راگنار فریش، طراح مدل‌های پویا در اقتصاد

۳۱ ژانویه ۱۹۶۹ راگنار فریش، اقتصاددان نروژی درگذشت. فریش یکی از دو نفر برنده جایزه نوبل در سال ۱۹۶۹ بود. وی به همراه یان تینبرگن به خاطر «طرح مدل‌های پویا و کاربرد آن در مطالعات اقتصادی»، جایزه نوبل اقتصاد را به‌دست آورد. فریش در سال ۱۸۹۵ در اوسلو نروژ به دنیا آمد. به‌عنوان کارآموز در مشهورترین موسسه تجاری اوسلو- دیوید اندرسن- شروع به‌کار کرد و در سال ۱۹۲۰ در انتهای دوره کارآموزی، تبحر خود را به‌عنوان یک طلاساز آشکار ساخت. هنگام شروع کارآموزی طبق درخواست مادرش که معتقد بود وی باید تحصیلات دانشگاهی نیز داشته باشد؛ فریش رشته اقتصاد دانشگاه کاتولیکی اوسلو را به‌عنوان کوتاه‌ترین و آسان‌ترین رشته انتخاب کرد و در سال ۱۹۱۹ فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۹۲۵ استادیار، ۱۹۲۸ دانشیار و در سال ۱۹۳۱ به عنوان استاد دانشگاه اوسلو به تدریس پرداخت. وی همچنین مدیریت بخش تحقیقات انستیتوی تازه‌تاسیس یافته دانشگاه اوسلو را نیز برعهده داشت.

فریش یکبار در سال ۱۹۲۸ با کمک مالی بنیاد راکفلر به آمریکا رفت اما مجددا به دانشگاه اوسلو برگشت و در سال ۱۹۳۱ در دانشگاه ییل به تدریس پرداخت. فریش طی دهه ۱۹۳۰ و نیز نخستین سال‌های بعد از جنگ‌جهانی دوم مشاور حزب کارگر نروژ بود و توصیه‌هایی شبیه توصیه‌های اقتصاددانان هوادار کینز در انگلستان و آمریکا ارائه داد، با این تفاوت که تاکید زیادی روی برنامه‌ریزی مرکزی برای صنایع اصلی در اقتصاد داشت. به نظر فریش کاربرد آمار و ریاضیات در بررسی‌های اقتصادی، اقتصاد را به عنوان یک علم تثبیت می‌کند. راگنار فریش از اقتصاددانان پیشگام در زمینه اقتصادسنجی است، حتی نام اقتصادسنجی نیز به انتخاب وی بوده است. فریش واژه اقتصادسنجی را با معنی استفاده از فنون ریاضی و آماری برای سنجش فرضیه‌های اقتصادی ابداع کرد. او طی دوران پایانی عمر خویش مدیریت چندین پژوهش نظری را در زمینه‌های تولید، برنامه‌ریزی اقتصادی و حسابداری ملی برعهده گرفت. مشارکت او در پایه‌گذاری مفاهیم اساسی الگوهای کلی در باب اقتصاد، تولید، رفتار مصرف‌کنندگان، شماره‌های شاخص و برنامه‌ریزی اهمیت خاصی دارد. روش‌های آماری و ریاضی او در حوزه‌هایی فراتر از اقتصاد نیز کاربرد داشته است.