شبکه‌های مجازی در جلسه غیرعلنی

تنها یک روز پس از آنکه شورای عالی فضای مجازی اظهارات یک نماینده مجلس را مبنی بر تصویب مصوبه‌ای برای فیلترینگ تلگرام رد کرد دبیر شورای عالی فضای مجازی در گفت‌وگو با یک روزنامه صبح انتقادهای تندی را علیه تلگرام مطرح کرده است. در همین حالا جنب و جوش‌هایی طی یک هفته اخیر در مورد تلگرام به چشم می‌خورد از تیتر برخی روزنامه‌ها علیه فضای مجازی تا اظهار نظرهای شخصیت‌های سیاسی و مذهبی درباره این شبکه به نظر می‌رسد در آستانه سال جدید باردیگر موضوع تلگرام داغ شود. شبکه‌ای که یک‌بار تا فیلترشدن هم پیش رفت و بعد با فشار و اتنظار مردم دوباره باز شد. شورای عالی فضای مجازی که به نظر می‌رسد این بار می‌خواهد نقش محوری در این زمینه ایفا کند (قرار بود دیروز در جلسه‌ای غیر علنی در مجلس شورای اسلامی گزارشی را به نمایندگان ارائه کند.) گزارشی که گفته می‌شود بخش عمده آن در انتقاد به تلگرام و فضای مجازی خواهد بود. مشخص نیست این مانور علیه تلگرام و به سمت پیام‌رسان‌های داخلی در آخرین روز کاری سال ۹۶ با هدف تصمیم‌های جدید در این زمینه است یا خیر.

فیروزآبادی: کانال‌های تلگرام مروج لمپنیسم

انتقادهای دبیر شورای عالی فضای مجازی از تلگرام کم سابقه است. او در مصاحبه اش با روزنامه «خراسان» می‌گوید: کانال‌های تلگرام نوعی ترویج لمپنیسم در کشور است نوعی خبررسانی یک طرفه است. غوغا سالاری وایجاد فتنه است. روی این شبکه فیلتر شکن می‌گذارند.سوال این است اگر می‌خواهند شبکه پیام رسان در کشور‌ها ایجاد کنند پس‌چرا فیلترشکن روی آن قرار می‌دهند؟مگر می‌خواهند درگیر شوند ؟ چرا در این شبکه پول مجازی می‌گذارند ؟ چرا این کار را در فیس بوک انجام نمی‌دهند ؟ فیروزآبادی به این اکتفا نکرده می‌گوید: تلگرام یک رسانه عقب افتاده است.من به‌عنوان مهندس به شما می‌گویم این شبکه از نظر مهندسی و سطح تکنیکی شماره یک است اینکه شبکه‌ای بتواند همه شهروندان را در یک کشور به هم مرتبط کند بدون آنکه سر سوزنی در داخل کشور سخت افزار و نرم افزار و پلت‌فرم در اختیار داشته باشد؛ کار کمی نیست، آن هم با حجم صد گیگابیت بر ثانیه، در حد اعجاز است. اما در مقابل یک سرویس عقب افتاده ارائه می‌کند.  دبیر شورای عالی فضای مجازی با انتقاد از کانال‌های تلگرام می‌گوید: کانال به دلیل یک طرفه بودن و فقدان هویت عقب‌افتاده‌ترین سرویس است که حتی لایک و دیس لایک هم ندارد. اینها در حقیقت چند هدف را تعقیب کرده‌اند یکی آنکه ما در رسانه بین‌المللی حضور نداریم. ما معادل جمعیت مان؛ فارسی زبان در دنیا داریم. در کشور ما دو میلیون عرب زندگی می‌کنند که می‌توانند با عرب‌های دنیا حرف بزنند، ۲۰میلیون ترک زبان  داریم که می‌توانند با ترک‌های دنیا حرف بزنند، ترکمن و کرد داریم که می‌توانند با ترکمن‌ها و کرد‌های دنیا حرف بزنند.

