آگاهی به موقعیت والای تجار فرنگ و حمایت بی‌دریغ دولت‌های مغرب زمین از آنان و مشارکت آنان در امور سیاسی و اختیار در تعیین خط‌مشی سیاسی و اقتصادی کشورشان، سبب بالا رفتن سطح آگاهی و انتظارات تجار شد. از سوی دیگر ادامه حکومت خودکامه و بی‌سیاستی‌های دولت و زبونی آن در برابر تحمیلات خارجی‌ها و تبعیضاتی که میان تجار ایرانی و همتایان فرنگی ایشان به عمل آوردند و نیز سپردن بازار پولی کشور به دست بیگانگان و اعطای امتیازات و انحصارات اقتصادی به آنان و رونق کالاهای فرنگی و زوال صنایع ملی و بی‌اعتنایی مقامات  مملکتی به حفظ و حمایت و گسترش صنایع جدید جملگی سبب شد تا بازاریان رویاروی استبداد و استعمار قرار گیرند و با این دو نیرو به پیکار برخیزند.مبارزات طبقاتی تجار ضداستبداد و استعمار از اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری قمری پدید آمد و سرآغازی شد برای کوشش‌های متشکل و همبسته آنان که با پیدایش نوعی آگاهی طبقاتی در جماعت تجار ایرانی همراه بود. مبارزات دسته جمعی تجار که بیش از یک ربع قرن تداوم یافت ابتدا در کوشش آنان برای ایجاد مجلس وکلای تجار در تهران و شهرهای بزرگ آغاز شد و آنگاه در جنبش تنباکو اوج گرفت، سپس در نهضت مشروطیت به کمال خود رسید.

منبع: احمد اشرف، موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران دوره قاجار، زمینه، تهران، ۱۳۵۹.