از یک قرن در صنعت چرم و کفش سابقه دارد و کفش چرم دست‌دوز تبریز به‌عنوان برند ملی دارای شهرت جهانی است.

علیرضا جباریان‌فام با اشاره به راه‌اندازی نخستین کمپین خرید کالای ایرانی در تبریز اظهار کرد: نخستین کمپین خرید کالای ایرانی در سال ۹۵ با محوریت کفش تبریز اجرا شد که این اقدام در رونق صنعت کفش تبریز بسیار تاثیرگذار بود و موجب کاهش ۹۵ درصدی ورود کفش‌های خارجی و چینی شد. وی اظهار کرد: بیش از ۴۰ هزار نفر در صنعت کفش تبریز فعالیت می‌کنند و ۱۱۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم ارتزاق و ۵۰ هزار نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم در این صنعت فعالیت می‌کنند. رئیس اتحادیه صنعت کفش تبریز اظهار کرد: افزایش قیمت دلار باعث شده است صادرات به کشورهای عراق، افغانستان و جمهوری آذربایجان بیشتر باشد و حتی به کشورهای استرالیا و آلمان کفش دست‌دوز صادر می‌کنیم و با ۲۰۰ درصد رشد مواجه هستیم.  جباریان فام با اشاره به مشکلات صنعت کفش تبریز، ۶ چالش این صنعت را نبود نقدینگی، کمبود سرمایه در گردش، افزایش قیمت‌ها و نبود مواد اولیه، پراکنده بودن واحدهای تولید کفش در شهر و نبود شهرک‌های تخصصی و رکود بازار اعلام کرد. وی گفت: ۳ سال است که برای ثبت ملی و جهانی کفش تبریز تلاش می‌کنیم و بالاخره توانستیم دو ماه پیش کفش دست‌دوز تبریز را به ثبت ملی برسانیم. رئیس اتحادیه کفاشان با بیان اینکه ۹۵ درصد کفش‌های تمام چرم کشور در تبریز تولید می‌شود اظهار کرد: بیش از ۶۰ درصد تولید کفش کشور در تبریز اتفاق می‌افتد.

با این اوصاف برای حفظ اشتغال صنعت کفش و چرم تبریز، حداقل باید با حمایت‌های دولت، تسهیلات تامین نقدینگی در اختیار تولیدکنندگان کیف و کفش چرم قرار گیرد، ضمن اینکه با تزریق مواد اولیه کشف شده کفش از انبارهای محتکران در بازار و تسریع در روند ترخیص مواد اولیه این صنعت از گمرکات، این حوزه را از خطرات احتمالی آینده مصون بداریم.

برای بررسی مشکلات این قشر تلاشگر، گشت و‌گذاری در بازار تاریخی کفاشان تبریز زده و ضمن بازدید از بازاری که این روزها به دلیل گرانی و رکود، مشتریان خود را تا حدودی از دست داده، صحبتی با فروشندگانی که زمانی تولید‌کننده نیز بودند، کرده‌ایم.

 بالا رفتن قیمت مواد اولیه و گرانی

رسول عظیمی از فروشندگان کفش تبریز که سابقه‌ای ۳۰ ساله در این کسوت دارد، می‌گوید: فعالان صنعت کفش تبریز برای رقابت و صادرات باید کفش‌هایی با کیفیت و با قیمت مناسب تولید کنند، ولی بالا رفتن قیمت مواد اولیه موجب شده است هزینه‌های تولید و قیمت کفش بالا برود.

وی ادامه داد: با این شرایط هرگز نمی‌توانیم با کشورهای خارجی رقابت بکنیم.

 فعالیت بیشتر واحدها با کمترین ظرفیت

وی می‌افزاید: شرایط فعلی برای تولیدکنندگان سخت است و اکنون بیشتر واحدهای تولیدی با کمترین ظرفیت تولید، فعالیت می‌کنند و ۵۰درصد کارکنان خود را کاهش داده‌اند، صنعت چرم و کفش تبریز قدمت بالایی دارد و از مسوولان استانی و کشوری تقاضا داریم تولیدکنندگان را حمایت کنند.

 عقب ماندن از پیشرفت‌های علم روز

عظیمی تاکید می‌کند: اگر بخواهیم تنها به برند کفش تبریز افتخار کنیم، نمی‌توانیم در زمینه صادرات پیشرفت کنیم؛ متاسفانه یکی از عمده مشکلات موجود در صنعت کفش، عقب ماندن از پیشرفت‌های علم روز است که این امر منجر شده سایر کشورها از لحاظ تولید کفش‌های مدرن و با کیفیت از ما سبقت بگیرند. وی با بیان اینکه واحدهای تولیدی در حوزه تکنولوژی دچار مشکل هستند می‌افزاید: در حالی که تکنولوژی دنیا روز به روز در حال پیشرفت است، اختلاف سطح تکنولوژی مورد استفاده ما با فناوری روز زیاد است.

وی خاطرنشان می‌کند: صنعت کفش، به‌عنوان یک برند در کشور شناخته شده، اما به دلیل اینکه حمایت‌های لازم از این صنعت نمی‌شود و از لحاظ مدیریت و کنترل با ضعف مواجه است، این صنعت کم‌کم از بین می‌رود.

 واردات اجناس چینی مفید واقع شد

عظیمی در پاسخ به تاثیرات اجناس چینی بر این صنعت پرسابقه تبریز چنین اظهار می‌کند: از نظر من چین برای ما ضرر نداشته، بلکه مفید نیز بوده است. شاید در کوتاه‌مدت به ما ضرر رسانده ولی از طرفی برای ما مفید بوده است، چون چین در عرصه کفش به ما مدل داده است که باعث پیشرفت ایرانیان می‌شود. از چین کفش می‌آوردیم و از مدل آنها نمونه می‌گرفتیم.

 کار بلدها کنار گذاشته می‌شوند

در ادامه به سراغ جوادی از تولیدکنندگان و فروشندگان باسابقه بازار کفش تبریز با کوله‌باری از تجربه ۴۵ ساله در این صنعت رفتیم.

وی این‌گونه سر سخن را باز کرد: مشکل ما این است که هرکس در عرصه کفش کاری بلد است کنار گذاشته می‌شود. اکثر کارخانه‌های کفش تعطیل است و این برای تبریز تاسف‌بار است. وی می‌افزاید: در تبریز هر کارخانه‌ای که کار می‌کند، به‌طور متوسط ۱۲۴ خانواده از آن در آمد کسب می‌کند، کفاشی شاید از دور یک کار ساده به نظر برسد ولی افراد زیادی از این راه درآمد کسب می‌کنند.

جوادی موضوع نبود نظارت و تحریم مواد اولیه را عامل اصلی گرانی و کاهش کیفیت تولیدات کفش و عدم رضایت مشتری دانست.