برنامه تبریز برای پسماندهای پزشکی

عفونت‌های منتقل شده توسط پسماندهای پزشکی که به درستی بی‌خطرسازی نشده‌اند، مساله‌ای است که نگرانی‌های زیادی را در سراسر جهان به وجود آورده و اینکه سالانه چند میلیون نفر در جهان، جان خود را به دلیل مدیریت ناصحیح پسماندهای بیمارستانی از دست می‌دهند، خبری است که نگرانی‌ها را بیشتر می‌کند. شاید سال‌ها پیش کمتر کسی به مسائل زیست محیطی همچون عاقبت پسماندهای پزشکی اهمیت می‌داد اما امروزه مردم خواستار روشن‌تر شدن وضعیت این نوع پسماندها هستند به خصوص با منتشر شدن اخباری مبنی بر عدم مدیریت درست این پسماندها و دفع آنها همراه با زباله‌های عادی، نگرانی‌های مردم در این زمینه بیشتر شده است. معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز تفاوت در استانداردهای وزارت بهداشت و محیط زیست در دفع پسماند را مشکل‌ساز دانسته و می‌گوید: بیمارستان‌ها طبق بخشنامه‌های وزارت بهداشت عمل می‌کنند اما در زمینه دفع زباله‌های بیمارستانی یکسری اختلاف بین محیط زیست و وزارت بهداشت وجود دارد. حجت پورفتحی ادامه می‌دهد: با وجود اینکه در زیرمجموعه وزارت بهداشت فعالیت می‌کنیم، اما چون می‌بینیم نوع بخشنامه‌ها و استانداردهای محیط زیست اصولی‌تر و منطقی‌تر است، تن به این استانداردها داده‌ایم.

براساس این گزارش تخلف چند بیمارستان تبریز در زمینه دفع نامناسب پسماندهای پزشکی از موضوعاتی بوده است که در ماه‌های گذشته مورد توجه فعالان محیط زیست و اصحاب رسانه قرار گرفته است و اطلاع از وضعیت و زمان برطرف شدن مشکلات آنها، شاید دغدغه بسیاری باشد. پورفتحی در این خصوص می‌گوید: ۸ بیمارستانی را که از سال گذشته اخطار گرفته بودند، فراخوانده و در جریان مشکلات آنها قرار گرفتیم. ۴ بیمارستان، خصوصی و ۴ بیمارستان، دولتی بودند که با تک به تک مسوولان بیمارستان‌ها جلسه گذاشته‌ایم و همان‌طور که قول داده‌ایم به زودی وضعیت دفع پسماندها در بیمارستان‌ها اصلاح خواهد شد. وی ادامه داد: در وضع نامساعد مالی دانشگاه، یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون برای خرید دستگاه‌های بی‌خطرسازی زباله اختصاص داده‌ایم که مراحل خرید دستگاه‌ها در حال طی شدن است. پورفتحی دفع مناسب پسماند در بیمارستان‌ها را به تنهایی کافی ندانسته و معتقد به توسعه تمامی زیرساخت‌ها به همراه یکدیگر است.  انتشار برخی عکس و فیلم‌ها درخصوص وضعیت نامناسب دفع پسماند در بیمارستان‌ها نیز موضوع دیگری است که پورفتحی درخصوص آن واکنش نشان می‌دهد.

معاون درمان دانشگاه علوم‌پزشکی تبریز می‌گوید: نباید تنها روی پسماندهای بیمارستانی متمرکز شده و نسبت به آن حساسیت داشته باشیم به گونه‌ای که حتی برخی حاشیه‌سازی و جوسازی‌ها را در این مورد ایجاد کنیم، بلکه باید با همگرایی بیشتر به فکر دفع اصولی پسماند شهر باشیم. نبود متولی برای تحویل گرفتن پسماندهای شیمیایی از بیمارستان‌ها برای دفع و دفن مناسب از دیگر چالش‌هایی است که بیمارستان‌ها با آن روبه‌رو هستند و مثل اینکه چند سالی می‌شود که بیمارستان‌ها، مجبور به نگهداری این نوع پسماندها در ظروف غیرقابل نفوذ شده‌اند و شخص یا نهاد مسوولی برای تحویل این نوع پسماندهای خطرناک وجود ندارد. پورفتحی در این خصوص می‌گوید: تنها یک مرکز آن هم در قزوین در زمینه دفع پسماند شیمیایی کار می‌کرد که یک یا دو سالی می‌شود که آن شرکت هم دیگر فعالیت نمی‌کند. حسن عباس‌نژاد، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان نیز با اشاره به تخلف بیمارستان‌ها در دفع اصولی زباله‌ها می‌گوید: در زمینه زباله‌های شبه خانگی مشکلی در بی‌خطرسازی و دفع نداشته و تمام بیمارستان‌ها این کار را منطبق با ضوابط انجام می‌دهند، اما مشکلی که در بیمارستان‌ها وجود دارد، بی‌خطرسازی و دفع پسماندهای عفونی، شیمیایی و زباله‌های تیز و برنده پزشکی است.

