فروغی؛ سیاستمدار مرموز

محمدعلی فروغی دردشتی از رجال و چهره‌های مهم سیاسی و فرهنگی معاصر ۵ آذر ۱۳۲۱ در تهران درگذشت. نخستین کتاب درباره فلسفه غرب (سیر حکمت در اروپا) به دست او نوشته شد. فروغی همچنین آثار بسیاری از شعرای فارسی نظیر سعدی و حافظ و فردوسی را تصحیح و فرهنگستان ایران را تأسیس کرد. علاوه بر این‌ها، فروغی آثار ارزشمندی درباره تاریخ به رشته تحریر درآورده است.

محمدعلی فروغی از فعالان و مبارزان مهم انقلاب مشروطه ایران بود. وی در زمان جنگ جهانی اول، عضو هیات اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (۱۹۱۹) و جامعه ملل بود. وی چند بار وزیر، دو بار نماینده مجلس شورای ملی و یک بار رئیس دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) شد. در سال ۱۳۰۴، پس از تصویب انقراض دودمان قاجار که خود در آن نقش تعیین‌کننده‌ای داشت، کفیل نخست‌وزیری شد. با انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی، فروغی به‌عنوان اولین نخست‌وزیر در دوره پهلوی انتخاب شد. در دومین دوره نخست‌وزیری او، کشف حجاب اجباری یکی از جنجال‌برانگیزترین رویدادهایی بود که به وقوع پیوست. فروغی از مدت‌ها قبل با آتاتورک آشنایی داشت و به اصرار او، رضاشاه به سفر ترکیه رفت. بعد از اینکه میان فروغی و رضاشاه اختلافاتی افتاد، فروغی فعالیت سیاسی را رها کرد و به کارهای علمی پرداخت، تا اینکه سرانجام در جریان جنگ جهانی دوم، در شهریور ۱۳۲۰ ایران توسط متفقین اشغال شد. این رویداد باعث شد تا مجلس شورای ملی از فروغی برای قبول نخست‌وزیری دعوت کند. بنابرین او دوباره به سیاست بازگشت. از مهم‌ترین اقدامات او در سومین دوره نخست‌وزیری، استعفای رضاشاه از سلطنت بود. متن استعفای رضاشاه، توسط فروغی نوشته شد و به امضای شاه رسید و سلطنت به محمدرضا پهلوی انتقال یافت.