«دنیای‌اقتصاد» پنج سال پس از تصویب آیین‌نامه نظام‌صنفی الکترونیک در اصناف را بررسی می‌کند
توسعه تجارت الکترونیک در اصناف
توسعه فضای مجازی از دهه ۸۰ شروع شد و تعدادی از اصناف به‌ویژه آنها که در امور دیجیتال فعال بودند زودتر از بقیه خدمات و محصولاتشان را آنلاین ارائه کردند. سال‌های نخست، تقابل افراد پیشرو در این زمینه و اتحادیه‌های مربوطه شکل گرفت. ازکتاب‌فروشی تا لباس‌فروشی‌هایی در شبکه مجازی سر برآورده بودند که آرام آرام و بعد از خاک‌خوری و تبلیغات گرم، مورد توجه و اعتماد مشتریانشان قرار گرفتند. کسب‌وکار یکسری اصناف با فروش‌های اینترنتی دچار کاهش درآمد شد و نسبت به حضور تازه‌واردهایی که از طریق گوشی همراه و تبلت و کامپیوتر خدمات یا محصول مشابه آنها را ارائه کرده بودند دچار تشویش و نارضایتی شدند. این موضوع بین اصناف و کارآفرینان جوان و ایده‌پردازها بالا گرفت تا اتاق اصناف ایران وارد عمل شد و با تحقیق، مشورت و بررسی‌های بسیار توانست متن آیین‌نامه تجارت الکترونیک برای اصناف را تهیه و ارائه کند. این در حالی بود که پیش از آن، نظارتی بر روش و کیفیت فروشگاه‌ها و خدمات‌دهندگان فضای مجازی نبود و اگر مشتری از خرید یا خدمات ناراضی بود جایی برای شکایت و پیگیری نداشت. از سوی دیگر اگر فروشندگان و خدمات‌دهندگان مورد سوءاستفاده مشتری قرار می‌گرفتند حامی قانونی برای احیای حقوقشان نداشتند. از این‌رو بزرگان و مسوولان اتحادیه‌ها با بهره‌برداری از قوانین نظارتی کشورهای توسعه‌‍‌یافته نگارش پیش‌نویس آیین‌نامه را شروع کردند و بالاخره در تیرماه سال ۱۳۹۴ به تصویب وزیر وقت صمت رسید.
ورود اصناف به توسعه تجارت الکترونیک
همان سالی که اتاق اصناف ایران موفق به گرفتن امضای وزیر صمت برای اجازه ورود اصناف به فضای مجازی شد، آمریکا با پیشرو بودن بنگاه‌هایش در تجارت الکترونیک فروش بیش از ۷ تریلیون دلار را به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار تجارت الکترونیک در سال ۲۰۱۵ تجربه می‌کرد و پس از آن ژاپن و چین در جایگاه دوم و سوم قرار داشتند.
فروشندگان و خدمات‌دهندگان وسایل و تجهیزات نرم‌افزار و سخت‌افزار و به عبارتی کسانی که دستی بر آتش اسباب الکترونیک داشتند اولین تشکل‌ها و اصنافی بودند که آیین‌نامه را به‌کار گرفتند و از حمایت‌های قانونی برخوردار شدند. امروزه همه تشکل‌ها دارای سامانه‌هایی هستند که علاوه بر ارتباط با اعضا به مشتریان نیز پاسخ می‌دهد و همین سامانه‌ها در صورت به‌روز بودن علاوه بر افزایش اعتماد عمومی و مشتریان به صنف متبوع می‌توانند صاحب درآمد شوند و بخشی از هزینه‌های انجمن‌داری را از همین مباحث به شکل خلاقانه‌ای تامین کنند. افزایش دسترسی به اینترنت و پذیرش رو به بالای دریافت خدمات دیجیتالی از طریق تجارت آنلاین در قالب پلت‌فرم و وبسایتهای تجاری از سوی مردم، آیندهای روشن از توسعه تجارت الکترونیک را نمایش می‌دهد و اصناف و صاحبان کسب‌وکارهایی که کالا و خدماتشان را آنلاین ارائه می‌کنند عمر طولانی‌تر و شرایط بقای بهتری دارند.
