سایه جنگ سرد بر صنعت تکنولوژی

بلایای طبیعی صرف‌نظر از اینکه مانند زلزله ژاپن شدید باشند یا مثل سیل و آتش‌سوزی آسیب کمتری داشته باشند، معمولا زنجیره تولید و تامین قطعات الکترونیک را تحت تاثیر قرار می‌دهند. حالا اما یک شوک جغرافیایی-سیاسی از طرف دونالد ترامپ برای منزوی کردن چین، ساختار این صنعت را دچار چالش جدی کرده است. «ویلی شیه» از دانشکده بازرگانی دانشگاه هاروارد می‌گوید که این ساختار تا حد زیادی به تعاملات بین قاره‌ای وابسته است که حالا باید با موانع پنهانی مقابله کند. شیه می‌گوید: «دستگاه‌های الکترونیکی مدرن، پیچیده‌ترین چیزهایی هستند که انسان تولید کرده است. شرکت‌ها در هر سطحی از فرآیند تولید در این صنعت، بسیار تخصصی بوده و تکنولوژی‌های پیشرفته را به‌کار می‌گیرند. قطعات از یک شرکت به شرکت دیگر می‌روند و هر کدام از این شرکت‌ها چیزی به آنها اضافه می‌کنند. در این مسیر، بعضی از این قطعات بارها و بارها از اقیانوس‌ها می‌گذرند. گاهی تنها یک یا دو تولیدکننده هستند که توانایی تولید یک قطعه اولیه خاص را دارند. شرکت‌های پایین‌دستی که تنها تامین‌کنندگان مستقیم خودشان را می‌شناسند، اغلب هیچ تصوری از آنچه در شرکت‌های رده‌بالا اتفاق می‌افتد، ندارند. این چرخه همین‌طور ادامه دارد تا وقتی که یک اتفاق یا اشتباه رخ بدهد.»

زلزله ژاپن نشان داد که این شرکت بخش زیادی از مواد شیمیایی و مواد دیگری را که برای ساخت مکروتراشه‌ها لازم است، تولید می‌کند. زلزله ترامپ هم بلافاصله نقش مهم و تاثیرگذار چین در زمینه مونتاژ قطعات الکترونیکی را برجسته کرد. «هنری یوآنگ» از دانشگاه ملی سنگاپور معتقد است که چین نیمی از ظرفیت مونتاژ قطعات الکترونیکی جهان را در اختیار دارد که می‌تواند افزایش هم پیدا کند. به‌عنوان مثال وقتی اپل می‌خواهد یک آی‌فون جدید را معرفی کند، باید ده‌ها هزار کارگر در طول هفته‌ها به‌کار گرفته شوند. در ماه مه وزارت بازرگانی آمریکا هوآوی را که غول تکنولوژی چین است، همراه با ۷۰ شرکت و بخش وابسته آن در فهرست سیاه خود قرار داد و شرکت‌های آمریکایی را از فروش تکنولوژی‌های خاص به آنها بدون کسب مجوز از دولت، منع کرد. این اقدام چالش دیگری به نام تراشه‌ها را ایجاد کرد.

درست مانند ZTE شرکت چینی کوچک‌تری که در سال ۲۰۱۷ شرایط مشابهی را تجربه کرد، هوآوی نمی‌تواند بدون تراشه‌های طراحی شده در آمریکا از این پیچ بزرگ عبور کند. اگرچه هوآوی شرکت زیرمجموعه خودش به نام HiSilicon را برای تولید تراشه‌های نیمه‌رسانا دارد، اما همچنان بیشتر تراشه‌های مورد نیازش را وارد می‌کند، تاجایی که در سال میلادی گذشته ۱۱میلیارد دلار برای واردات این قطعات از آمریکا هزینه کرد. شرکت کوالکام  در سن‌دیه‌گو، حدود نیمی از پردازنده‌های بیس‌باند و تراشه‌های مودم جهان را که ارتباطات بی‌سیم را امکان‌پذیر می‌کنند، تولید می‌کند. شرکت اینتل تقریبا تمام تراشه‌های سرور مورد استفاده در دیتاسنترهای جهان را تولید می‌کند. تراشه‌های مبتنی بر معماری شرکت بریتانیایی Arm، تقریبا در هر موبایل هوشمند پیشرفته‌ای وجود دارند. حالا تمام این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که فروش محصولاتشان به هوآوی را محدود کرده و از تحریم‌های آمریکا علیه این شرکت، تبعیت می‌کنند.

