مدیرعامل «اوبار» اعلام کرد
قیمت‌گذاری شفاف حمل‌ونقل جاده‌ای با کمک هوش مصنوعی
از طرف دیگر قیمت‌گذاری حمل بار به‌صورت سنتی و غیرشفاف بوده و دلالان نقش زیادی در نوسان قیمت‌های حمل بار دارند که هم به ضرر راننده است و هم صاحب بار. برای حل این مشکلات از سال ۹۶ اپلیکیشنی در حوزه حمل کالای بین شهری ایجاد شده که توانسته است در مسیرهای پرتردد بین ۱۰ تا ۱۵ درصد هزینه‌های حمل‌ونقل را نسبت به مبالغ اظهاری شرکت‌های حمل‌ونقل کاهش دهد. این سامانه بیش از ۱۰۰ هزار راننده فعال داشته و همچنین در بخش صاحبان کالا بیش از ۴۰ هزار کاربر ثبت‌نام شده دارد. «حامد تاج‌الدین»، مدیرعامل شرکت «اوبار» معتقد است ضوابط مربوط به لجستیک و حمل‌ونقل کالای بین شهری دارای مشکلاتی است که هزینه حمل کالا را افزایش می‌دهد و این نیازمند بازنگری است. طبق ضوابط سازمان راهداری اجازه صدور بارنامه تنها به شرکت‌هایی با تعداد ناوگان بالا داده می‌شود، در صورتی که تعداد ناوگان بالا دلیلی بر توان عملیاتی بالا نیست و بهتر است توان عملیاتی شرکت‌ها در این موضوع سنجیده شود و نه تعداد ناوگان آنها. برای آشنایی بیشتر با عملکرد این سامانه و مشکلات پیش‌روی اپلیکیشن‌های حمل کالای بین شهری با حامد تاج‌الدین گفت‌وگو کرده‌ایم که آن را در ادامه می‌خوانید.
ایده راه‌اندازی اپلیکیشن اوبار چگونه شکل گرفت؟
در سال ۱۳۹۵ ایمیلی از بنیاد نخبگان دریافت کردیم که برای دانشجویان خارج از کشور ارسال شده و از این دانشجویان خواسته شده بود که طرح‌های کاربردی خود را ارسال کنند و بر این اساس با دکتر ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در جریان سفر به نیویورک ملاقات کنند. من در آن زمان در اواخر دوره پسادکترا در فرانسه مشغول تحصیل بودم. با دریافت این ایمیل به همراه دو نفر دیگر از دوستانم درحال نوشتن پروپوزال بودیم. در هنگام نوشتن پروپوزال مشغول جست‌وجوی آمار تعداد سفرهای وانت‌بارها در کشور بودیم تا حجم بازار مربوط به اسباب‌کشی را در بیاوریم. برای این منظور به وب‌سایت سازمان راهداری مراجعه کردیم. در آنجا داده‌های مربوط به سفرهای کامیون را مشاهده کردیم. با تحلیل این آمار متوجه شدیم که مشکلی در بخش لجستیک کشور وجود دارد که عمده منابع صرف ناوگان می‌شود. از سال ۱۳۸۵ تا ۹۲ تعداد ناوگان حمل کالای بین شهری تقریبا ۳ برابر شده (از ۱۳۰ هزار دستگاه به حدود ۴۰۰ هزار دستگاه) و از طرفی عملکرد و بهره‌وری آنها نصف شده بود. در آن زمان ضرری که کشور از ناکارآمدی بخش لجستیک متحمل می‌شد، حدود۳/ ۱ میلیارد دلار در سال بود. این موضوع باعث شد تا به فکر طراحی یک اپلیکیشن در حوزه حمل کالای بین شهری بیفتیم تا بتوانیم بهره‌وری ناوگان حمل‌ونقل را افزایش دهیم.
