«دنیای‌اقتصاد» از گام اول شرایط بازار در آزادسازی لبنیات گزارش می‌دهد
سوق مصرف‌کنندگان به کره ۵۰ گرمی
صنایع لبنی بارها نسبت به کوتاه‌کردن دست دولت از قیمت‌گذاری اقدام کردند تا اینکه در هفته گذشته دولت قدم اول آزادسازی قیمت لبنیات را با کره برداشت. کره تا سال گذشته از طریق واردات تامین می‌شد، اما پس از اتمام ذخیره کره وارداتی به سبب بالا رفتن نرخ ارز دیگر واردات به‌صرفه نبود و واحدهای تولیدی خط تولید کره خود را تقویت یا راه‌اندازی کردند. منتها قیمت کره ساخت داخل به دوبرابر کره وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تمام شد و کره ۱۰۰ گرمی از ۴ هزار تومان به ۸ هزار تومان رسید. حال قیمت کره به‌عنوان یکی از اقلام اصلی میز صبحانه ایرانیان آزاد شده است و با توجه به هزینه‌های بالای تولید، صنایع لبنی قیمت ۱۲ هزار تومان را نرخ منطقی می‌دانندکه هنوز اعمال نشده است. آن‌هم در حالی‌که بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران گروه خوراکی‌ها بیشترین نرخ تورم در آبان‌ماه را داشته است. مشاهدات میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد با افزایش قیمت کره، مصرف آن کاهش پیدا کرده است و بازار توان افزایش قیمت بیشتر را ندارد.
جیره‌بندی برخی از فروشگاه‌ها
مرکز شهر تهران، یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای همیشه تخفیف. صندوقدار که دختری جوان است به مشتری که ۵ عدد کره برداشته می‌گوید: «فقط دوتا می‌توانید بخرید.» مشتری که زنی میانسال و به‌ظاهر خانه‌دار است سه کره برمی‌دارد و به سمت یخچال که در انتهای فروشگاه قرار دارد می‌رود. مشتری بعدی می‌پرسد چرا دوتا؟ صندوقدار همین‌طور که سعی می‌کند بارکد قیمتی اجناس را پیدا کند، می‌گوید: «به ما این‌جوری گفتن. جنس نیست و برای اینکه فروشگاه از کره خالی نشود هر مشتری فقط دو کره می‌تواند بخرد.» این فروشنده به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید از زمانی‌که قیمت کره گران شد فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای اینکه تقاضای همه مشتری‌ها را پاسخگو باشند، کره را جیره‌بندی کردند. این فروشگاه‌ها کره را با تخفیف دویست تا سیصد تومانی می‌فروشند و «به‌همین خاطر معمولا صبح زود مشتری‌های ثابت اینجا صف می‌بندند. دو کره ۵۰ گرمی یا یک کره ۱۰۰ گرمی واقعا کفاف یک خانواده چهارنفر به بالا را نمی‌دهد و بعضی از مشتری‌ها هر روز برای خرید کره به اینجا می‌آیند.» به گفته این فروشنده «دو ماه پیش که قیمت کره نوسان داشت و از ۴ هزار تومان به ۶ هزار تومان رسید ما همچنان کره را ۴ هزار تومان می‌فروختیم. این موضوع باعث شد ما مشتری‌های دائمی پیدا کنیم که کره خود را از اینجا تامین کنند.» اوایل پاییز امسال به سبب تمام‌شدن کره ذخیره وارداتی که در سال گذشته دپو شده بود، بازار با کمبود مواجه شد و قیمت این قلم از صبحانه ایرانیان با افزایش قیمت روبه‌رو شد. واردات کره به دلیل افزایش نرخ ارز دیگر به‌صرفه نبود و کارخانه‌های داخلی خط تولید کره خود را تقویت