علی فاضلی، رئیس وقت اتاق اصناف ایران از حامیان توسعه کسب‌وکارها و اصناف در فضای مجازی بود که بنیان دفتر توسعه تجارت الکترونیک اتاق اصناف را گذاشت و ضمن تایید مزایای حاصل از شیوه‌های نوین تجارت مدعی شده بود؛ بنا داریم در جوانب مختلف خود را برای مواجهه با پدیده‌های نوین آماده کنیم و قدرت تطبیق‌پذیری جامعه صنفی را با تغییرات پرشتاب دنیای امروز ارتقا دهیم.
سال ۲۰۱۸، نزدیک به ۸/ ۱ میلیارد نفر در سراسر جهان کالاهای مورد نیاز خود را به شکل آنلاین خریداری کرده بودند و سهم خرده‌فروشی آنلاین از کل خرده‌فروشی در جهان به بیش از ۱۳ درصد رسیده بود و پیش‌بینی می‌شد این سهم تا سال ۲۰۲۱ به ۵/ ۱۷درصد برسد اما ورود کرونا و مجاب شدن به رعایت فاصله، رشد کسب‌وکارها و اصناف در فضای اینترنت را سرعت بخشید.
هفته گذشته وزیر جدید صمت با هیات رئیسه اتاق اصناف ایران دیدار داشت و مهم‌ترین نکته موردنظر سعید ممبینی رئیس اتاق اصناف در دیدار با وزیر جدید صمت حرکت به سمت تجارت الکترونیک بود. او گفت: استفاده از فناوری در دستور کار است و در این مسیر، زنجیره‌سازی را در حوزه اصناف دنبال می‌کنیم و برای موضوع برندسازی در کسب‌وکارهای صنفی نیز برنامه داریم.به گفته ممبینی ۶۰۰ هزار واحد صنفی تولیدی در بخش اصناف با قابلیت‌های مختلف در کشور مشغول فعالیت هستند که قیمت تمام شده پایین‌تر و سطح اشتغال بالاتر از ویژگی‌های این واحدهای صنفی تولیدی است و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای توسعه اصناف در حوزه فضای مجازی یکی از ملزومات به‌حساب می‌آید.
رونق کسب‌وکارهای دوران کرونا
ماه‌هاست ویروس کووید-۱۹ مشاغل زیادی را درنوردیده و باعث آسیب‌های زیادی شده است اما از همان دوران شروع پاندمی سهام شرکت‌های بزرگ فضای مجازی افزایش یافت. راهبرد فاصله‌گذاری برای ایمن ماندن از ویروس باعث شد روند توسعه مورد نظر فعالان صنفی شتابی نو پیدا کند که قبلا قابل پیش‌بینی نبود. وقتی بحث قرنطینه و ایجاد محدودیت‌ها برای سلامت شهروندان مطرح شد کارآفرینان خلاق بسیاری وارد عرصه شده و کسب‌وکارهایشان را از طریق فضاهای مجازی ارائه کردند. چندماه گذشته، بیش از چند سال، رشد و نوآوری در حوزه اصناف اتفاق افتاد. کاسبانی که یادگیری کسب‌وکار در فضای مجازی را به نسل‌های بعدی سپرده بوده و می‌گفتند از ما گذشته است ناچار شدند کار در این فضا را بیاموزند. فروشندگان و خدمات‌دهندگان صنوف مختلف در دوران پاندمی رشد جدیدی را تجربه کردند و دریافتند در دنیای امروز چاره‌ای جز ارائه کالا و خدمات در این فضا ندارند.
پیش از وجود فضای مجازی خدمات‌دهنده و فروشنده به‌صورت مستقیم با مشتری ارتباط داشتند و بنا به آموزش و خلاقیت به‌صورت چشم در چشم با مشتری ارتباط برقرار می‌کردند. گاهی این ارتباط به رضایت مشتری می‌انجامید و گاهی مشتری در فضاهای دیگر و پیش بقیه شهروندان کم‌کاری‌ها و کاستی‌های کاسب را بیان می‌کرد. معمولا در فروشگاه‌ها و کسب‌وکارهای فضای مجازی صفحه‌ای برای نظر و نقد مشتری وجود دارد و رقابت کیفیت کاسب‌های هر صنف در این صفحات قابل پیگیری است.