گزارش شورای عالی مجازی چه بود

یک نماینده مجلس می‌گوید شورای عالی فضای مجازی به دنبال عرضه یک پیام رسان بومی است. در حالی که حداقل ده پیام رسان داخلی در کشور وجود دارد به گفته این نماینده مجلس آقای فیروزآبادی اعلام کرد که زیرساخت‌ها برای طراحی فضای مجازی بومی و ملی آماده شده و از نظر فنی و علمی ایران از توانایی بالایی برای طراحی برخوردار است. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: آقای فیروز آبادی اعلام کرد در حال حاضر توانایی داریم ۲۰ تا ۲۵ میلیون ادمین را تحت پوشش قرار دهیم اما از آنجایی که پیش بینی می‌کنیم حداقل ۵۰ تا ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور و حتی ایرانیان خارج از کشور آمادگی دارند عضو این سیستم بومی شوند، باید طراحی جدید برای عضویت بیش از ۶۰ میلیون نفر در سیستم پیام رسان ملی داشته باشیم.

وکیلی عضو هیات رئیسه مجلس درباره جلسه غیر علنی و گزارش دبیر شورای عالی فضای  مجازی با اشاره به انتقاد نمایندگان از شورای مجازی گفت:‌ بخشی از نمایندگان می‌گفتند راه برخورد با این فضای رو به جلو اقدامات سلبی و انسدادی نیست و باید به‌صورت منطقی با آن برخورد شود. همچنین شایعاتی که در ارتباط با تلگرام و برخی دیگر از شبکه‌ها وجود دارد، مورد اعتراض نمایندگان بود و برخی نیز می‌گفتند که چرا دیرهنگام اقدام به اطلاع‌رسانی کرده است. این عضو هیات رئیسه مجلس با اشاره به نیاز به قوانین در این زمینه اظهار کرد: در مجلس بحث فضای مجازی در کمیسیون صنایع در بخش سخت افزاری و در کمیسیون فرهنگی در بخش نرم افزاری مورد بررسی قرار می‌گیرد. جمع‌بندی آقای لاریجانی در این زمینه این بود که به یک کمیسیون ویژه‌ای در زمینه فضای مجازی برسیم.

یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت که فیلترینگ تلگرام به نوعی ایجاد انحصار در فضای رسانه‌ای است و قاعدتا فعالیت شبکه‌های مجازی ایرانی در فضای غیررقابتی محکوم به شکست است. علیرضا رحیمی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز با اشاره به جلسه غیرعلنی مجلس به «ایسنا» گفت: آنچه به ذهن نمایندگان متبادر شد به نوعی مقدمه‌سازی برای حرکت‌های شورای عالی فضای مجازی است. به نظر می‌رسد چنین جلسه‌ای هم برای این تصمیم لازم نبود. فیلترینگ تلگرام به نوعی ایجاد انحصار در فضای رسانه‌ای است. وی افزود: مثلا در بحث خودروسازی داخلی انحصار ایجاد شده باعث شد عملا نارضایتی مردم و مشتریان از محصولات داخلی باقی بماند. درخصوص اپلیکیشن و شبکه‌های اجتماعی نیز اگر فضای باز رقابتی وجود داشته باشد، قاعدتا اپراتورهای داخلی و شبکه‌های ایرانی می‌توانند بالندگی داشته باشند اما در شرایطی که مردم ناراضی باشند قاعدتا فعالیت شبکه‌های ایرانی محکوم به شکست است.

