تغییرات قیمتی خوراکی‌ها در مهرماه بررسی شد
رنگبندی تورمی خوراکی‌ها
اهمیت تورم اقلام خوراکی
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی به بررسی روند متوسط قیمت اقلام خوراکی منتخب در مناطق شهری در مهرماه سال جاری پرداخت. پرداختن به مساله رفاه از آن جهت اهمیت دارد که تحقق توسعه پایدار در گرو ایجاد رفاه، معیشت، ریشه‌کنی فقر و برخورداری همگان از زندگی مطلوب است. به بیان دیگر، استراتژی توسعه نه تنها مستلزم تسریع رشد اقتصادی است، بلکه مستلزم آن است که سطح زندگی گروه‌های بسیار وسیع جمعیت که عمدتا در جریان رشد اقتصادی ثابت مانده‌است، بهبود یابد. تامین غذا و خوراکی همواره یکی از نیازهای اصلی و ابتدایی بشر برای حیات و زندگی بوده به همین‌دلیل در بازار مذکور هر چقدر هم که قیمت‌ها افزایش یابد، باز هم تقاضا وجود دارد. مورد دیگر اینکه کوچک‌ترین افزایش قیمت در بازار مصرفی مواد غذایی بلافاصله در زندگی و معیشت اقشار مختلف جامعه تاثیر می‌گذارد و شهروندان پیش از هر بازاری تغییرات این بازار را لمس می‌کنند. اما درباره بسیاری از کالاهای دیگر این رویه صادق نیست؛ به‌نحوی‌که افزایش قیمت بسیاری از کالاها مانند طلا، سکه، ارز، خودرو و حتی مسکن، مردم را مجبور به خروج از بازار و نادیده گرفتن تقاضا می‌کند. در ادبیات اقتصادی، کشش قیمتی تقاضا، میزان تغییرات تقاضا در ازای تغییرات قیمت را اندازه‌گیری می‌کند؛ به این صورت که وقتی تقاضا برای کالایی با تغییر قیمت آن دچار تغییر شدیدی شود، گفته میشود کالای مورد‌نظر «پرکشش» یا «با کشش» است و اگر میزان تغییر آن در مقابل نوسانات قیمت کم باشد، گفته میشود کالای مورد نظر «کم‌کشش» یا «بی‌کشش» است. بنابراین می‌توان گفت که کشش قیمتی اقلام خوراکی در دسته کم‌کشش یا بی‌کشش طبقه‌بندی میشود.
صدرنشینان و قعرنشینان تورم
بخش دیگری از این گزارش به بررسی تغییرات قیمتی اقلام خوراکی منتخب در ماه جاری پرداخته است. بررسی آمارهای تورم ماهانه نشان می‌دهد در ۴قلم از کالاهای منتخب، تغییرات قیمتی ماهانه بیش از ۱۰درصد بوده است. تخم‌مرغ ماشینی (۸/ ۱۶درصد) رب گوجه‌فرنگی (۱۶درصد)، گوجه‌فرنگی (۲/ ۱۴درصد) و موز (۹/ ۱۰درصد) از جمله این موارد هستند. علاوه بر این در ۴قلم دیگر از کالاهای منتخب تغییرات قیمتی ماهانه منفی بوده است. پرتقال (منفی ۹/ ۶درصد)، سیب (منفی ۸/ ۶درصد)، مرغ ماشینی و گوشت گوسفند (منفی ۵/ ۰درصد) در این گروه قرار دارند. افزون بر این بررسی تغییرات قیمتی نقطه‌ای اقلام خوراکی حاکی از آن است که در یک مورد از اقلام مذکور، تغییرات قیمتی بیش از ۱۰۰درصد بوده است. دیگر اینکه بیشترین افزایش قیمت در اقلام گوجه‌فرنگی (۲/ ۱۳۳درصد)، سیب‌زمینی (۶/ ۸۳درصد) و ماست پاستوریزه (۹/ ۸۱درصد) تجربه شده است. از سوی دیگر کمترین میزان رشد در قیمت‌ها نیز مربوط به اقلام موز (۳/ ۴۷درصد)، گوشت گوسفند (۲/ ۳۲درصد) و برنج خارجی درجه یک (۷/ ۲۴درصد) مشاهده شده است.
طبقه‌بندی سه‌گانه تغییرات قیمتی
در ادامه این گزارش به تعریف تغییرات قیمت اقلام خوراکی در سه حد مطلوب، هشدار و بحرانی پرداخته شده است. در بررسی‌های رسمی، حد مطلوب به حدی از قیمت کالای منتخب گفته میشود که با توجه به شرایط کشور، نوسانات قیمت در اطراف آن برای مصرف‌کننده قابل قبول به نظر می‌رسد و کنترل قیمت‌ها در این محدوده منجر به کاهش تورم خواهد شد. این حد بر اساس افزایش ماهانه حداکثر یک‌درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته شده‌است که برای یک دوره یک‌ساله معادل ۱۲درصد خواهد بود. حد هشدار به حدی از قیمت کالای منتخب اطلاق میشود که نوسانات قیمت از حد مطلوب خارج شده است و در صورت ادامه منجر به افزایش تورم خواهد شد. این حد بر اساس افزایش ماهانه حداکثر ۵/ ۱درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته شده است که برای یک دوره یک‌ساله به میزان ۱۸درصد خواهد بود. عبور قیمت‌ها از این حد، بیانگر ضرورت برنامه‌ریزی خاص برای کنترل قیمت‌ها است. در نهایت حد بحرانی به حدی از قیمت کالای منتخب گویند که نشان می دهد قیمت اقلام از کنترل خارج شده‌است و این امر منجر به ایجاد تورم جهشی خواهد شد. این حد بر اساس افزایش ماهانه حداکثر ۲درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته شده است که برای یک دوره یک‌ساله به میزان ۲۴درصد خواهد بود. در این شرایط اتخاذ تصمیمات سریع و اقدام عاجل و حتی مداخله مستقیم در بازار برای کاهش قیمت‌ها ضروری است.
آنالیز تورمی خوراکی‌ها
در بخش پایانی گزارش مذکور به بررسی تغییرات قیمت اقلام خوراکی در سه حد مطلوب، هشدار و بحرانی پرداخته شده است. تحلیل‌های رسمی در این خصوص حاوی چند نکته مهم است؛ نخست اینکه متوسط قیمت حدود ۷۹درصد اقلام منتخب شامل برنج ایرانی درجه یک، برنج خارجی درجه یک، مرغ ماشینی، شیر پاستوریزه، ماست پاستوریزه، پنیر ایرانی پاستوریزه، تخم‌مرغ ماشینی، کره پاستوریزه، روغن‌مایع، موز، سیب، پرتقال، خیار، سیب‌زمینی، لوبیا چیتی، عدس، قند، شکر و چای خارجی بسته‌ای فراتر از حد بحرانی قیمت‌ها قرار دارند. در خصوص بیشتر اقلام مذکور، به‌طور خاص برنج درجه یک ایرانی، تخم‌مرغ ماشینی، شیر و انواع محصولات لبنی، روغن مایع، خیار، سیب زمینی و انواع حبوبات امتداد روند صعودی ماه قبل تجربه شده است و افزایش مجدد قیمت این کالاها دور از انتظار نیست. دیگر اینکه متوسط قیمت اقلام خوراکی مانند گوشت گاو یا گوساله و گوجه فرنگی در محدوده هشدار قرار دارند. درنهایت اینکه متوسط قیمت اقلامی مانند گوشت‌گوسفند، پیاز و رب گوجه‌فرنگی در محدوده مطلوب است.
