ETF بیت‌کوین به زبان ساده
قبل از اینکه به سراغ ETF بیت‌کوین برویم، بهتر است یک قدم به عقب برگردیم و ببینیم که اصلا یک ETF چیست؟ صندوق قابل‌معامله در بورس (Exchange-traded fund) یا به اختصار ETF، صندوقی است که در آن یک یا چند دارایی وجود دارد و اشخاص می‌توانند با خرید سهام آن صندوق در دارایی‌های مدنظر خود سرمایه‌گذاری کنند. خریدوفروش سهام ETF از طریق بورس انجام می‌شود و معامله آن مانند معامله یک سهم معمولی است؛ بنابراین رسمی و منطبق بر مقررات بورس یک کشور است.
امروزه برای دارایی‌های بسیار مهم و کاربردی از جمله طلا و نفت ETF وجود دارد و هر روز در بورس کشورهای مختلف جهان معامله آنها انجام می‌شود. سرمایه‌گذارانی که سهم ETF خریداری می‌کنند، می‌توانند بدون واردشدن به فرآیندهای پیچیده خرید و همچنین بدون تجربه خطر نگهداری از یک دارایی، در آن سرمایه‌گذاری کنند. به عنوان مثال، اگر یک سهم ETF طلا را بخرید، بدون داشتن طلای واقعی در طلا سرمایه‌گذاری کرده‌اید. به‌بیان خیلی ساده، یک ETF بیت‌کوین صندوقی است که داخل آن مقدار زیادی بیت‌کوین واقعی وجود دارد یا به بازار آتی بیت‌کوین (نسبت به نوع صندوق) متصل است. اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند سهام ETF بیت‌کوین را مانند یک سهم در بورس معامله کنند. قیمت سهام صندوق بر اساس قیمت بیت‌کوین بالا و پایین می‌شود. سهام ETF بیت‌کوین به‌جای صرافی‌های ارز دیجیتال، در بورس خریدوفروش می‌شود. بدیهی است که معاملات فقط در ساعتی که بورس یک کشور باز است، انجام می‌شود. به طور کلی دو نوع صندوق قابل‌معامله در بورس برای بیت‌کوین وجود دارد:
ETF فیزیکی: این نوع صندوق به‌طور کامل با بیت‌کوین واقعی پشتیبانی می‌شود؛ خطر بزرگی که برای آن وجود دارد این است که نگهداری بیت‌کوین واقعی (در حجم بالا) بسیار مشکل است.
ETF آتی (فیوچرز): این نوع صندوق به‌طور مستقیم با بیت‌کوین پشتیبانی نمی‌شود؛ بلکه از بازار قراردادهای آتی (فیوچرز) استفاده می‌کند. توضیح کامل قراردادهای آتی در این مقاله نمی‌گنجد؛ اما همین قدر بدانید که بیت‌کوین واقعی در آن نگهداری نمی‌شود و فقط با قیمت بیت‌کوین ارزش سهام بالا و پایین می‌شود. ETFهای بیت‌کوینی که قرار است در آمریکا پذیرفته شود از این نوع هستند.
یکی از اصلی‌ترین سوالاتی که ممکن است درباره صندوق بورسی بیت‌کوین مطرح شود این است که دقیقا ETF بیت‌کوین چه مزیتی برای سرمایه‌گذار دارد که باعث می‌شود به‌جای خرید خود بیت‌کوین، کسی سهم بورسی آن را بخرد. شاید برای یک سرمایه‌گذار معمولی خرید خود بیت‌کوین بهتر باشد؛ اما برای اشخاص ثروتمند یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری، خرید سهم ETF فرصت فوق‌العاده‌ای است؛ به دلایل زیر:
رسمیت قانونیETF: یک ETF بیت‌کوین از سمت نهادهای قانون‌گذار به رسمیت شناخته می‌شود. اگر یک سازمان بزرگ باشید و از خرید مستقیم بیت‌کوین به دلایل حقوقی نگران هستید، می‌توانید روی صندوق بورسی آن سرمایه‌گذاری کنید تا تحت پوشش و حمایت نهادهای قانون‌گذار هم قرار بگیرید. به عنوان مثال، در آمریکا کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) به‌طور مستقیم وظیفه دارد از سرمایه‌گذاران ETF در مقابل خطرات متعدد بازار محافظت کند. همچنین بر اساس قوانین اوراق بهادار، امکان به‌ارث‌رسیدن ETF وجود دارد و این برای کسانی که نگران سرنوشت بیت‌کوین‌های خود بعد از مرگ هستند یک مزیت کم‌نظیر است.
سهولت سرمایه‌گذاری و نگهداری: برای کسی که در بورس فعالیت کرده باشد، واردشدن به دنیای ارزهای دیجیتال پیچیده به نظر می‌رسد. چنین شخصی برای سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین می‌تواند سهم صندوق را مانند یک سهم عادی در بورس بخرد.اگر شخص ثروتمندی باشید و بخواهید مقدار زیادی بیت‌کوین بخرید، نگرانی درباره نگهداری امن بیت‌کوین‌ها و همچنین چالش نقدینگی ممکن است آزارتان دهد. در این صورت خرید سهم ETF به‌جای بیت‌کوین واقعی می‌تواند منطقی باشد.تخفیف یا معافیت مالیاتی: در بیشتر کشورها، ETFها شامل معافیت یا تخفیف مالیاتی هستند. برای شخص سرمایه‌گذاری که مقدار زیادی بیت‌کوین دارد، در افتادن با سازمان مالیات خطرناک است و شاید ترجیح بدهد به‌جای بیت‌کوین واقعی ETF آن را بخرد.