رحیمی امنیت و سرعت تبادل اطلاعات را دو رکن مهم در فضای مجازی عنوان و خاطرنشان کرد: شبکه‌های ایرانی در هر دو مورد فاصله قابل‌توجهی دارند که باید پر شود و تامین امنیت و سرعت برای کاربر ایرانی مورد توجه قرار گیرد. به هر حال وقتی امنیت برقرار شود اعتماد نیز ایجاد خواهد شد اما در حال‌حاضر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اعتماد کاربران ایرانی نسبت به شبکه‌های ایرانی تقویت نشده و نیاز به کار بیشتر در این زمینه است. نایب رئیس فراکسیون مستقلین مجلس شورای‌اسلامی با بیان اینکه فیلترینگ موضوع جلسه غیرعلنی مجلس نبوده، تاکید کرد که دسترسی آزاد به اطلاعات محدود نخواهد شد. غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی در این‌باره می‌گوید: واقعا موضوع جلسه غیرعلنی مجلس فیلترینگ تلگرام نبود. بحثی که عمدتا مطرح شد این بود که آیا ما فضای مجازی را آزاد کردیم یا رها کردیم؟ آنچه کارشناسان فضای مجازی سعی کردند به ما اثبات کنند، این بود که ما رهاسازی کردیم و من فکر می‌کنم این بخش از حرف‌شان درست است.

همچنین محمدحسین قربانی در حاشیه جلسه غیرعلنی مجلس شورای‌اسلامی در جمع خبرنگاران پارلمانی با رد خبر فیلتر شدن تلگرام گفت: بنده به ضرس قاطع می‌گویم تا این لحظه هیچ تصمیمی برای فیلتر تلگرام گرفته نشده است. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز گفت که با توجه به بازی‌های تلگرام در عرصه امنیت داخلی ایران، راه منطقی استفاده از ظرفیت‌های ملی در این زمینه است. علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی اما درباره احتمال فیلترینگ تلگرام گفت: ما در هر صورت با توجه به مجموعه توانمندی‌های ملی، سیاست ملی خود و بازی‌هایی که تلگرام در طول چند سال گذشته در عرصه امنیت داخلی ما و دیگر عرصه‌ها داشته و نقش‌آفرینی کرده، فکر می‌کنم راه منطقی این است که حتما در این عرصه از ظرفیت‌های ملی استفاده کنیم. وی افزود: زیرساخت‌ها در این زمینه به سرعت در حال آماده شدن است و عملا سال آینده سال ورود به این عرصه مهم در فضای مجازی خواهد بود.

سال ۹۷ و پیام‌رسان‌های بومی

بحث پیام‌رسان‌های بومی در حالی بار دیگر به‌عنوان جایگزین پیام‌رسان‌هایی چون تلگرام مطرح می‌شود که طی چند ماه اخیر وعده‌های ارائه تسهیلات چند میلیاردتومانی به پیام‌رسان‌های بومی بسیاری را به سمت توسعه یک پلت‌فرم با استفاده از کدهای پیام‌رسان‌های خارجی سوق داده است. پوریا آسترکی متخصص شبکه‌های اجتماعی در پستی در توییتر نوشته: آنچه این روزها می‌بینیم پیام‌رسان بومی نیست بلکه کدهای رایگان به سرقت رفته و ترجمه شده به فارسی است. در همین حال بسیاری از کاربران دیگر هم نسبت به فیلترینگ تلگرام ابراز نگرانی کرده‌اند در حالی که به‌خصوص در دوره دوم رئیس‌جمهوری روحانی بسیاری انتظار بازگشایی برخی شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر را داشتند که به شکل وسیع مورد استفاده خود مقامات قرار می‌گیرد. شبکه‌ای که حالا به گفته دبیر کمیته تعیین مصادیق قرار نیست به هیج‌وجه باز شود. حالا بسیاری از کاربران می‌پرسند در حالی که هنوز هیچ جایگزینی برای تلگرام وجود ندارد، آیا حمله به این شبکه استراتژی مناسبی برای توسعه فضای آزاد اطلاعات است؟ گفتنی است تلگرام دو روز قبل اعلام کرد ارز مجازی خود را برای ایران فعال نمی‌کند؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسیدیکی از نگرانی‌های اصلی مقامات ایرانی هم باشد.