این سامانه به چه صورت فعالیت می‌کند و وجه تمایز اوبار با سایر اپلیکیشن‌های حوزه حمل‌ونقل چیست؟
این اپلیکیشن از سال ۹۶ درحال فعالیت است. بخشی از سامانه اوبار مربوط به ارتباط سامانه با صاحبان کالا اعم از شرکت‌های تولیدی، بازرگانی، انبارها و شرکت‌هایی است که نیاز به جابه‌جایی بار با تناژ بالا دارند و بار خود را برای حمل روی سامانه ثبت می‌کنند. بخش دیگر این سامانه مختص رانندگان است که برای گرفتن بارهای مناسب خود روی این سامانه ثبت‌نام می‌کنند. در این سامانه این دو گروه را به همدیگر مرتبط می‌کنیم. یکی از نوآوری‌هایی که برای اولین بار در کشور انجام داده‌ایم این بود که قیمت‌گذاری ارسال بار را برای نقاط مختلف هوشمند کردیم. برای این کار نمی‌توان با نوشتن یک الگوریتم ساده مشابه حمل مسافر کار کرد. چون عناصر زیادی در قیمت بار تاثیرگذار است، به همین خاطر از هوش مصنوعی کمک گرفتیم تا قیمت بار را از یک نقطه به نقطه دیگر کشور به‌صورت دقیق (بر اساس نوع بار، نوع ماشین، مسافت و...) و در لحظه محاسبه کنیم. به شکل سنتی این قیمت‌گذاری توسط افراد مختلف و به‌صورت غیرشفاف بود ولی با راه‌اندازی سامانه اوبار متوجه شده‌ایم که بسیاری از شرکت‌های باربری از API ما قیمت می‌گیرند و ما به نوعی مرجع قیمت‌گذاری در حوزه باربری شده‌ایم. سیستم قیمت‌گذاری ما که با هوش مصنوعی فعالیت می‌کند با توجه به داده‌های قیمتی روزهای گذشته و نتایج آن تقریبا هر ۳ روز یک‌بار خود را اصلاح می‌کند. جزو معدود استارت‌آپ‌هایی بودیم که جذب سرمایه میلیون دلاری در مرحله کشت ایده (Seed Round) داشتیم و نتیجه آن این شده که اوبار درحال‌حاضر بزرگ‌ترین پلت‌فرم حمل بار به لحاظ صاحبان کالا، تعداد راننده و میزان تن-کیلومتر بار حمل شده است. ما با مجموعه‌های استارت‌آپی مانند دیجی‌کالا نیز در زمینه حمل بار و ارائه سرویس لجستیکی همکاری داریم. در این سامانه علاوه بر راننده و صاحب کالا، شرکت‌های باربری را نیز داریم و به آنها هم اجازه ثبت بار و جذب راننده داده‌ایم. حالا حدود ۴ هزار کاربر در قالب شرکت‌های باربری هم داریم.
از نظر رشدی در سال دوم فعالیت حدود ۷ برابر و در سال سوم حدود ۴ برابر رشد کرده‌ایم. در سال گذشته حدود ۴۰ میلیون تن-کیلومتر رشد داشتیم.
اوبار تا چه اندازه توانسته هزینه حمل‌ونقل در کشور را کاهش دهد؟
در مسیرهای پرتردد بین ۱۰ تا ۱۵درصد هزینه‌های حمل‌ونقل را نسبت به مبالغ اظهاری شرکت‌های حمل‌ونقل کاهش دادیم، اما با توجه به کارآیی بالایی که داریم می‌توانیم این رقم را به ۲۰ درصد برسانیم.
چه برنامه‌ای برای جذب سرمایه بیشتر دارید؟
شرکت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری ابراز تمایل کرده‌اند. درحال‌حاضر با یکی از مجموعه‌های بزرگ حمل‌ونقل درحال مذاکره هستیم که اگر به نتیجه برسد می‌تواند بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری در این حوزه باشد و می‌توانیم گستردگی خودمان و فاصله با رقبا را بیشتر کنیم.
فکر می‌کنید موانع و مشکلات پیش روی اپلیکیشن‌های حمل کالای بین‌شهری چیست؟
در بخش لجستیکی سیاست‌گذاری خوبی نداریم. این مشکل را در چند رویداد با رئیس‌جمهور، وزیر راه‌وشهرسازی، معاون علمی رئیس‌جمهور، کمیسیون اقتصاد و عمران مجلس و قوه قضائیه هم مطرح کرده‌ام. ضوابط مربوط به تاسیس و بهره‌برداری شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌شهری ۲۰ سال پیش نوشته شده است و از دو سال پیش تا کنون برای اصلاح و بازبینی آن به مقامات ذی‌ربط مراجعه کردیم، ولی مقاومت‌های زیادی در این موضوع وجود دارد. در کل کشور یک شرکت حمل‌ونقلی نداریم که ۵ درصد بازار کشور را در اختیار داشته باشد. به همین جهت صرفه اقتصادی در آن شرکت شکل نمی‌گیرد، در نتیجه بهره‌وری افزایش نیافته و هزینه تمام شده ارسال کالا برای مردم افزایش می‌یابد. روند حمل بار نیازمند بارنامه است و تنها مجرایی که اجازه صدور آن را می‌دهد، سازمان راهداری است که اجازه ورود استارت‌آپ‌ها در این حوزه را نمی‌دهد. ضابطه حمل‌ونقل هوشمندی هم که تدوین شده ارزش عملیاتی ندارد.
