جزئیات عملیات سیاست پولی بانک‌مرکزی بررسی شد
استارت حراج در ۱۴۰۱
اولین حراج اوراق ۱۴۰۱
بعد از گذشت حدود ۱۰هفته از برگزاری آخرین حراج اوراق در سال ۱۴۰۰ در تاریخ ۲۴ اسفندماه، اولین حراج اوراق مالی سال ۱۴۰۱ در تاریخ ۳خردادماه برگزار شد. گزارش عملیات اولین حراج اوراق دولتی نیز روز چهارشنبه ۴خرداد منتشر شد. در این مرحله از حراج اوراق، دو اوراق «اراد۱۰۴» و «اراد۱۰۵» فروخته شد. نوع اوراق عرضه‌شده در این حراج از نوع مرابحه‌عام، کوپن‌‌‌دار و با تواتر پرداخت سود ۶ماهه (پرداخت کوپن دو‌‌‌بار در سال) است. نرخ بازده تا سررسید اوراق مذکور به‌ترتیب ۵/ ۲۱درصد و ۸/ ۲۱درصد بوده است. در این حراج، برخلاف حراج قبل که هیچ‌‌‌یک از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در آن شرکت نداشتند، سه‌بانک و موسسه اعتباری غیربانکی شرکت کردند که ارزش سفارشهای ارسال‌شده آنها برای هریک از نمادهای مذکور به ترتیب ۵/ ۱هزار میلیارد تومان و ۹۰۰میلیارد تومان بوده است که البته تنها مبلغ ۳۰۰میلیارد تومان از سفارشهای ارسال‌شده برای اوراق «اراد۱۰۵» توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی پذیرفته شده است. همچنین ارزش اوراق فروش‌رفته به خریداران حقوقی و حقیقی در بازار سرمایه برای اوراق «اراد۱۰۴»، حدود ۲هزار میلیارد تومان و برای اوراق «اراد۱۰۵» حدود یک‌هزار میلیارد تومان بوده است. در مجموع، با احتساب همه شرکت‌کنندگان و خریداران، ارزش کل اوراق مالی اسلامی دولتی فروخته‌شده در این حراج، ۳/ ۳هزار میلیارد تومان بوده، این در حالی است که در آخرین حراج سال ۱۴۰۰ ارزش کل اوراق مالی فروخته‌شده ۵/ ۱هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین در حراج مشابه در خرداد ۱۴۰۰، ۱۰۴۰میلیارد تومان اوراق فروخته شد. بنابراین ارزش اوراق مالی فروخته‌شده در خرداد ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل، بیش از سه‌برابر و نسبت به آخرین حراج سال ۱۴۰۰، بیش از دوبرابر افزایش داشته است.
اعلام تاریخ برگزاری حراج دوم اوراق
روابط‌عمومی بانک‌مرکزی در ادامه این گزارش، جزئیات حراج دوم اوراق مالی اسلامی دولتی را اعلام کرد. براساس این گزارش، دومین حراج در تاریخ ۱۰خردادماه ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد. در این حراج دو اوراق با نمادهای «اراد۱۰۴» و «اراد۱۰۵» و از نوع مرابحه‌عام، کوپن‌‌‌دار و با تواتر پرداخت سود ۶ماهه عرضه می‌شود. تاریخ سررسید نمادها به‌ترتیب خرداد ۱۴۰۲ و مرداد ۱۴۰۳بوده و هر ورقه با قیمت اسمی ۱۰۰تومان و نرخ سود اسمی ۱۸درصد عرضه خواهد شد. مبلغ عرضه برای نماد «اراد۱۰۴» ۳هزار میلیارد تومان و برای نماد «اراد۱۰۵» ۶/ ۳هزار میلیارد تومان خواهد بود. بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی باید از طریق سامانه بازار بینبانکی سفارش خود را ارسال کنند. شرکت‌های بیمه و نهاد‌‌‌های مالی موضوع بند «۲۱» ماده «یک» قانون بازار اوراق بهادار نیز باید از طریق سامانه مظنه‌یابی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ثبت‌سفارش کنند. مهلت ارسال سفارشها تا ۸خردادماه از ساعت ۸ تا ۱۲ خواهد بود.
