روزنامه اختر
تا این زمان اختر شهرت فراوانی در ایران، هندوستان، عراق و سایر نقاط به‌دست آورده بود، به‌طوری که در قفقاز مردم عوام که روزنامه خواندن را گناه می‌دانستند، خواص را که روزنامه اختر می‌خواندند، «اختری مذهب» می‌نامیدند. در سال‌های ۱۸۸۸-۱۸۸۷م/ ۱۳۰۵-۱۳۰۴ ق. تنها روزنامه خواندنی اختر بود که به‌صورت هفتگی در استانبول به چاپ می‌رسید. همان‌گونه که اشاره شد، تاریخ تاسیس این روزنامه ۱۸۷۵م/ ۱۲۹۲ق بود و در حدود بیست سال انتشار آن ادامه داشت. این روزنامه با یاری میرزامحسن‌خان معین‌الملک، سفیر ایران در عثمانی و به تشویق میرزا نجفقلی‌خان، نایب سفارت ایران و به مدیریت محمدطاهر تبریزی در استانبول تاسیس شد و نخستین شماره آن در روز پنج‌شنبه ۱۶ ذی‌الحجه ۱۲۹۲/ ۱۳ ژانویه ۱۸۷۶ با نویسندگی میرزا مهدی اختر منتشر شد و نشر آن تا سال ۱۳۱۳ق / ۱۸۹۵م ادامه یافت. حاج میرزا نجفقلی‌خان (یا نجفعلی‌خان) خویی متخلص به دانش، مترجم زبان ترکی سفارت و مولف کتاب میزان‌الموازین فی‌الامرالدین که مردی فاضل بود، به‌عنوان موسس، مشوق و نویسنده در نشر روزنامه اختر سهمی بزرگ داشت. وی با یاری میرزا مهدی تبریزی، معروف به منشی اختر و یکی از نویسندگان احتمالی کتاب یعنی ابراهیم بیگ کار نشر روزنامه را پیش برد. از نامه معین‌الملک به وزارت خارجه چنین برمی‌آید که سرپرستی و چاپ و نشر روزنامه در آغاز برعهده محمدطاهر بوده، ولی از آنجا که وی به تنهایی از عهده همه امور برنمی‌آمده است، میرزا نجفقلی‌خان مامور شده تا او را در این کار یاری دهد. هیات تحریریه آن‌که بیش از ۵ یا ۶ نفر نبودند، زیر نظر محمدطاهر کار می‌کردند. اختر در آغاز تاسیس غیر از جمعه‌ها و یکشنبه‌ها، هر روز و پس از مدتی هفته‌ای دوبار، شنبه‌ها و چهارشنبه‌ها و در سال‌های آخر هفته‌ای یکبار در هشت صفحه و با چاپ سربی انتشار می‌یافت و در حقیقت نخستین روزنامه به زبان فارسی بود که با حروف سربی انتشار می‌یافت.
نشر مقالات بیدارگر در روزنامه اختر، روزبه روز به نفوذ آن در میان مردم افزود و دولت ایران را بیمناک کرد. از این‌رو پخش و خواندن آن در زمان صدارت امین‌السلطان، از سوی ناصرالدین‌شاه ممنوع شد و به همین سبب در سال ۱۲۹۳ق، پس از انتشار شماره ۶۰ از نشر آن در عثمانی نیز جلوگیری شد؛ اما بار دیگر در سال ۱۲۹۴ه.ق آغاز به‌کار کرد و تا سال ۱۳۱۳ق / ۱۸۹۵م که به فرمان دولت عثمانی تعطیل شد، نشر آن ادامه یافت. روزنامه اختر موضوعات مختلفی را دنبال می‌کرد. آزادی، قانون، بد رفتاری پلیس با مردم، اوضاع نابسامان وزارتخانه‌های ایران، انتقاد از روزنامه دولتی ایران، تفسیر محتوای فرمایشی آنها و نیز نشر نامه‌های مردم در اعتراض به این گونه مقاله‌ها، گزارش رویدادهای مهم کشوری مانند واگذاری امتیاز توتون و تنباکو و... از جمله موضوعات مورد توجه این روزنامه بود.
ارسال نظر