آیا طرح شناسه کالا به‌صورت فراگیر اجرا می‌شود؟
برنامه‌ریزی ساختاری علیه قاچاق
در آستانه اجرای طرح
رئیس اتحادیه صنف توزیع‌کنندگان لوازم خانگی می‌گوید: طرح شناسه کالا اکنون برای ۱۰ قلم لوازم‌خانگی شامل یخچال، فریزر، یخچال فریزر، ساید بای ساید، تلویزیون، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی، کولر گازی، جاروبرقی و مایکروفر اجرایی می‌شود و در آینده نزدیک به همه کالاهای لوازم خانگی گسترش خواهد یافت.به گفته «سیدمرتضی میری» طرح شناسه کالا از سال گذشته کلید خورد که طی آن فروشگاه‌ها باید اجناس خود را با شناسه عرضه می‌کردند، طرحی که مصوب مجلس شورای اسلامی است.میری اضافه می‌کند: از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز درخواست کرده‌ایم که مدت زمان فروش اقلام فاقد شناسه تا دو ماه پس از آن یعنی پایان آبان ماه تمدید شود. او با تاکید می‌گوید: بازرسان بعد از عید فطر بازرسی‌های خود را برای اجرای طرح شناسه کالا آغاز خواهند کرد و مشتریان می‌توانند برای دریافت همه اطلاعات و گارانتی کالا، شناسه آن کالا را از طریق تلفن ثابت یا همراه به «#۷۷۷۷*۴*» ارسال کنند.او ادامه می‌دهد: برای کالاهای فاقد شناسه نیز خریداران باید رسید اتحادیه را که حاوی شماره سریال آن کالا است مطالبه کنند.
اعلام مبارزه با قاچاق کالا
سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌گوید: از سال ۹۶ تاکنون هر کالای وارداتی یا تولیدی ملزم به داشتن شناسه بوده و به این ترتیب اگر اکنون کالایی در بازار، بدون شناسه باشد، کالای قاچاق است. به گفته حمیدرضا دهقانی‌نیا یکی از سامانه‌های مکمل سامانه گارانیت است اما سامانه شناسه کالا از سال‌های پیش شناخته شده و فعالیت دارد. طبق ابلاغ وزارت صمت این شناسه مشمول کالاهای خاص از جمله ماشین لباسشویی و ظرفشویی، تلویزیون، یخچال، فریزر، یخچال فریزر، یخچال‌های ساید بای ساید، مایکروویو، مایکروفر، جارو برقی، کولر و اسپیلت است.
او افزود: پس از هماهنگی‌های لازم با تعزیرات و نیروی انتظامی، سامانه حمایت شکل گرفت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در جلساتی که با اتحادیه‌ها و اصناف داشت اخذ و نصب شناسه بر روی کالا را ابلاغ کرد و بهمن ۹۸ آخرین مهلت برای اجرای این طرح بود. دهقانی نیا بیان کرد: امیدواریم بعد از کرونا شاهد مبارزه جدی با قاچاق کالا در حوزه لوازم خانگی باشیم. او درباره شناسه دار کردن لوازم خانگی نیز گفت: به‌صورت سیستمی و هوشمند این کار انجام می‌شود. از خرداد ۹۶ شناسه دارکردن کالا انجام شده است و برای واردات کالا و ثبت سفارش شناسه کالا الزام شده است و هرکالا یک‌بار شناسه گرفته باشد کفایت می‌کند. بنابه اظهارات دهقانی‌نیا لوازم خانگی‌هایی که از سال ۹۶ شناسه کالا نگرفته باشند قطعا قاچاق محسوب می‌شوند. او درباره شناسه‌دار کردن تولیدات داخل نیز گفت: برای جلوگیری از کالای تقلبی و برای جداکردن کالای قاچاق و کالایی که در داخل تولید می‌شوند نیاز است که تمامی کالاها هویت دار شوند. سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: تا ۱۱ اسفند ۹۸ بیش از ۲۳ شرکت کار ثبت در سامانه جامع تجارت و گارانتی را انجام داده‌اند بنابراین کالاهایی که شناسه دارند استعلام از سامانه جامع گارانتی انجام می‌شود که با طی مسیر از اصیل بودن کالا می‌توان مطمئن شد. سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزود: یکی از اقدامات ما در فضای مجازی بوده که سایت‌های مجاز از غیرمجاز احصا شده و نسبت به باطل کردن و مسدود کردن سایت‌های غیرمجاز اقدام کرده‌ایم.
فرصت‌های طرح
انگیزه و هدف اصلی اجرای این طرح مبارزه با قاچاق کالا است، موضوعی که علاوه بر فرار مالیاتی و گمرکی بخش مولد داخلی و نیروی انسانی داخلی را متحمل زیان می‌کند. حجم قاچاق لوازم خانگی فراتر از ۲/ ۲ میلیارد دلار برآورد شده که حداقل ۸۰ هزار فرصت شغلی را از بین برده است.بنابراین با جلوگیری از عرضه قاچاق کالا می‌توان ۸۰ تا ۹۰ درصد از فرصت‌های شغلی را در اختیار تولیدکنندگان قرار داد. گردش مالی در این بازار بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان است و براساس مستندات وزارت صنعت برای ایجاد یک شغل در حوزه لوازم خانگی ۱۱۹ میلیون تومان بودجه لازم است.
آیا همه آماده‌اند؟
چندی پیش رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی اعلام کرد بخش بزرگی از لوازم خانگی که در بستر‌های آنلاین به فروش میرسد تقلبی یا قاچاق هستند. اگرچه این اظهار نظر با واکنش برخی از فعالان فروش آنلاین رو‌به‌رو شد و رقم اعلامی (۸۰ درصد) را غیرواقعی خواندند، اما به نظر میرسد پلت‌فرم‌های فروش آنلاین نیز با این طرح همراه شده‌اند. فرشاد وکیل‌زاده مدیر عامل فروشگاه آنلاین زنبیل در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: ما از یک سال پیش با این طرح همراه شده‌ایم و از آن استقبال می‌کنیم؛ اما محدودیت‌هایی در این مسیر وجود دارد. او ادامه می‌دهد: در پلت‌فرم‌هایی که خرید و فروش کالاهای دست دوم صورت می‌گیرد مانند دیوار و شیپور این پیچیدگی وجود دارد که شناسه کالا باید از سوی آگهی‌کننده درج شود و این یکی از مشکلاتی است که در این مسیر وجود دارد. به گفته این فعال صنفی در پلت‌فرم‌هایی مانند دیجی کالا و زنبیل تقریبا تمام مقدمات اجرای این طرح فراهم شده است اما با این حال تاییدیه‌های آنلاین در اختیار ما قرار نگرفته، همچنین برای این اقدام باید دستورالعمل‌هایی به ما ابلاغ شود. او با تاکید بر این موضوع که فروشندگان آنلاین به منظور شفافیت عملکرد خود از اجرای این طرح حمایت می‌کنند، می‌گوید: ما برای این کار با اصناف و دیگر گروه‌های ذی‌نفع در ارتباط هستیم. او در پاسخ به این سوال که آیا طرح شناسه کالا می‌تواند در زمینه دیگر کالاها اجرایی شود عنوان کرد: باید دید کالاها چه ویژگی‌ها و مشخصاتی دارند. از شناسه کالا باید شناسه رهگیری آن را مد نظر قرار داد؛ زیرا ممکن است یک مدل کالا هم به‌صورت قاچاق و هم به‌صورت رسمی وارد شود، اما شناسه رهگیری می‌تواند زنجیره انتقال را شناسایی کند.
