انتشار روزنامه مساوات
صدرهاشمی می‌نویسد: «روزنامه مساوات از حیث شهرت و اهمیت به پای روزنامه صوراسرافیل نمی‌رسد؛ ولی از جهت آن که شامل مقالات سیاسی و پیشنهادهای مفید بود، کم از روزنامه مذکور نیست. سرلوحه روزنامه عبارت از دو فرشته بالداری است که در دست‌های خود صفحه‌ای را که در آن کلمه مساوات به خط نستعلیق و در بالای آن آیه «ما تری فی خلق الرحمن من تفاوت» چاپ شده. [...] طرز انتشار مساوات هفتگی بوده [...] عنوان مراسلات، اداره مساوات و از شماره دهم به آن‌طرف تهران مدرسه آصفیه به‌عنوان محل اداره روزنامه معرفی شده است. از شماره ششم مورخ یکشنبه هفده شهر شوال‌المکرم ۱۳۲۵ق نام سید عبدالرحیم خلخالی پهلوی اسم مدیر روزنامه سیدمحمدرضا شیرازی درج شده ولی سمت نامبرده در روزنامه معین نشده است. تعداد صفحات روزنامه بیشتر هشت صفحه و گاهی به ده صفحه نیز رسیده است و نیز روزنامه در مطابع مختلف طبع شده چنانچه شماره اول آن در مطبعه حقوق و از شماره دوم به بعد در مطبعه شرقی که به مدیری شیخ‌الملک در تهران تاسیس شده چاپ شده است.
سبک نگارش روزنامه مساوات خیلی آزاد و بی‌تکلف است و مدیر آن در تمام مسائل سیاسی با قلمی بی‌پروا مقاصد و مطالب خود را بیان کرده و مخصوصا از مداهنه و تملق‌گویی که شیوه بعضی از جراید آن ایام بوده به‌کلی برکنار است. در هر شهر یا قصبه که متظلمین از جور و ظلم حکام استبداد تنگ آمده و عریضه و شکایتی نوشته، مدیر مساوات آن را بدون پروا و واهمه چاپ کرده است و به علت پیش‌گرفتن همین سبک و روش بوده که پس از وضع قانون مطبوعات از طرف مجلس شورای ملی در تاریخ شنبه ۵ محرم‌الحرام ۱۳۲۶ق که تا اندازه[ای] مطبوعات را محدود و مقید می‌سازد، در شماره نوزده سال اول مورخ یکشنبه سوم ربیع‌الاول۱۳۲۶ق به‌عنوان اعتراض به قانون جدید مطبوعات، سبک روزنامه را عوض کرده و به عکس نمرات سابق که تمام مندرجات آنها را مخصوص ذکر افعال و اعمال قبیحه حکام ظلم و جور گردانیده است، مطالب این نمره را به موضوعات علمی و ادبی اختصاص داده. سرلوحه [...] شماره نوزده که مصادف با تصویب قانون مطبوعات است و به نظر ارباب جراید این قانون با آزادی قلم منافات دارد، به رنگ قرمز ملون شده و علاوه در این شماره کاریکاتور عید ظهور قانون مطبوعات ترسیم گردیده و در کاریکاتور مذکور صفحه‌ای که عبارت عید ظهور قانون مطبوعات روی آن با خط طلایی نوشته شده به دست دو فرشته قرار گرفته و این دو فرشته نیز با رنگ قرمز رنگ‌آمیزی شده‌اند. خلاصه اینکه مدیر مساوات با این عناوین می‌خواهد تاثیر قانون جدید مطبوعات را در عدم آزادی قلم نشان بدهد.
روزنامه مساوات مشروطه‌خواه افراطی و لیبرال بود. این روزنامه با توجه به جسارت فوق‌العاده‌ای که در تقویت بنیان مشروطه نشان می‌داد، در زمره قهرمانان پیشکسوت در مطبوعات مشروطه اول جای دارد. مقاله‌ای از این روزنامه با عنوان «شاه در چه حال است؟» و پرخاش صریح او به محمدعلی‌شاه باعث توقیف روزنامه و تعقیب ناشر آن شد. آخرین شماره روزنامه مساوات که در تهران چاپ شده شماره ۲۵ است که در تاریخ یکشنبه سلخ ربیع‌الثانی ۱۳۲۶ق انتشار یافته و با پیشامد بمباردمان مجلس و تفرقه آزادی‌خواهان و گرفتاری مدیران جراید روزنامه مساوات نیز تعطیل شده و مدیران آن آقایان سیدمحمدرضا شیرازی و سیدعبدالرحیم خلخالی رهسپار قفقاز شده و پس از مختصر آرامشی که در ایران روی داد به تبریز بازگشته و روزنامه مساوات را در شهر تبریز دایر کردند.
ارسال نظر