«دنیای اقتصاد» چالش‌های شایع اصناف را بررسی می‌کند
کرونا و قاچاق
تعطیلی با طعم گس بیماری
پیش از آغاز سال‌جاری، پاندمی جهانی رونمایی شد و به جان سبک زندگی و سلامت مردم افتاد. اصناف و بازاریان به‌عنوان جامعه هدف نقش سیبل هجوم این بیماری را بازی کردند و برای نجات جان خود و خانواده‌شان از بازار شب عید گذشته و خانه‌نشینی پیش گرفتند اما از سوی دیگر شهروندانی که مسوولیت اجتماعی را صرفا شعاری شیک می‌پنداشتند، راهی جاده‌ها شده و به اشاعه و پخش بیماری کمک کردند. این عده با مسافرت‌های نوروزی ضربه‌های سنگینی به سلامت اجتماعی و اقتصادی جامعه وارد کردند. آن دسته از کسبه که در واحدهای استیجاری مشغول فعالیت صنفی بودند زودتر از بقیه، واحدهای اجاره‌ای را ترک و پروانه‌های کسب و کارشان را به اتحادیه‌ها عودت دادند. این در حالی بود که جدای از کرونا، رشد اشتغال در صنوف تولیدی و توزیعی منفی و مشاغل خدماتی و خدمات فنی نیز با کاهش مواجه بود. کرونا دلیل محکمی شد برای آن عده که بر سر دوراهی ماندن یا تعطیل کردن قرار داشتند. صبوری و دوام برخی صنوف باعث شد از موج اول اپیدمی جان سالم به در برند اما شروع موج دوم و نبود آموزش کافی و لازم برای شهروندان درخصوص رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ایجاد بازار سیاه ماسک و تعدد مراکز اطلاع‌رسانی و... باعث شد تعداد مرگ و میرهای ناشی از بیماری افزایش یابد. تغییر درسیستم آموزش و تعطیلی درازمدت مدارس، صنف فروشندگان نوشت‌افزار و لوازم مهندسی را در معرض خطر انقراض قرار داد. بیش از هزار کاسب در این بخش پروانه کسب دارند که چندین ماه فاقد درآمدند و علاوه بر تعدیل کارگران، خودشان هم، نانی برای خانه‌بردن ندارند. به گفته موسی فرزانیان رئیس اتحادیه فروشندگان نوشت‌افزار و لوازم مهندسی به «دنیای‌اقتصاد»، هر ساله بنکداران صنف برای تهیه ابزار و لوازم نوشت‌افزار مدارس و دانشگاه‌ها کاملا مشغول و فعال بودند به‌طوری‌که تا اواسط شهریورماه همه لوازم موردنیاز را برای خرده‌فروشان آماده می‌کردند؛ اما امسال هیچ‌یک مشغول نبوده و بازار کاملا کساد است. با شدت شیوع ویروس کرونا، نمی‌توان احتمال گشایش مدارس و دانشگاه‌ها را پیش‌بینی کرد، به همین جهت شرایط برای این صنف همچنان بر همین منوال خواهد گذشت به‌طوری‌که در حال‌حاضر فروش به یک‌هفتم یا یک‌هشتم هر ساله رسیده است و این یعنی بحران اقتصادی. همچون بسیاری از مردم فرزانیان نیز معتقد است: «ویروس کرونا شکل جدیدی از زندگی را به انسان آموخت، شکلی که شاید در سال‌های آینده مجبور به انجام آن می‌شدیم. زندگی الکترونیکی و دیجیتالی، ارتباط‌های مجازی و فعالیت‌های اقتصادی در شبکه‌ها و کانال‌های مجازی از این دست تغییرات است.»البته این صنف و کسبه‌اش قطره‌ای از دریای آسیب‌دیدگان این ویروس به‌شمار می‌آیند. صنف دیگری که آسیب‌های جدی دید و خیلی از کاسب‌هایش مغازه‌ها را بسته و در خانه نشستند صنف دوزندگان و فروشندگان چادرهای مسافرتی بود. به گفته جبار ایلکا، رئیس اتحادیه چادردوزان و چادرفروشان تهران از ابتدای اسفند ماه ۱۳۹۸ و شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های رفت و آمدهای شهری و برون‌شهری منجر به تعطیلی واحدهای صنفی شد: «هر ساله افراد برای مسافرت‌های ایام نوروز به خرید کیسه‌خواب و چادرهای مسافرتی اقدام می‌کردند که با شیوع کرونا، سفرهای برون‌شهری کاملا محدود و منجر به کسادی کاسبی اعضای این صنف شد.» او ویروس را عامل هزینه‌های باز ماندن مغازه‌ها و مخارج کارگر، اعلام و فروش امسال نسبت به سال گذشته را دارای کاهشی ۹۵ درصدی عنوان کرد.