تداوم تزریق نقدینگی بینبانکی
یکی از وظایف بانک‌مرکزی در سیستم بانکی کشور، جذب یا تزریق نقدینگی در بازار بینبانکی است. این نهاد پولی و مالی این مهم را به‌‌‌وسیله ابزار بازار باز انجام می‌دهد. بسته به اینکه بانک‌مرکزی اوراق بخرد یا بفروشد، عملیات ریپو با ریپوی معکوس تعریف می‌شود. در عملیات ریپو بانک‌مرکزی به منظور تامین نقدینگی بازار بینبانکی به خرید اوراق اقدام می‌کند و در تاریخ سررسید این اوراق توسط بانک‌ها بازخرید می‌شود. در این حالت نگاه این نهاد پولی و مالی خرید اوراق با حداکثر سود است. اضافه‌برداشت از منابع و روند رو به رشد آن و همچنین تمایل به افزایش نرخ در بازار بینبانکی از نشانه‌‌‌های کمبود نقدینگی در بازار بینبانکی است. از سوی دیگر وقتی با مازاد منابع در بازار بینبانکی مواجه باشیم، عملیات ریپو معکوس انتخاب می‌شود. در این حالت بانک‌مرکزی به دنبال اعمال مداخله خود با حداقل نرخ است. در این حالت، نقدینگی از حساب‌‌‌جاری بانک‌ها برداشته می‌شود و پس از مدتی دوباره به حساب آنها بازمی‌گردد. بانک‌مرکزی در چارچوب مدیریت نقدینگی موردنیاز بازار بینبانکی ریالی، عملیات بازار باز را به صورت هفتگی و موردی اجرا می‌کند.
موضع عملیاتی این بانک (خرید یا فروش از طریق ابزارهای موجود) براساس پیش‌بینی وضعیت نقدینگی در بازار بینبانکی و با هدف کاهش نوسانات نرخ بازار بینبانکی حول نرخ هدف، از طریق انتشار اطلاعیه در سامانه بازار بینبانکی اعلام می‌شود. پس از انتشار اطلاعیه مذکور، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌‌‌توانند در راستای مدیریت نقدینگی خود در بازار بینبانکی، نسبت به ارسال سفارشها تا مهلت تعیین‌شده از طریق سامانه بازار بینبانکی اقدام کنند. با توجه به پیش‌بینی بانک‌مرکزی از وضعیت نقدینگی در بازار بینبانکی، موضع عملیاتی بانک‌مرکزی در این هفته توافق بازخرید (ریپو) بود. از این رو، بانک‌مرکزی به اجرای عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید به مبلغ ۷۵هزار میلیارد تومان اقدام کرد. براساس گزارش روابط‌عمومی بانک‌مرکزی که هفته گذشته منتشر شد، تعداد ۲۰بانک و موسسه اعتباری غیربانکی در چارچوب توافق بازخرید (ریپو)، با ارسال سفارش‌هایی به ارزش بالغ بر ۸۲هزار میلیارد تومان در حراج شرکت کردند. بانک‌مرکزی از این میزان سفارش ارسال‌شده، سفارش‌هایی با ارزش ۷۵هزار میلیارد تومان را در قالب توافق بازخرید (ریپو) پذیرفته است. مدت توافق بازخرید هفت‌روز بوده و حداقل نرخ ریپو ۰۱/ ۱۹درصد خواهد بود. ارزش توافق بازخرید سررسیدشده ۲/ ۸۴هزار میلیارد تومان است.
بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌‌‌توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه از اعتبارگیری قاعده‌‌‌مند (دریافت اعتبار با وثیقه از بانک‌مرکزی) مشروط به در اختیار داشتن اوراق مالی اسلامی دولتی و در قالب توافق بازخرید با نرخ سقف دالان نرخ سود (۲۲درصد) استفاده کنند. عملیات اجرایی سیاست پولی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌صورت معمول در روزهای دوشنبه به‌‌‌‌‌‌‌‌‌صورت هفتگی برگزار می‌شود؛ به این نحو که سیاستگذار به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور معمول مایل است در این موضع اعلام حضور کند؛ حتی اگر میزان مداخله او به میزان کم باشد. در کنار این حراج هفتگی، اگر میزان ذخایر کفایت نکند، حراج موردی در هر روز هفته می‌‌‌تواند برگزار شود. سیاستگذار پولی با توجه به رصد سه‌شاخص (نرخ سود، اضافه‌برداشت بانک و حجم مبادلات بازار بین بانکی) کفایت یا عدم‌‌‌کفایت منابع را تشخیص می‌دهد.