پذیرش ETF چه تاثیری بر قیمت بیت‌کوین دارد؟
از پذیرش ETF برای بیت‌کوین(به‌خصوص در آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین بازار سرمایه جهان) همیشه به عنوان یکی از عواملی یاد می‌شود که می‌تواند قیمت پادشاه ارزهای دیجیتال را به «ماه» برساند.
از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ کمیسیون بورس آمریکا چندین و چند درخواست متنوع از سمت شرکت‌های بزرگ را برای ایجاد صندوق بورسی بیت‌کوین رد کرده است. با این حال، اکنون (اواخر ۲۰۲۱) که در حال به‌روزرسانی این مقاله هستیم انتظارها به پایان رسیده است.
زمزمه‌ها درباره پذیرش نخستین ETF بیت‌کوین در آمریکا تاثیر خود را بر بازار گذاشته و قیمت بیت‌کوین را به نزدیکی اوج تاریخی خود رسانده است. شاید پس از راه‌اندازی نخستین ETF بیت‌کوین، در کوتاه‌مدت بازار طبق استراتژی «با شایعه بخر و با خبر بفروش» سقوط کند؛ اما در بلندمدت، شانس ورود سرمایه‌گذاران بزرگ و اشخاص ثروتمند زیاد است و این می‌تواند به‌معنای تزریق میلیون‌ها دلار سرمایه به بازار باشد. سرمایه‌گذاران نهادی با کمک ای‌تی‌اف به‌صورت قانونی در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری می‌کنند و دیگر از بابت قانون و مقررات، به‌ارث‌رسیدن و همچنین نگهداری امن بیت‌کوین‌ها نگرانی نخواهند داشت. اما این یک روی سکه بود و روی دیگر سکه را هم در نظر گرفت که می‌تواند آینده بیت‌کوین را در بلندمدت تغییر بدهد. به سراغ قسمت تلخ موضوع می‌رویم؛ خطرات و معایب این صندوق.
معایب احتمالیETFهای بیت‌کوین
خیلی از اعضای جامعه بیت‌کوین معتقدند ETF برای بیت‌کوین نه تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند آینده این ارز دیجیتال را هم تهدید کند. آنها معمولا برای ادعای خود دلایل زیر را ارائه می‌کنند:
تمرکزگرایی: طرح صندوق متمرکز برای بیت‌کوین در طول زمان می‌تواند هدف اصلی بیت‌کوین یعنی تمرکززدایی را تهدید کند. طرفداران پروپاقرص بیت‌کوین عقیده دارند ETF بیت‌کوین این دارایی را به‌سمت تمرکز و انحصار بیشتر می‌برد. به‌گفته آنها، این خطرناک است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری انحصارطلب مالک بخش بزرگی از بیت‌کوین‌ها باشند.
مالکیت بیت‌کوین حقیقی نیست: در یک صندوق بورسی، صاحبان سهام هر کدام مالک قسمتی از این صندوق هستند؛ اما به‌طور واضح مالک واقعی بیت‌کوین‌هایی که روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند نخواهند بود. در واقع طبق قاعده‌های بیت‌کوین، کسی صاحب بیت‌کوین‌هایش است که کلید خصوصی یا کلمات پشتیبانی کیف پول خود را در اختیار داشته باشد؛ چیزی که در ETF بیت‌کوین رخ نمی‌دهد.مساله فورک‌ها: زمانی که هارد فورکی در شبکه بیت‌کوین رخ بدهد (مانند هارد فورک بیت‌کوین کش)، مجبور هستیم درباره توزیع ارز دیجیتال جدید حاصل از فورک به صندوق اعتماد کنیم.با اینکه هر صندوق ETF مشتریان و سرمایه‌گذاران زیادی خواهد داشت؛ اما این مدیر صندوق خواهد بود که تصمیمات اساسی را مثلا درباره کوین‌های فورک‌شده خواهد گرفت.خطر حریم خصوصی: حریم خصوصی دارندگان بیت‌کوین هم یکی دیگر از نگرانی‌‌های بیت‌کوینرها است. برای فعالیت در بورس، اشخاص احراز هویت می‌شوند و اطلاعات شخصی معامله‌گران ثبت می‌شود؛ چیزی که می‌تواند حریم خصوصی در بیت‌کوین را کمرنگ‌تر کند و دولت‌ها بیشتر بتوانند روی دارندگان بیت‌کوین کنترل داشته باشند.
جمع‌بندی
پذیرش صندوق قابل‌معامله در بورس یا همان ای‌تی‌اف بیت‌کوین، به پادشاه ارزهای دیجیتال از نظر قانونی وجه بهتری می‌بخشد و احتمالا درها را برای ورود موج جدیدی از سرمایه‌گذاران بزرگ باز می‌کند.اگرچه این اتفاق برای قیمت به طور کلی مثبت تلقی می‌شود، در بلندمدت ممکن است بیت‌کوین را به سمت تمرکز بکشاند. برای دارایی نوپایی مثل بیت‌کوین که ذات غیرمتمرکز دارد هنوز نمی‌توان با اطمینان گفت که ETF تا چه‌اندازه تاثیرگذار خواهد بود. پس از ۸ سال انتظار بالاخره صندوق بورسی بیت‌کوین در آمریکا پذیرفته شده است.
