تاریخچه شرکت سهامی ریسندگی اصفهان

ماشین‌آلاتی که بعد از نیمه دوم سال ۱.۳۱۳ خریداری شد دارای ۴.۲۲۴ دوک بود و به هر حال قسمت عمده ماشینآلات پیش از خرداد ۱۳۱۷ وارد و نصب شد؛ ولی به‌واسطه کافی نبودن سرمایه شرکت برای تامین احتیاجات و هزینه قبلی بهره‌برداری آن به اشکال صورت می‌گرفت. قسمت دیگری از ماشین‌آلات آن هم سال بعد به اصفهان رسید و قسمت سوم در راه بود که جمعا حدس زده می‌شد که تا اوایل مهرماه ۱۳۱۸ نصب شود و از این‌رو هیات‌مدیره در مجمع عمومی اختیار خواست که در صورت لزوم سرمایه شرکت را تا ۱۰ میلیون و پانصد هزار ریال اضافه کند. با این تصمیم یک دستگاه کامل سیستم جدید ریسندگی و بافندگی پشم به ضمیمه دستگاه رنگرزی سفارش داده شد و نظر به اینکه... ریسمان نمره ۴۰ تا ۶۰ کلاف برای کشبافی لازم بود ۲۰۲۴ دوک با کلیه لوازم و ماشین‌آلات برای تامین منظور فوق خریداری شد. ماشین‌آلات شرکت به ترتیب از کمپانی پلات و اونیون ماتکس آلمان خریداری شده بود و موتورهای کارخانه هم از کمپانی ام. آ. ان و زیمنس.

در سال ۱۳۳۴ وضع کارخانه رو به بحران رفت؛ به‌طوری‌که نتوانست حقوق کارگران را بپردازد و آنان نیز به علت تعویق حقوق خود از خروج محصول کارخانه جلوگیری کردند و در نتیجه طبق آگاهی اداره تصفیه کارخانه ریسباف اصفهان تعطیل شد و هیات ارزیابان اداره مزبوره که آن کارخانه را زیرنظر داشت و اداره می‌کرد، آن را به مبلغ ۹۷ میلیون ریال قیمت کرد؛ اما چون کارخانه کارگر اضافی داشت و در هنگام فروش قید می‌کردند که کارگران نباید اخراج شوند، کسی خریدار آن نبود. به علاوه کارخانه ۲۳ سال بود که کار می‌کرد و بر اثر عدم توجه تعدادی از ماشین‌های مهم آن نیز از حیز انتفاع افتاده بود. در آن سال اداره کارخانه به حاج میرزا‌عبدالله مقدم واگذار و قطعات شکسته آن از نو ساخته و مجددا نصب و به کار انداخته شد؛ ولی با همه اینها کارخانه از ورشکستگی نجات نیافت و ناچار اداره تصفیه امور ورشکستگی اصفهان آن کارخانه را به مزایده گذاشت.

در شهریور ۱۳۳۵ تقریبا یک‌سال پس از تعطیلی کارخانه کارشناسان آلمانی برای ارزیابی آن اعزام شدند و آن کارخانه را به مبلغ ۱.۳۷۶.۹۴۷.۳۰۵ ریال ارزیابی کردند و در این موقع اموال کارخانه نزد بانک ملی گرو بود و فروش آن متعذر، به ناچار این کارخانه که زیر نظر اداره ورشکستگی اصفهان اداره می‌شد با استخدام دو کارشناس ژاپنی به بهبود امور طراحی و رنگرزی و تکمیل پارچه پرداخت و این دو تن که اولین کارشناسان ژاپنی در کارخانه‌های نساجی خصوصی ایران بودند در تاریخ یکشنبه ۸ مهر ۱۳۳۵ در آن کارخانه مشغول به‌کار شدند. این دو تن برای یک‌سال استخدام شده بودند و حقوق ماهانه آنها ۲۵۰۰۰ریال بود. در همان حال آگهی مزایده کارخانه نیز به این شرح انتشار یافت. در دی‌ماه ۴۰ این کارخانه پس از ۹ ماه تعطیلی مجددا افتتاح شد. در آن موقع محصول کارخانه را حدود ۲۵۰۰ متر پارچه ابریشمی (به غیر از نخ) در روز ذکر کرده بودند. در موقع افتتاح مجدد هنوز مساله پرداخت حقوق کارگران حل نشده بود زیرا در تاریخ ۱۱ دی‌ماه حقوق سه ماه و نیم کارخانه را پرداختند و قرار شد بقیه حساب معوقه را به‌طور اقساط بپردازند. در آبان ۴۴ کارخانه ریسباف پس از مدت‌ها تعطیلی، توسط هیات حمایت از صنایع افتتاح شد.

منبع: حسین محبوبی‌اردکانی، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.