سیف‌الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت‌احوال کشور در گفت‌وگو با «ایلنا» با بیان اینکه با تامین اعتبار موردنیاز برای ادامه پروژه تولید کارت هوشمند ملی می‌توان کارت‌های افرادی که هنوز کارت خود را دریافت نکرده‌اند صادر کرد گفت: اگر چاپخانه دولتی که مسوول تامین بدنه کارت هوشمند ملی از نوع تولید داخلی است ماهانه یک میلیون عدد بدنه کارت را تامین کند و به سازمان ثبت‌احوال تحویل دهد، ثبت‌احوال برای حدود ۱۰ میلیون نفری که در انتظار دریافت کارت هوشمند ملی هستند، طی ۱۰ ماه کارت را صادر خواهد کرد. وی ادامه داد: اما اگر چاپخانه دولتی با سرعت بیشتر بدنه کارت هوشمند ملی را تولید کند و با توجه به اینکه سازمان ثبت‌احوال ظرفیت صدور تا بیش دو میلیون کارت را در ماه دارد، زمان صدور و تحویل کارت هوشمند ملی به متقاضیان کمتر خواهد شد. سخنگوی سازمان ثبت‌احوال کشور گفت: تاکنون بیش از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار کارت هوشمند تولید داخل صادر و تحویل متقاضیان شده است.

  مانع اصلی اجرایی نشدن کارت هوشمند ملی

با وجود آنکه مدت اجرایی شدن این طرح ۴ سال پیش‌بینی شده بود و اکنون بعد از گذشت ۸ سال هنوز صدور کارت‌ها به اتمام نرسیده است، سخنگوی سازمان ثبت‌احوال معتقد است این طرح شکست نخورده است. ابوترابی با این استدلال که اکنون بعد از ۸ سال این طرح ۸۵ درصد جامعه هدف واجدان شرایط دریافت کارت هوشمند ملی را پوشش داده، معتقد است این طرح ناموفق نبوده است. این درحالی است که تکمیل نشدن صدور کارت برای تمامی واجدان شرایط تنها ایراد مطرح شده از سوی منتقدان نبوده و کارشناسان معتقدند به‌دلیل فراهم نشدن زیرساخت‌های لازم برای به کارگیری این کارت در نهادهای دولتی، اکنون کارت هوشمند ملی کاربری فراتری از یک کارت شناسایی ساده ندارد.

با وجود آنکه حدود ۱۰ میلیون نفر از ثبت‌نام‌کنندگان به‌دلیل فراهم نبودن بدنه و تراشه موردنیاز برای صدور این کارت ها، هنوز موفق به دریافت کارت هوشمند خود نشده‌اند، سخنگوی سازمان ثبت‌احوال، افراد ثبت‌نام نکرده برای دریافت این کارت را مشکل اجرای این پروژه دانسته و تصریح کرده است: بیش از ۳ میلیون نفر هستند که شرایط گرفتن کارت هوشمند ملی را دارند (بیش از ۱۵ ساله‌ها) اما تاکنون هیچ اقدامی برای گرفتن کارت هوشمند ملی نکرده‌اند و در حقیقت این افراد مشکل ما در روند پروژه کارت هوشمند ملی هستند.

در ماه جاری، مقرر شد که پست بانک به‌عنوان یکی از اولین نهادها اقدام به استفاده از دستگاه‌های کارت‌خوان برای ایجاد کاربری از کارت‌های هوشمند ملی کند. به جرات می‌توان گفت هنوز عمده نهادهای دولتی مهم، زیرساخت لازم را برای کاربری صحیح این کارت‌های هوشمند ندارد اما سخنگوی سازمان ثبت‌احوال کشور اعلام کرده است: بانک‌های مسکن، آینده، پست بانک، مهر، ملی، سامان، دفاتر پیشخوان دولت و سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور درحال‌حاضر جزو دستگاه‌های متقاضی برای بهره‌مندی از خدمات کاربردی کارت هوشمند ملی هستند و در برخی از این دستگاه هم از جمله بانک‌های مسکن، آینده، پست بانک و سازمان ثبت‌اسناد و املاک این خدمات به‌صورت پایلوت کاربردی شده است. با این حال مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به چالش‌های تحریمی موجود برای فراهم کردن دستگاه‌های کارت‌خوان لازم برای اجرای این طرح و بار مالی ناشی از تامین این دستگاه‌ها (با هزینه ۳ تا ۵ میلیون تومانی لازم برای هر دستگاه)، امکان عملیاتی شدن این طرح و به‌کارگیری این کارت به‌عنوان سندی برای احراز هویت دیجیتال ایرانیان را زیر سوال برده است.

  اطلاعات هویتی ناقص کارت‌های هوشمند ملی

کارت هوشمند ملی با هدف تسهیل فرآیند شناسایی، تصدیق هویت و حفظ امنیت اطلاعات فردی هر شهروند برای ورود به فضای مجازی و مبادله‌ خدمات الکترونیکی و استفاده در مجامع اداری ارائه شده است. با این حال با توجه به نوع تکمیل اطلاعات پایگاه‌های داده‌ای کشور، کارشناسان معتقدند این طرح، سند جامعی برای احراز هویت ایرانیان نیست. حتی به ظن کارشناسان مجلس، امکان جعل هویت با استفاده از این کارت‌ها چندان دور از ذهن نیست. از طرف دیگر علی زرکش کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با توجه به تکمیل و به‌روزنشدن اطلاعات مکانی افراد در پایگاه داده‌های سازمان ثبت‌احوال و همچنین متصل نبودن این اطلاعات به داده‌های هویتی کارت‌های هوشمند ملی، این کارت‌ها نمی‌توانند سند کاملی برای احراز هویت افراد باشند. زیرا در استانداردهای مطرح شده برای احراز هویت هر فرد، علاوه بر اطلاعات سجلی، باید اطلاعات مکانی دقیق مربوط به محل سکونت یا محل کار فرد نیز مشخص باشد. وی با اشاره به اینکه این کارت‌ها قرار است به‌عنوان بنیان اجرایی شدن احراز هویت الکترونیک ایرانیان مورد استفاده قرار گیرد، وجود این نقص اطلاعاتی را یکی از ایرادات مهم این سند هویتی برشمرد. زرکش معتقد است مشخص نبودن اطلاعات مکانی، اعتبار قضایی این کارت را زیرسوال می‌برد.