قزوین در عهد صفوی
تاورنیه از این نظر بر اهمیت موقعیت جغرافیایی قزوین تاکید کرده و گفته است که «اشخاصی که از مسکو و لهستان و ایالات شمالی مملکت عثمانی می‌آیند و می‌خواهند بدون رفتن به اصفهان و هرمز، به هندوستان بروند، وقتی به قزوین می‌رسند باید مستقیما از طرف مشرق از ایالات گرگان و خراسان و قندهار عبور کنند.... مال‌التجاره چه در قزوین و چه در اصفهان عموما بار شتر می‌شود.» گزارش دلاواله نیز اهمیت شهر را به‌عنوان گذرگاه شمال به جنوب نشان می‌دهد. به گفته وی قزوین محل عبور کاروان‌های حامل ابریشم گیلان به سوی کاشان و شهرهای مرکزی ایران است. در مجموع شهرهایی که در مسیر راه‌های کاروانی و مسیر حمل‌ونقل کالا بودند، محل بار و انبار کالا به‌شمار می‌آمدند و کارشان معامله کالا و تجارت بین‌المللی بود. شهرهایی چون تبریز، مراغه، همدان، قزوین، اصفهان و شیراز چنین نقشی داشتند.
بیشتر سیاحان و سفیران اروپایی که به ایران آمده و از شهر قزوین عبور کرده‌اند، مشاهدات خود را در سفرنامه‌هایشان به رشته تحریر درآورده‌اند. شاردن اظهار کرده که قزوین «به سبب اینکه بر سر راه ایالات و ولایات جنوبی ایران با یرکانی و ماد است و کاروان‌های تجاری پیوسته از آن می‌گذرند، دارای موقعیت بازرگانی ممتاز است.» در گزارش فدت آفاناس بویچ کاتف تاجر روسی نیز در ۱۶۲۳م/ ۱۰۳۳ق در اواخر دوره شاه عباس اول بیان شد که از منطقه قزوین به سوی بغداد و عثمانی می‌گذرد که اشاره به جاده موسوم به ابریشم است. در حقیقت قزوین نقطه اتصال مرزهای شرقی به غربی ایران نیز بود. برخی از محصولاتی که از آسیای مرکزی به حلب صادر می‌شد، از این شهر می‌گذشت.
پودلاماز از میسیونرهای ژوزئیت که در سال ۱۶۹۸م در زمان شاه سلطان حسین از قزوین دیدن کرده، در گزارش‌هایش از قزوین می‌نویسد: «شهر به نظرم بزرگ و تجاری و پرجمعیت آمد....»، «این شهر محل میعاد کاروان‌های اردبیل، تبریز و ایروان برای رفتن به اصفهان است و گزارش‌ها و شرح سفرهای مسافران، این جاده را شناسانده‌اند.» در واقع قزوین همانند سایر شهرهای واقع در مسیر راه‌های اصلی، رشد، توسعه و رونق خود را مدیون این عامل مهم بود. درست به همین دلیل هم بود که مردم این شهر بیشتر تاجرپیشه و بازاری بودند. پیتر دلاواله با نظر به شغل مردم قزوین گفته است: «سکنه آن مانند اهالی هر شهری که بر سر راه واقع شده باشد، غالبا از سوداگران و بازرگانان هستند.»
ارسال نظر