انقلاب صنعتی چهارم در راه است

مشاغل آینده در آینه تکنولوژی

حانیه شریف دنیای اقتصاد : ما به دلایل زیادی می‌توانیم آینده شغل‌های انسانی را پیش‌بینی کنیم، اما آنچه تا امروز در این زمینه اعلام شده، چندان مثبت نبوده است. این روزها تکنولوژی‌های نوین، سر و صدای زیادی به‌پا کرده‌اند و بسیاری معتقدند که به خاطر گسترش اتوماسیون و ایجاد تغییرات توسط تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، شغل‌های انسانی و حتی شیوه‌های زندگی مردم، دستخوش تغییرات بزرگی خواهد شد؛ تغییراتی که چندان مثبت به‌نظر نمی‌رسند. این انقلاب و تحول قطعا برای بسیاری ناخوشایند به‌نظر خواهد آمد. با این حال اما می‌دانیم این تغییر اجتناب‌ناپذیر است پس بهتر است به‌جای تمرکز روی نکات منفی، با شیوه‌های تطبیق‌پذیری با این تحول آشنا شویم.

بیایید باهم نگاهی بیندازیم به طیف تغییراتی که ممکن است صنایع جدید در زندگی کاری ما ایجاد کنند. در اینجا با راهکارهای آمادگی برای این دوره جدید نیز آشنا می‌شویم. پیش‌بینی می‌شود که تقریبا ۳۰ درصد بیشتر شغل‌هایی که در آمریکا وجود دارند، به احتمالا زیاد با صنعت اتوماسیون روبه‌رو خواهند شد. حتی شغل‌هایی که تا پیش از این تصور می‌شد به دلیل ارتباط با هوش و دانش بشری از این تغییر در امان هستند هم به احتمال زیاد درگیر این انقلاب خواهند شد. این واقعیت، دلیل اصلی تغییر رویکرد بسیاری از صاحبان کسب و کارهاست. اما این انقلاب قرار است چه تغییراتی در ذات شغل‌ها ایجاد کند؟ به این ترتیب پنج حوزه‌ای که در آینده شغل‌ها، به احتمال زیاد با تغییر روبه‌رو خواهند شد، عبارتند از:

۱- پست‌های چرخشی: در یک سازمان، پست‌ها جریان بیشتری خواهند داشت و نحوه عملکرد شرکت‌ها بیشتر تیم‌محور خواهد شد، تیم‌هایی که اکثرا پروژه‌های مشترک با یکدیگر انجام خواهند داد. این تغییر بیشتر برای کارفرمایان نسل  Z- Generation Z employees- مطلوب است زیرا تقریبا ۷۵ درصد از جمعیت فعالان در این حیطه، علاقه‌مندند در محیط کار، چند سمتی باشند. جمعیت فعالان شاغل در این حیطه با گسترش روبه‌رو خواهد بود زیرا برای افراد حرفه‌ای سمت‌ها و پست‌های متنوعی در دسترس خواهد بود.

۲- نیروی کار غیرمتمرکز: به لطف تکنولوژی موبایل و دسترسی گسترده به اینترنت، کارگران و کارمندان دورافتاده نیز در جریان این انقلاب با گسترش روبه‌رو خواهند شد. دیگر، کارمندان نیاز نیست حتما در یک مکان جمع شوند و همین مساله باعث می‌شود که تعداد زیادی از کارگران بتوانند محل دلخواه زندگی خود را انتخاب کنند. این تغییر باعث می‌شود که تعداد مهاجران به شهرها کاهش پیدا کند.

۳- انگیزه‌های جدید شغلی: انگیزه‌های کاری در عصر جدید، فراتر از دستمزد و حقوق ماهانه خواهد رفت. بسیاری از جمعیت شاغلان ترجیح می‌دهند شرکت‌هایی را برای کار انتخاب کنند که هدف بزرگ‌تری دارند. انگیزه‌های شغلی در این حیطه نیز تغییر می‌کند مانند امکان دسترسی به فرصت‌های تکاملی بیشتر در زندگی خصوصی و شخصی.

۴- یادگیری مادام‌العمر: کارمندان در این دنیای جدید، در تمام طول کار خود مشغول یادگیری و آموزش هستند. یادگیری مهارت‌های جدید، دیگر مختص گروه سنی خاصی نیست و همه در هر لحظه‌ای از زندگی خود می‌توانند قابلیت‌های جدیدی کسب کنند. تکنولوژی بازهم گسترش پیدا خواهد کرد و نقش انسان‌ها در فضای شغلی جدیدی که ایجاد می‌کند بیشتر تغییر خواهد داد. به معنی دیگر، هرکسی با هر قابلیتی می‌تواند در تمام طول عمر کاری خود، به پرورش و گسترش مهارت‌های شغلی خود بپردازد.

