داگر، مخترع عکاسی به شیوه داگرئوتیپ

بزرگ‌ترین دستاورد داگر در کار طراحی دکور به‌وجود آوردن دیوراما (‌Diorama‌) بود، تماشاخانه‌ای که مردم صرفا برای مشاهده پرده‌های نقاشی عظیم آن (هر یک در حدود ۱۴ در ۲۲ متر) بلیت می‌خریدند. داگر در ابتدا با کنترل نور روز که از دریچه‌های سالن از لابلای کرکره‌هایی که دستیارانش باز و بسته می‌کردند به نقاشی‌ها می‌تاباند جلوه‌های متفاوتی از ساعات روز و شب را پدید می‌آورد و بینندگان را مسحور واقع نمایی چشم‌اندازهای خود می‌کرد. در سال‌های بعد وقتی روشنایی با چراغ گاز نیز مرسوم شد، داگر نورپردازی مصنوعی را نیز به جلوه‌های تصویری دیوراما افزود. ابتکاری‌ترین کارش ترسیم دو چشم انداز متفاوت در دو طرف پارچه نازک و تور مانند دکور بود که اول یکی و بعد با تغییر نور چشم‌انداز دوم نمایان می‌شد. ‌

دیوراما در سال ۱۸۲۲ در پاریس افتتاح شد و چون با اقبال عامه مردم روبه‌رو شد سال بعد شعبه آن را در لندن نیز برپا کردند. در حوالی سال ۱۸۳۷ داگر کم و بیش به پایان تحقیقات خود رسیده بود و راهی را که نی یپس برای برداشتن عکس آغاز کرده بود با ابداعات خود به آستانه استفاده عملی رسانده بود. یک لوحه سیمین داگرئوتیپ از این سال در دست است که گوشه‌ای از استودیوی نقاش را نشان می‌دهد و در آن اشیایی از جمله چند نقش برجسته گچی، یک نقاشی قاب شده و یک کوزه با پوششی از حصیر بافته شده دیده می‌شود. این قدیمی‌ترین داگرئوتیپ یافته شده تا امروز است. حالا این مساله اصلی باقی‌مانده بود که داگر با اختراعش چه بکند ؟ قبل از هر کار داگر ایزودور نی یپس مفلس را راضی کرد که در شراکت‌نامه تجدید‌نظر کند. در متن جدید تصریح شد که مسیو داگر حقیقتا مخترع شیوه داگرئوتیپی است و بعد قرار شد به ترتیب نام‌های دو شریک در عنوان رسمی شرکت معکوس شود و نام داگر مقدم بر نام نی یپس قرار بگیرد.

اقدام بعدی داگر این بود که از فرانسوا آراگو، رئیس رصدخانه پاریس دعوت کند به کارگاهش بیاید و شیوه برداشتن و ظهور داگرئوتیپ را از نزدیک تماشا کند. وی روز هفتم ژانویه ۱۸۳۹ گزارشی از این امر به فرهنگستان علوم فرانسه داد و گفت اگر در ادامه تفحص خود از سودمند بودن و عملی بودن داگرئوتیپ اطمینان حاصل کند، خرید این اختراع را به دولت فرانسه توصیه خواهد کرد. چند ماه بعد لایحه‌ای در این‌باره به مجلس نمایندگان و مجلس سنای فرانسه تسلیم شد و دو مجلس پس از شنیدن گزارش دانشمندان و رویت نمونه‌های داگرئوتیپ قانع شدند و لایحه را تصویب کردند. قرار شد دولت فرانسه مادام‌العمر ۶ هزار فرانک در سال به داگر و ۴ هزار فرانک در سال به ایزودور نی یپس بپردازد و در عوض آن دو پاکت لاک و مهر شده‌ای را که حاوی مفصل‌ترین و دقیق‌ترین توضیحات ممکن در مورد اختراع مذکور باشد تسلیم وزارت کشور کنند که چنین نیز کردند.

منبع: تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام ایران، نوشته: یحیی ذُکاء