«دنیای‌اقتصاد» از خیابان جمهوری گزارش می‌دهد
لاغری تقاضای خودنویس‌های برند
همچنین میزان تعمیرات افزایش یافته و برندهای شرقی درحال تصرف بازار برندهای غربی هستند؛ هرچند به گفته فروشندگان «از نظر کیفی قابل رقابت با برندهای غربی نیستند».
برند شرقی به جای غربی
در خیابان جمهوری، نرسیده به چهارراه استانبول، قبل از شروع دیوار سفارت انگلیس، درست سر نبش تابلوی بزرگی با نقش یک روان‌نویس بالای یک مغازه را پوشانده و پایین آن ریزتر نوشته شده است: «پارکر لطیفی». چند فروشنده در مغازه پشت پیشخوان مشغول به‌کار هستند. یکی با تلفن صحبت می‌کند، یکی جواب مشتری را می‌دهد و دیگری درحال کادوکردن یک جعبه خودکار است. خودکارهای برند متفاوت با جعبه‌هایی نیمه‌باز کنار همدیگر در ویترین چیده شده‌اند و در قفسه‌های مغازه نام برند انواع خودکار و روان‌نویس و جوهر به چشم می‌خورد. فروشنده‌ای که درحال کادوپیچی است، می‌گوید تقاضای خودکارهای برند به «صفر» رسیده است. او که مردی میانسال با موها و سبیلی کم‌پشت و پیراهنی سفید است که خط اتویش خودنمایی می‌کند، می‌گوید: «خودکار یا روان‌نویس و خودنویس برند ایرانی نداریم. همه وارداتی است که با افزایش نرخ دلار عملا قیمت آنها هم بالا رفت. شاید بالای ۵۰درصد از تقاضای ما به‌سبب افزایش قیمت غیرمنطقی از بین رفت.» به گفته این فروشنده، متوسط نرخ انواع خودکارهای برند غربی مثل پارکر و رایکال «بیشتر از ۱۰۰درصد افزایش داشته، همراه با نرخ دلار. وقتی نرخ ارز پایین می‌آید قیمت‌ها بالا می‌مانند». این فروشنده می‌گوید برخی از برندهای شرقی مثل دیپلمات و ملودی «بخشی از تقاضای برندهای غربی را پاسخ داده‌اند اما نمی‌توان از نظر کیفیت این‌ها را با هم همسان کرد.» به گفته این فروشنده، مشتری‌های او معمولا قشر فرهنگی هستند که «به‌اصطلاح خودکارباز هستند. خیلی‌ها عادت دارند با خودکار یا روان‌نویس کار کنند و هرسال برای خودشان خرید می‌کنند. برخی دیگر از مشتری‌ها علاوه بر اینکه خرید می‌کنند روان‌نویس را هدیه هم می‌دهند.» به گفته این فروشنده میزان هدیه خودکارهای برند ۵۰درصد و میزان خرید شخصی بیشتر از ۷۰درصد افت کرده است: «قیمت یکی از مدل‌های پارکر سه سال پیش ۵۰۰ هزار تومان بود. یک خودکار معمولی با نرخی معقول. الان قیمت همان خودکار نزدیک ۲میلیون است. سه سال پیش ۲ میلیون تومان نرخ خودکارهای طلاکارشده یا نقره‌کارشده بود، الان نرخ این خودکارها به چهار، پنج میلیون تومان رسیده است. مشتری‌های ما هم معمولا اساتید دانشگاه یا معلم‌ها و نویسنده‌ها هستند. کدام‌یک از این اقشار به اندازه افزایش قیمت‌ها افزایش درآمد داشته‌اند؟ هیچ‌کدام.» این فروشنده می‌گوید میزان درآمدش نسبت به سه سال قبل بیشتر از ۵۰ درصد افت کرده است.
افزایش تعمیرات خودنویس
درست بعد از اینکه دیوار سفارت انگلیس تمام می‌شود، سمت شرقی چهارراه استانبول خودکارفروشی قدیمی دیگری است که تعمیرات هم انجام می‌دهد. تعمیرکار پیرمردی است که با مشتری درباره دوام و کیفیت یک برند قدیمی صحبت می‌کند و فروشنده، جوانی است که پیرمرد او را پسر صدا می‌زند. فروشنده موهایی تنک و لخت دارد با ریشی جوگندمی. او هم می‌گوید تقاضای خودکارها و خودنویس‌های برند غربی در بازار کشور از بین رفته «چون قیمت‌ها به صورت غیرمنطقی بالا است. البته هنوز برخی از کسانی که کلکسیون جمع می‌کنند به مغازه سر می‌زنند اما خریدوفروشی صورت نمی‌گیرد.» به گفته این فروشنده «برای مثال برندلامی که آلمانی است بیشترین تقاضا را دارد. مثل پارکر برند نیست، اما کیفیت در همان حد است و اگر کمی قیمت پایین‌تر باشد می‌توان امید داشت که جای پارکر را بگیرد.» او درباره برندهای شرقی در بازار می‌گوید: «برندهای شرقی از نظر کیفی نمی‌توانند جایگزین برندهای غربی شوند. کسی که در کار خودکار و خودنویس باشد با یک‌بار استفاده می‌تواند تفاوت این دو را تشخیص دهد.» به گفته این جوان فروشنده با اعمال تحریم‌ها و سختی‌های واردات «اگر بگوییم بالای ۵۰ درصد از جنس در بازار به صورت قاچاق وارد می‌شود دروغ نگفتیم. حتی برخی از شرکت‌ها هم که تحریم‌ها عملا آنها را فلج کرده به صورت قاچاق جنس خود را تامین می‌کنند.» پیرمرد تعمیرکار هم می‌گوید میزان تعمیر انواع خودنویس نسبت به دو سال پیش «بالای ۶۰ درصد بیشتر شده است. قبلا قیمت یک خودکار فرانسوی ۳۰۰ هزار تومان بود و اصلا تعمیرش به‌صرفه نبود. الان همان رفته بالای یک میلیون تومان. کسی جرات نمی‌کند خرید کند. قبلا ما هفت روز هفته سفارش هدیه داشتیم اما الان رسیده به ماهی یک یا دوتا.»
روند صعودی نرخ دلار و تحریم‌های اقتصادی گلوی خودکاربازها و خودنویس‌بازهای حرفه‌ای را هم فشرده است. مشاهدات میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که به‌طور متوسط قیمت انواع خودنویس و خودکار برند نسبت به سه سال پیش بالای ۱۰۰ درصد رشد کرده است و برندهای شرقی درحال پاسخگویی به تقاضای برندهای اروپایی است.
