قرار داد تقسیم ایران

طبق این قرارداد، ایران به دو منطقه نفود انگلستان و روسیه و یک منطقه حائل (بی‌طرف) تقسیم شده بود که در منطقه نفوذ روسیه که از قصر شیرین تا مرز ایران و افغانستان در شمال شرقی خراسان بود، روس‌ها قزاقخانه و در منطقه سهم انگلستان که شامل سراسر جنوب، و شرق ایران از بیرجند به پایین بود، انگلیسی‌ها یک نیروی نظامی متعلق به خود به نام پلیس جنوب (اس‌پی‌آر) مستقر ساختند و بنای هرگونه مداخله را گذاردند. با انعقاد و اجرای این قرارداد که با میانجیگری فرانسه به انجام رسید اختلافات مستعمراتی روسیه و انگلستان برطرف شد و این دو دولت و فرانسه ضدآلمان و اتریش و ایتالیا متحد شدند. کارگردان بعدی سلطه انگلستان بر ایران «لرد کرزن» معاون و بعدا وزیر امور خارجه انگلستان بود که قبل از قبول مقام دولتی؛ درباره‌ایران، افغانستان و آسیای میانه مطالعات و تحقیقات فراوان کرده بود و کارشناس این منطقه بود. هم او بود که طرح تحت‌الحمایه کردن ایران (قرارداد ۱۹۱۹ معروف به وثوق‌الدوله) را تهیه کرده بود.