کشتی‌سازی

فرهنگ فنی و مهندسی ایرانیان از دیدگاه دریانوردی و کشتی‌سازی بسیار غنی و پربار بوده است. آب‌های دریای پارس، دریای عمان و اقیانوس هند، همچنین رودخانه‌های جنوب غربی ایران، از دیرباز پهنه دریانوردی و دریاپویی ایرانیان بوده است. در شاهنامه فردوسی، چند بار، از کشتی‌سازی و کشتیرانی ایرانیان، سخن رانده شده ‌است. قدمت و پیشینه این رشته از دانش و فن مهندسی ایرانیان را از سروده‌های فردوسی می‌توان دریافت. فردوسی از جمشید، پادشاه پیشدادی، به‌عنوان نخستین انسانی که هنر غواصی و کشتی‌سازی و دریانوردی را به دیگران آموخت، نام برده ‌است.

می‌توان دریافت که دانشمندان ایرانی در دوره‌ای که در شاهنامه فردوسی به نام دوره پادشاهی جمشید نام برده شده ‌است، موفق به اختراع کشتی و فنون دریانوردی و دریاپویی شده‌اند.  «گذرکرد زان پس به کشتی بر آب ز کشور به کشور برآمد شتاب»‌کشتیرانی در آب‌های ایران از دیرباز انجام می‌شده و با توجه به این سنت دریانوردی، نیاز به کشتی‌سازی و سودجستن از ابزارهای دریانوردی در ایران وجود داشته‌ است. نخستین کشتی‌هایی که در رودخانه‌های میانرودان (بین‌النهرین) آمدوشد می‌کردند، به شکل‌های گوناگون ساخته می‌شدند و ابزار حرکت دادن آنها پارو بوده است. ناوهای ایرانی در زمان هخامنشیان، بزرگ‌ترین کشتی‌های جنگی زمان خود بودند که سه ردیف پارو‌زن و بادبان داشتند و با سرعت ۸۰ میل دریایی در روز حرکت می‌کردند. هر نبردناو حامل ۲۰۰ جنگجو بود که ۳۰ نفر از آنها سربازان زبده پارسی و تکاور بوده‌اند. نیروی دریایی ایران در زمان ساسانیان نیز قدرت مطلق در دریای پارس و اقیانوس هند بوده که زیربنای فرهنگ دریانوردی و دریاپویی مسلمانان را تشکیل داد.

بخشی از یک مقاله به قلم جعفر سپهری