وجود کرونا در بازار موجب شده بعضی کاسب‌ها بستن مغازه‌هایشان را به‌صرفه‌تر بدانند تا گشودن و انتظار مشتری که در بازار تردد نمی‌کند. وضعیت بازار برای فروشندگان و سازندگان عینک نیز تعریفی ندارد. بسیاری از اعضای این صنف که در واحدهای استیجاری خدمات ارائه می‌کردند تعطیلی و خانه‌نشینی را به ادامه فعالیت ترجیح دادند. سازندگان و فروشندگان ساعت نیز از آسیب‌های بیماری در امان نبوده و واحدهای زیادی از این صنف دست از کار کشیدند. اتحادیه چلوکباب و چلوخورش تهران نیز اعلام کرده در صورت تعطیلی دوباره و ادامه محدودیت‌ها خیلی از اعضای صنف دیگر توان ادامه نداشته و رستوران خود را تعطیل خواهند کرد. این وضعیت برای مشاغل بسیاری روی داده و اگر فکر بکری در حمایت از اشتغال واحدهای صنوف مختلف نشود، موج بزرگ بیکاری جامعه را دربر می‌گیرد.
برنده با قاچاق
قاچاق وکالای قاچاق یکی از بلاهای نازل‌شده بر صنوف به‌ویژه اصناف تولیدی است. جبار ایلکا از فرآیند تولید قاچاق چادر مسافرتی با جنس بی‌کیفیت در اطراف شهر تهران گلایه دارد و این روش کار با کمترین هزینه را که بیمه و مالیات و حق عضویت و کارگرمداری را نادیده می‌گیرد، یکی از بلاهای صنف متبوعش عنوان می‌کند. از سویی واردات چادرهای بی‌کیفیت چینی و وجود انبوه این کالاهای ارزان را عنصر دیگری برای ضربه‌زدن به چادردوزهای ماهر می‌داند.
سختگیری‌ها و عدم تحلیل درست یک‌سری کالاها در بخش گمرک باعث ورود کالاهای قاچاق آسیب‌زننده مانند عینک آفتابی می‌شود. ثابت‌مقدم رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان عینک دراین‌باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «مردم باید از عینک آفتابی استاندارد استفاده کنند تا چشم‌هایشان از تابش اشعه‌های خورشید در امان باشد و در آینده هزینه‌های جراحی و کم‌بینایی را به ایشان تحمیل نکند.» او بر خلاف تصور عمومی عینک آفتابی را کالای لوکس نمی‌داند بلکه آن را یک کالای ضروری و موردنیاز می‌شناسد. او گلایه دارد از فراوانی کالای قاچاق که فاقد استانداردهای بهداشتی بوده و هزینه‌های جبران‌ناپذیری به جامعه ایرانی تحمیل می‌کند. قاچاق در حوزه پوشاک باعث ورشکستگی تولیدکنندگان زیادی در این بخش شده و علاوه بر عدم رعایت عرف پوشاک جامعه به بیکاری و خروج ارز دامن می‌زند. سازندگان و فروشندگان ساعت نیز از گزند قاچاق در امان نیستند و کوچکی و حجم کم این کالا باعث رونق قاچاق آن شده‌است. اصناف یادشده در این گزارش نمونه‌های اندکی از مجموع صنوف آسیب‌دیده‌از بیماری کرونا و قاچاق به‌شمار می‌آیند.
