بازتاب مشروطه در نشریات خارجی
روزنامه «تایمز» در مورخه نهم رجب ۱۳۲۴ ه. ق، درخصوص وضعیت اجتماعی مردم ایران و اوضاع دربار در عنفوان شکل‌گیری انقلاب مشروطه چنین گزارش می‌دهد که: در ذیل خبر ایجاد مجلس شورای ملی، شرحی درخصوص وقایع تهران از قول خبرگزاری خود در آن زمان نوشت که شکوه ملت ایران که در عهد سلطنت این شاه-مظفرالدین شاه- متدرجا در حالت تزاید بود، در عرض دو ماه آخر حالت شدید و تهدیدآمیزی در تهران به‌هم رساند. همچنین این روزنامه انگلیسی نوشته بود که در عهد صدارت با کفایت امین‌السلطان صدراعظم سابق و تا مدتی که استقراضات روس رفع احتیاجات خزانه ایران را می‌نمود، تا اندازه‌ای دولت حفظ انتظام ظاهری را می‌داشت، ولی عزل امین‌السلطان در سنه ۱۹۰۳م، مصادف شد با وقایعی که مورث از هم گسیختن آخرین رشته اقتدار مظفرالدین شاه شد.
مملکت خیلی ضدوضع فرمانبرداری و اطاعت ایران از روسیه بود که معاونت‌های پلیس اسباب حفظ حکومت ناقابل ظالمی بود و اعلیحضرت (شاه) را قادر می‌کرد به اینکه آتیه ایران را رهن گذارند برای تفریح دربار غیرمنظمشان. انقلاب روسیه این احساسات را زیاد کرد و ضمنا انعامات روسی را که اسباب نگاهداری دربار ایران بود، قطع کرد. در عنفوان مشروطه ودر زمان وزارت عین‌الدوله، در تمام مملکت ادارات کم‌کم مغشوش‌تر شدند، امنیت مردم از میان رفته بود، دزدی و غارت زیادتر شده و خزانه تهی شده بود و عدم‌رضایت مردم در بعضی موارد به شکل بلوای صریح بروز کرده بود. خشم مردم سریعا شدت پیدا کرده بود و آن مردم اصرار کردند مجلسی که ملت هم در آن نماینده داشته باشد تشکیل یابد تا جلوگیری از اقتدار مطلق شاه شود. بعضی زد و خورد‌های سخت در کوچه‌های پایتخت مابین طرفداران دربار و مردم شد. دولت به قوه جبر می‌خواست که مردم را متفرق سازد و در چند مجادله سخت مابین سربازان و مردم، چند تن از مردم و روحانیون کشته شدند.
به نظر می‌رسد با توجه به تصویری که این روزنامه از ایران و آشوب‌های داخلی آن ارائه می‌دهد، لزوم تغییرات را یک امر اجتناب‌ناپذیر می‌داند؛ اما برخی دیگر از روزنامه‌نگاران انگلیسی نسبت به تحولات ایران چندان خوش‌بین نبودند، چراکه به آن به‌عنوان یک تحول موقت و بدون چشم‌انداز مثبت در آینده می‌نگریستند. به‌طور نمونه روزنامه «دیلی گرافیک» انگلیس، شرحی به‌عنوان «بیدار شدن ایران» می‌نویسد که حرکت آزادی‌طلبانه در ایران نتیجه قابل‌توجهی حاصل نموده و شاه را راضی کرد که صدراعظم خودشان را که مانع از ترقی و آزادی بود، عزل کنند ولی باید دید که آیا هیجان مردم طولی هم خواهد کشید یا نه. تقریبا هر مملکتی در شرق خواب‌آلود، گاه به گاهی علامت بیدار شدن در آن دیده می‌شود، ولی به‌طور کلی این علامت خیلی زود نیست و نابود می‌شود و فقط در یک مورد و آن هم ژاپن این بیدار شدن واقعی بود. این روزنامه در ادامه می‌نویسد: «اگر امروز مساله ایران در میان است، فقط به‌واسطه این است که ایران ضعیف و حکومتش بد است؛ بگذارید ایران جاده‌ای را که ژاپن پیش گرفت، پیش گیرد.... پس باید قلبا امیدوار شد که آزادی‌طلبان ایران در زد و خورد خود مداومت کرده و از روی عقل و جرات دنباله نتیجه را که تا به‌حال حاصل کرده‌اند، از دست ندهند.»
ارسال نظر