سرعت‌گیر تجارت در نوار مرزی

نشست ظرفیت‌سنجی فرصت‌های تجارت غیررسمی در مرزهای شمال غرب و غرب کشور با حضور فعالان اقتصادی استان‌های کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی در محل اتاق ایران برگزار شد. در این نشست نمایندگانی از مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه و گمرک روبه‌روی فعالان اقتصادی بخش خصوصی نشستند تا جمع‌بندی پیشنهادها و نظرات آنها را به دستگاه مربوطه منعکس کنند. در این نشست فعالان اقتصادی مرزنشین از چالش‌هایی سخن گفتند که این روزها در تجارت مرزی مشکلاتی را ایجاد کرده است و استفاده از ظرفیت‌های تجارت مرزی را در گرو مرتفع شدن مشکلات زیرساختی و غیرزیرساختی مرزها از جمله هماهنگی بین دستگاه‌ها عنوان کردند. به گفته آنها، با توجه به اینکه در مبادلات مرزی استفاده از کارت بازرگانی امکان‌پذیر نیست، مشخص شدن فهرست کالاهای مدنظر برای ورود به کشور یکی از مواردی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. ظرفیت‌سنجی مرزهای مختلف از دیگر پیشنهادهای فعالان اقتصادی در این جلسه بود. برخی از فعالان اقتصادی حاضر در این نشست، اظهار کردند که اگر دولت برای تامین نیازهای کشور در دوره تحریم می‌خواهد از ظرفیت مرزها استفاده کند ضمن رفع مشکلات موجود باید از صدور مجوزهای موردی برای افراد خاص جلوگیری کند و اجازه دهد خود مرزنشینان ابتکار عمل را در دست داشته باشند.

همچنین انتقاداتی نیز از سوی فعالان اقتصادی مرزنشین مطرح شد. به گفته آنها، تعدد دستگاه‌ها در تجارت مرزی و بی‌توجهی به وعده تامین امکانات زیرساختی مرزهای کشور یکی از مواردی است که به آن نقد وارد است. همچنین نبود برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و ابلاغ پی‌در‌پی قواعد و قوانین ابلاغی که گاهی تنها چند روز اعتبار دارد از دیگر چالش‌های مهم مرزنشینان بود. آنها خواستار تدوین برنامه‌های بلندمدت و ضمانت اجرایی آن در مرزها شدند. بر اساس گزارش اتاق ایران، معاون امور بین‌الملل اتاق ایران در این نشست با اشاره به شرایط فعلی کشور عنوان کرد: در این شرایط با توجه به فشارهای یک‌جانبه آمریکا، باید همگرایی و همکاری بیشتری میان تصمیم‌سازان و فعالان اقتصاد ایجاد شود و در کنار هم برای برون‌رفت از فضای فعلی دست‌به‌دست هم دهند و راه‌های مختلفی که در حمایت از سیاست‌های کلی نظام است را اجرا کنند.

محمدرضا کرباسی افزود: ما در کشورهای مختلف تعداد قابل‌توجهی از ایرانیان را داریم که می‌توانند در دوره تحریم در چارچوب سیاست‌های کلی نظام با کشورهایی که ما به تعامل با آنها نیاز داریم مراوده داشته باشند و نیازهای کشور را برطرف کنند. کرباسی با تأکید بر اینکه ظرفیت ایران در توسعه تجارت با همسایگان بسیار بالاست، تصریح کرد: بر اساس آمارها در سال گذشته ۳۶ درصد از تجارت خارجی ایران با کشورهای همجوار بوده است؛ اما در سال جاری به دلیل مشکلاتی که در روابط بین‌المللی کشور بروز کرده، این بخش از تجارت پررنگ‌تر شده و در ۷ ماهه امسال ۴۰ درصد از کل تجارت خارجی ایران با همسایگان انجام شده است. او با اشاره به اینکه بخشی از این تجارت به‌صورت رسمی بوده و بخشی به‌صورت غیررسمی و از طریق بازارچه‌های مرزی انجام شده است، گفت: اگر ما همه مباحثی که برای تسهیل تجارت ایران با خارج مانند راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا را نادیده بگیریم، می‌توانیم تا ۸۰ درصد حجم تجارت خارجی را با همسایگان و حتی آن دسته از کشورهای منطقه که با ما هم‌مرز نیستند، انجام دهیم. کرباسی ادامه داد: در حوزه واردات تلاش می‌شود نیازهای ضروری کشور از طریق مرزها و با همکاری فعالان اقتصادی مرزنشین تامین شود و در حوزه صادرات نیز از ظرفیت تجارت مرزی برای صادرات استفاده شود؛ اما برای این دو هدف باید در نظر داشت که مشکلات زیرساختی و غیرزیرساختی مرزها باید مرتفع شوند.

