نخستین جرقه رابطه ایران و ژاپن

 نخستین گروه از اروپایی‌ها که به ژاپن رسیدند، پرتغالی‌ها بودند و بعد از درنوردیدن اقیانوس هند به سمت خاور دور رهسپار شدند. فرنان‌مندز‌پینتو را باید نخستین دریانورد غربی محسوب کرد که اوایل سال۱۵۴۰م وارد ژاپن شد.این ورود به معنای حضور صدساله پرتغالی‌ها در ژاپن بود که با توجه به گستردگی قلمروشان از خلیج‌فارس تا شرق دور نقشی مهم در تجارت و مبادلات شرق و غرب، به‌ویژه ایران و ژاپن داشتند. به‌دنبال رونق تجارت در این دوره، ممکن است که آنها مراودات را بر عهده داشته و برخی از اقلام تجاری را از شرق آسیا به غرب و بالعکس منتقل کرده باشند. در این دوره با سیستم کشتیرانی پیشرفته پرتغالی‌ها، تجارت خلیج‌فارس بار دیگر رونق گرفت و در راس آنها جزیره هرمز و بندر لنگه در سواحل شمالی و مسقط در ساحل جنوبی به کانون تجارت تبدیل شدند.

تجار و دریانوردان پرتغالی به فرماندهی آلفونسو آلبوکرک در سال۱۵۰۷ م وارد خلیج‌فارس شدند و برخی جزایر از جمله هرمز را به‌عنوان مهم‌ترین مرکز تجاری به‌تصرف درآوردند. آنها با استفاده از پایگاه‌های دریایی که در گوآ و اطراف اقیانوس هند برپا کردند، مالک‌الرقاب دریاها در آسیا شدند و بعد از تصرف بخش‌هایی از مالایا در سال ۱۵۱۱ م راه‌های تجاری تا چین را تحت تصرف خود درآوردند. بازرگانان پرتغالی در ۱۵۴۹م به مرزهای ژاپن رسیدند و در اطراف کیوشو به تجارت پرداختند. این تجار به تدریج بازار تجارت چین و ژاپن را بر عهده گرفتند. به این ترتیب حوزه تجارتشان از جزیره هرمز در خلیج‌فارس و غرب آسیا تا ژاپن در شرق را دربرمی‌گرفت. با این اوصاف، به نظر می‌رسد که در طول سیطره پرتغال بر این مسیر تجاری آبی که با نام ابریشم آبی از آن یاد می‌شود، ایران و ژاپن به‌طور غیرمستقیم و به‌واسطه تجار پرتغالی با یکدیگر مراوداتی داشته‌اند.

منبع: محمد چگینی، «رواﺑﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ اﯾﺮان و ژاﭘﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎ ﭘﻬﻠﻮی اول»، تاریخ روابط خارجی، ۱۳۹۶.