۵- تقویت شغل‌های انسانی به لطف تکنولوژی: الگوریتم‌های هوش مصنوعی و یادگیری هوشمند ماشینی، برای انجام ماموریت‌های شغلی، به کمک انسان‌ها می‌آید. کارمندان انسانی، با همکاری با ماشین‌ها و روبات‌ها احساس رضایت خواهند و با کمک آنها می‌توانند به اهداف مدنظر خود، سریع‌تر و کارآمدتر دست پیدا کنند.

چگونه برای شغل‌های عصر جدید، آماده شویم

البته ما نمی‌توانیم تمام تغییراتی را که برای آینده کسب و کارهای انسانی روی می‌دهد، پیش‌بینی کنیم. اما تا حدودی اطمینان داریم که می‌توان برای این دوران آماده شد. به جای اینکه تسلیم پیش‌بینی‌های منفی شویم که مدام درباره آینده تاریک دنیا با وجود پیشرفت تکنولوژی انجام می‌شود، بهتر است نیمه پر لیوان را ببینیم. به‌جای اینکه مدام گمان کنیم که آینده تمام شغل‌ها از آن روبات‌ها و تکنولوژی‌های جدید خواهد بود، چرا تلاش نکنیم تا روی فرصت‌های جدید ایجاد شده توسط این تکنولوژی تمرکز کنیم. در چنین فضاهای شغلی که در بالا ذکر شد، قطعا خلاقیت و تمرکز کاری بین کارمندان بالاتر خواهد بود. به علاوه، برخوردهای اجتماعی مثبت‌تر و کارآمدتر، عشق و علاقه به‌کار و بالطبع به زندگی و بالاتر رفتن هوش شغلی، از دیگر فواید این صنعت جدید خواهد بود که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.

در این دنیای جدید، هر فردی می‌تواند در تمام طول زندگی کاری و شغلی خود، در حال یادگیری مهارت‌های جدید باشد و به همین دلیل، ظرفیت پذیرش تغییرات جدید نیز بین مردم بالاتر خواهد رفت. طول عمر بسیاری از مهارت‌ها در یک فرد، کاسته می‌شود. به همین دلیل افراد علاوه بر اینکه باید مدام در حال آموزش مهارت‌های جدید باشند، باید بتوانند راحت‌تر با تغییرات انطباق پیدا کنند. مساله اصلی اینجاست که این تغییر یعنی یادگیری مادام‌العمر، همین حالا نیز شروع شده و به همین دلیل آمادگی و آشنایی با آن برای مردم ضروری است. به علاوه، کارمندان باید مسیر شغلی خود را به وضوح مشخص کنند. دیگر زمان آن گذشته که برای یک شغل، مسیر مشخص تا آخرین مرحله تعیین می‌شد. به همین دلیل افراد شاغل باید انطباق‌پذیری خود و میزان پذیرش تغییر را در خود تقویت کرده و همچنین برای خود انگیزه‌های شغلی مختلف مشخص کنند.

انگیزه‌ در شغل‌های آینده، تنها به دریافت حقوق‌های ماهانه یا هفتگی ختم نخواهد شد. معیارهای موفقیت‌های شغلی در حال تغییر است و انگیزه‌های شغل‌های آینده، باید با آنچه که تاکنون تجربه کرده‌ایم متفاوت باشد. برای شروع، باید کل ایدئولوژی و دیدگاه نسبت به شغل در فرد متحول شود.کارمندان باید برای انتخاب محل کار خود، معیارهای جدیدتری برگزینند. شرکت‌ها نیز باید شیوه‌های بررسی مهارت‌ها در کارمندان منتخب خود را بازبینی و به‌روز کنند. به‌عنوان مثال، هوش احساسی، طرز تفکر در مواقع حساس، خلاقیت و مهارت‌های حل مساله باید در اولویت‌های بالاتری قرار گیرد. با وجود اینکه هنوز در این مورد راهکار قطعی ارائه نشده، اما هر فردی که در اجتماع فعالیت دارد باید خود را با آینده دنیا هم‌سو سازد. در آینده دنیا، بدون شک ماشین‌ها و روبات‌ها نقش پر رنگ‌تری دارند. اگر از حالا برای ‌آماده‌سازی خود اقدامی نکنیم، همگام‌سازی با تغییرات به مرور زمان سخت‌تر خواهد شد.