تمام این شرکت‌های تراشه‌ساز، بسته به معماری خاص خودشان سیلیکون را به میکروپردازنده‌ها تبدیل می‌کنند. بزرگ‌ترین شرکت فعال در این زمینه شرکت تایوانی ساخت پردازنده‌های نیمه‌رسانا TSMC است؛ یکی از سه شرکت جهان که توانایی تولید میکروپردازنده‌های پیشرفته و رده‌بالا را دارد. دو شرکت دیگر شامل اینتل است که روی ساخت تراشه‌هایی با طراحی و معماری خودش متمرکز شده و البته سامسونگ از کره‌جنوبی. طبق گفته کارشناسان، همه پردازنده‌های مورد استفاده در گوشی‌های‌ آی‌فون در یک کارخانه شرکت TSMC ساخته می‌‌شوند و تایوان هم مانند ژاپن زلزله‌خیز است. (هرچند که مدیران TSMC گفته‌اند کارخانه‌های تولید تراشه آنها در برابر زلزله‌های بزرگ هم مقاوم هستند.)Intel، Samsung و TSMC برای تجهیز کارخانه‌هایشان به گروهی از تامین‌کنندگان تجهیزات تخصصی وابسته‌اند که یکی از آنها شرکت هلندی ASML است. این شرکت هلندی تنها سازنده تجهیزات لیتوگرافی جهان است که از اشعه مافوق فرابنفش برای تولید ترانزیستورهای کوچک مورد نیاز نسل آینده تراشه‌های پیشرفته، استفاده می‌کند. ASML دهه‌ها زمان و میلیاردها دلار صرف کرده است تا این تکنولوژی پیچیده و کمیاب را به‌کار بگیرد. ماشین‌های ۱۸۰ تنی آن ۱۳۵میلیون دلار ارزش دارند. Intel، TSMC و  Samsung هر کدام تعداد کمی از این ماشین‌ها را خریده‌اند.

شرکت چینی تولیدکننده تراشه SMIC یکی از این ماشین‌ها را سفارش داده است. «رابرت‌کاستلانو» یکی از تحلیلگران صنعت قطعات الکترونیک معتقد است که اگر SMIC یا شرکت‌های چینی دیگر از خرید ماشین‌های بیشتر منع بشوند، تلاش چین برای خودکفایی در تولید تراشه‌های پیشرفته، عقیم می‌ماند. وقتی موضوع نرم‌افزار پیش می‌آید، نباید فراموش کرد که سه چهارم موبایل‌های هوشمند جهان از جمله گوشی‌های هوآوی از سیستم عامل اندروید گوگل استفاده می‌کنند. تحریم‌های آمریکا به این معنی است که اگرچه هوآوی می‌تواند به نسخه متن‌باز اندروید دسترسی داشته باشد، اما گوگل اعلام کرده است که دیگر امکان دسترسی هوآوی به امکاناتی مانند فروشگاه اپلیکیشن و به‌روزرسانی‌های امنیتی را نخواهد داد. این موضوع به موقعیت هوآوی در چین که درحال‌حاضر تمام این سرویس‌ها فیلتر هستند و دسترسی به آنها امکان‌پذیر نیست، ضربه‌ای نمی‌زند.

اما قطعا موقعیت این شرکت در غرب را که کاربران هر روز با این سرویس‌ها سروکار دارند، متزلزل خواهد کرد. بعضی معتقدند که دونالدترامپ احتمالا می‌خواهد از صادرات چنین نرم‌افزارهای متن‌بازی که هیچ مصونیتی در برابر آسیب‌پذیری ندارند، جلوگیری کند؛ نرم‌افزارهایی که مدت‌ها هدف برنامه‌های رمزنگاری مشخص قرار گرفته‌اند. بدون برنامه‌هایی مانند سیستم عامل لینوکس یا Kubernetes که ابزاری برای مدیریت بارهای پردازشی است، شرکت Alibaba نمی‌تواند به سرعت به غول رایانش ابری جهان تبدیل شود. با این اوصاف تمام این چالش‌ها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند شرکت‌های دیگر و کسب‌وکارشان را تحت‌تاثیر قرار بدهند تا به این ترتیب شاهد یک جنگ سرد تمام عیار در صنعت تکنولوژی باشیم.

13 (2)