یا راه‌اندازی کردند. البته نرخ کره تولید داخل دوبرابر کره وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تمام شد، به بیانی دیگر کره حیوانی ۱۰۰ گرمی که ۴ هزار تومان قیمت داشت به ۸ هزار تومان رسید. زن خانه‌دار برمی‌گردد و خرید خود را حساب می‌کند و از مغازه بیرون می‌رود. فروشنده این فروشگاه زنجیره‌ای از پشت دخل بیرون می‌آید و به سمت یخچال می‌رود. دو کارتن خالی کره را از یخچال برمی‌دارد و کارتن دیگری را جایگزین می‌کند: «هنوز ساعت ۱۱ نشده دو کارتن کره خالی شد.» او انگشتش را به سمت سوپرمارکتی که روبه‌روی فروشگاه است می‌گیرد: «این مغازه هم کره می‌فروشد ولی مردم برای دویست تومان تخفیف هم که شده از اینجا خرید می‌کنند. شاید دویست تومان مبلغی نباشد اما برای جنسی مثل کره که شاید مصرف هر روزه یک خانواده باشد این تخفیف در طول ماه مبلغ قابل‌توجهی است.» به گفته این فروشنده میزان فروش کره آنها تغییر کرده است اما تقاضای کره ۵۰گرمی افزایش داشته است: «الان ما دو نوع کره ۵۰ گرمی می‌فروشیم. یک نوع ۴هزار و ۴۰۰ تومان قیمت خورده و دیگری ۵ هزار و ۱۰۰ تومان.» او درباره افزایش قیمت کره و واکنش مردم می‌گوید: «مردم مجبورند. کره چیزی نیست که از سفره‌شان حذف کنند. شاید بعضی از خانواده‌ها از این به بعد کمتر کره بخرند اما بعید می‌دانم که حذف شود. البته قیمت‌ها هم باید منطقی باشد. من فکر می‌کنم اگر قیمت کره ۱۰۰گرمی که الان ۸ هزار تومان است بالای ۱۰هزار تومان برود قطعا روی فروشش تاثیر خواهد گذاشت.» یکی از مشتری‌های این فروشگاه هم می‌گوید نمی‌توان کره نخرید: «از پنیر بگیر تا تخم‌مرغ و کره، همه‌چی گران شده است. موضوع گرانی یک قلم نیست که مردم نخرند. همه‌چی گران‌شده و من هم نمی‌توانم به بچه‌هام صبحانه ندهم. هر صبحانه‌ای هم که بخواهم حاضر کنم حداقل دوبرابر قبل تمام می‌شود.» این مشتری می‌گوید اگر قیمت کره بالای ۱۰هزار تومان هم برود باز خرید می‌کند «اما احتمالا کمتر. همیشه کره ۱۰۰گرمی می‌خریدم شاید مجبور باشم از این به بعد ۵۰ گرمی بخرم.»
کاهش فروش کره
البته یکی از سوپرمارکت‌دارهای خیابان کارگر شمالی می‌گوید که فروش کره کمتر شده است. او که مردی میانسال با موهای تنک و جوگندمی است، می‌گوید؛ تنها مشتری‌های ثابت کره می‌خرند: «شرایط مغازه به‌گونه‌ای است که ۵۰درصد مشتری‌های من گذری هستند. البته مشتری‌های دائم هم داریم و معمولا کره مغازه را آنها می‌خرند. در ۵۰درصد مشتری‌های گذری ۴۰ درصد دیگر کره نمی‌خرند. در خرید مشتری‌های ثابت محله‌ای هم تغییری ایجاد نشده است.» مشاهدات میدانی ما حاکی از کاهش فروش ۲۰ درصدی کره است. لبنیات به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اقلام خوراکی خانواده‌ها در سه سال گذشته جزو طلایه‌داران افزایش قیمت بوده است. از ابتدای سال نرخ کره در یک قدم دوبرابر شد و حال که قیمت‌گذاری آن به‌عهده تولیدکنندگان قرار گرفته، به‌نظر می‌رسد با توجه به هزینه‌های بالای تولید، بازار باید منتظر افزایش قیمت دیگری برای این قلم خوشمزه از لبنیات باشد.