عباس‌نژاد دفع پسماند در ۷۰ درصد از بیمارستان‌ها را مطابق با ضوابط دانسته اما ۳۰ درصد بقیه را خارج از چارچوب می‌داند. وی ادامه می‌دهد: در شهر تبریز ۲۲بیمارستان داریم که در طول سال گذشته بررسی‌های لازم برای دفع استاندارد پسماند در این بیمارستان‌ها صورت گرفت که به تعدادی از آنها که مشکل داشتند، تذکراتی داده شد که برخی اقدام به اصلاح روند خود کردند اما در نهایت در سه ماه چهارم سال گذشته ۹ بیمارستان را به دستگاه قضایی معرفی کردیم. وجود ۶ هزار و ۹۰۰ واحد کوچک درمانی اعم از مطب، کلینیک و آزمایشگاه‌ها و نحوه دفع پسماندهای پزشکی ایجاد شده در آن نیز از موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد که طبق گفته عباس‌نژاد تنها ۱۰ درصد از این تعداد یعنی ۷۰۰ واحد موفق به مدیریت پسماند از طریق بخش‌خصوصی شده‌اند، اما سایر واحدها با مشکل مواجه هستند. به گفته معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست، در مجموع به جز شهرستان‌های مراغه، بناب، مرند و هریس، سایر شهرهای استان بدون مدیریت لازم در زمینه پسماندهای پزشکی برای مطب‌ها و واحدهای خصوصی هستند.

عباس نژاد می‌گوید: پنج بیمارستان دارای سیستم پیش تصفیه بوده اما بقیه بدون این سیستم هستند اما طبق بخشنامه‌های صادره، سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه مسوولیت و وظیفه‌ای ندارد، بلکه سازمان آب و فاضلاب موظف است روی فاضلاب بیمارستان‌هایی که وصل به شبکه فاضلاب شهری هستند، نظارت کند و استاندارد بودن آنها را تایید کنند. به گفته او، تشخیص اینکه بیمارستانی به پیش تصفیه نیاز دارد یا ندارد، تنها بر عهده آب و فاضلاب است و سازمان محیط زیست در نهایت روی فاضلاب کلی شهر نظارت خواهد داشت. معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان ادامه می‌دهد: فاضلاب این بیمارستان‌ها اگر مشکلاتی داشته و اثرات زیست محیطی و بهداشتی به همراه داشته باشد، پاسخگوی شرکت آب و فاضلاب خواهد بود که البته همکاری خوبی بین این شرکت و محیط‌زیست استان وجود دارد و طی اعلام سازمان آب و فاضلاب نمونه‌برداری‌های انجام شده از فاضلاب بیمارستان‌ها نشان می‌دهد، اینها بار آلودگی آن چنانی که نیاز به تصفیه ویژه داشته باشد را ندارند. آنچه از سخنان مسوولان مربوطه می‌توان دریافت، عدم رعایت نکات لازم در دفع پسماندهای پزشکی است؛ زباله‌هایی که هر تکه و قطعه آن می‌تواند به‌عنوان قاتلی خاموش برای شهروندان تبریزی و مردم آذربایجان شرقی محسوب شود. زباله‌هایی که اگر به درستی بی‌خطرسازی نشوند، می‌تواند بیماری‌های عفونی بی‌شماری در پی داشته باشد.