در ادامه فعالان اقتصادی استان‌های مرزی نظرات و پیشنهادهای خود را در جلسه مطرح کردند. یکی از فعالان اقتصادی کردستان با اشاره به اینکه این کار باید با بررسی ظرفیت‌های مرزها انجام شود، از تعدد دستگاه‌های مرزی در تجارت مرزی انتقاد کرد و گفت: از یکسو چند نهاد و دستگاه خود را متولی تجارت مرزی می‌دانند و از سوی دیگر سال‌هاست به وعده تامین امکانات زیرساختی مرزهای کردستان عمل نشده است؛ در این وضعیت از یک‌طرف تجارت مرزی بسیار سخت شده و از سوی دیگر بی‌اعتمادی به همکاری دولت وجود دارد.

یکی دیگر از تجار مرزی با تاکید بر اینکه مرزنشینان همواره در موقع نیاز کشور آماده همکاری بوده‌اند از مقطعی بودن تصمیمات دولت برای این مناطق انتقاد کرد و گفت: توسعه و امنیت پایدار مرهون مرزنشینان است؛ اما تصمیمات مقطعی برای این نواحی باعث شده معیشت ساکنان این مناطق تحت تاثیر قرار بگیرد و اعتماد آنها به تصمیمات دولتی سلب شود. یکی از فعالان اقتصادی مریوان نیز در این نشست خواستار تداوم تعامل میان دولت و فعالان اقتصادی مناطق مرزی شد تا بهترین برنامه را برای استفاده از ظرفیت‌های تجارت مرزی در نظر بگیرند.

عضو هیات رئیسه اتاق ایران نیز در این نشست با تاکید بر لزوم توسعه تجارت مرزی با همسایگان گفت: ما در مرزها دو مشکل داریم که یکی در حوزه زیرساختی است و دیگری به عدم هماهنگی بین دستگاهی در مرزها برمی‌گردد. کیوان کاشفی، با اشاره به اینکه تجارت ایران با کشورهای همسایه، به دو حوزه رسمی و غیررسمی تقسیم می‌شود، افزود: در تجارت غیررسمی آیین‌نامه‌هایی تحت عنوان کولبری و مرزنشینی داریم که باید به‌صورت کارشناسی اصلاح شوند تا وضعیت تجارت غیررسمی با عراق نیز مانند تجارت رسمی ساماندهی شود. او با اشاره به اینکه تجار ایرانی نیز روابط همکاری خوبی با تجار عراقی و کردستان عراق دارند، تصریح کرد: برای استفاده از این ظرفیت‌ها، اول باید نقشه راه تدوین شود و مشخص کنیم که می‌خواهیم تجارت مرزی را تا چه عددی و در چه مقیاسی توسعه دهیم.

عضو هیات رئیسه اتاق ایران در ادامه با تاکید بر اینکه باید تکلیف معیشت مرزنشینان مشخص شود، گفت: مسائل ارزی مربوط به واردات غیررسمی نیز از جمله مسائلی است که باید رویه مشخصی برای آن تدوین شود؛ چراکه با سیاست‌های فعلی در حوزه تجارت خارجی، محدودیت‌هایی ایجاد شده که تجار واقعی را از مسیر اصلی خارج می‌کند. در پایان، محمدرضا کرباسی، معاون امور بین‌الملل اتاق ایران اعلام کرد: جمع‌بندی نظرات و پیشنهاد‌های این نشست به مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری ارسال خواهد شد.