تعامل تهران- دهلی در دور جدید تحریم‌ها در پارلمان اقتصاد بررسی شد
کانال مالی تجارت با هند
همایش «هند، پنجره‌ای فراسوی تحریم‌ها» محفل و فرصتی شد تا مقامات سیاسی، سیاست‌گذاران تجاری و فعالان اقتصادی دو طرف، راهکارها و تاکتیک‌های عملیاتی موجود را برای رفع موانع اقتصادی و تجاری تجزیه و تحلیل کنند و در ذیل آن تهدیدها و فرصت‌هایی را که بر سر راه هدف‌گذاری و افق تجاری میان دو کشور قرار دارد زیر ذره‌بین قرار دهند. در این همایش سوراب کومار، سفیر هند در ایران و سید مجتبی موسویان، مدیرکل آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت ایران ضمن اعلام آخرین خبرها از روابط تجاری ایران و هند، از تاکتیک‌هایی که در شرایط فعلی برای افزایش حجم مبادلات و همین طور رشد سرمایه‌گذاری دوجانبه قابلیت اجرایی شدن دارند، رونمایی کردند. همچنین رئیس اداره امور هند در وزارت‌خارجه و دبیر کل اتاق تهران ابعاد دیگر این موضوع را بررسی کردند.
«استفاده از مکانیزم روپیه با عاملیت یوکو بانک برای تسهیل روابط تجاری با ایران در دوره تحریم‌ها»، «توافق برای برقراری تجارت ترجیحی»، «تمدید خرید نفت ایران از سوی هند»، «سرعت‌بخشی به توسعه بندر چابهار»، «تسهیل در صدور ویزا به بازرگانان دو کشور»، «تعریف افق جدید تجاری تا مرز ۲۰ میلیارد دلار»، «تاسیس یک بانک خصوصی ایرانی در هند» و «وعده معافیت مالیاتی برای فروش نفت ایران به هند» جدیدترین تحولات و اقداماتی است که برای حفظ و گسترش مناسبات دوجانبه، در دستور کار سیاست‌گذاران و فعالان دو کشور قرار گرفته است.
در این همایش تجاری موضوعات متنوعی محل بحث قرار گرفت. سفیر هند از طراحی مکانیزم روپیه با عاملیت یوکو بانک برای انجام مبادلات تجاری با ایران در دوره بازگشت تحریم‌ها خبر داد. کومار اعلام کرد برای تجارت کالاهایی که مشمول تحریم نیستند، مکانیزم روپیه از طریق یوکو بانک طراحی شده است و به این بانک اعلام شده است تا در جهت توسعه تجارت ایران و هند فعالیت کند. بر این اساس هندی‌ها، رویکرد تمدید خرید نفت و شارژ حساب روپیه ایران در هند را برای خرید خود از کشور‌مان دنبال کرده‌اند و در این راستا توانسته‌اند امتیاز خرید نفت ایران را به مدت ۱۸۰ روز به‌دست آورند. در همین چارچوب ایران می‌تواند با استفاده از شارژ حساب روپیه خود در هند همچنان خرید کالاهای هندی را ادامه دهد. از سوی دیگر نمایندگان دو کشور، برقراری تجارت ترجیحی را یکی از راهبردهای اصلی دوجانبه برای توسعه روابط عنوان کردند. به گفته آنها توافق ترجیحی میان ایران و هند برای پیشبرد مناسب‌تر همکاری‌های تجاری در آستانه امضا و عملیاتی شدن قرار گرفته است. از سوی دیگر عنوان شد که تقویت سرمایه‌گذاری در منطقه چابهار با توجه به معافیت این بندر از تحریم‌ها، می‌تواند باعث تبدیل شدن بندر چابهار به گرانیگاه همکاری‌های چندجانبه منطقه‌ای میان ایران و هند و کشورهای دیگری مانند روسیه و افغانستان شود. همچنین تعریف افق تجارت ۲۰ میلیارد دلاری میان دو کشور از دیگر محور‌هایی بود که مقامات دو طرف، رسیدن به آن را در دسترس ارزیابی کردند.
تسهیل در فروش نفت ایران به هند
به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که مانند دوره گذشته تحریم‌ها در دوره جدید هم بر آن اتفاق‌نظر وجود دارد، مساله چگونگی دریافت پول حاصل از فروش نفت ایران به هند است. با توجه به آنکه هند یکی از اصلی‌ترین مقاصد فروش نفت ایران به‌حساب می‌آید و از سوی دیگر این کشور از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران معاف شده است، می‌تواند به‌عنوان پایگاه مهمی برای فروش نفت ایران موردتوجه قرار گیرد؛ اما درحال‌حاضر برخی موانع به ویژه موانع بانکی باعث شده تا پول فروش نفت ایران به هند به سهولت به‌حساب‌های داخلی منتقل نشود. سوراب کومار، سفیر هند در ایران با تایید این موضوع می‌گوید درحال‌حاضر پولی که برای خرید نفت ایران از سوی هند پرداخت می‌شود، به حساب‌های ایرانی منتقل نمی‌شود و در «یوکو بانک» نگهداری می‌شود، چراکه براساس قوانین، زمانی که پول به روپیه در این بانک نگهداری شود مشمول مالیات قرار می‌گیرد. کومار توضیح داد: وظیفه هند و ایران است که ارزش مبادلات خود را افزایش دهند. برای تجارت کالاهایی که مشمول تحریم نیستند، مکانیزم روپیه با عاملیت یوکو بانک طراحی شده و من به یوکوبانک اعلام کرده‌ام باید در جهت توسعه تجارت ایران و هند فعالیت کند. وی افزود: هند روزانه ۳۰۰ هزار بشکه از ایران نفت خریداری می‌کند و ارزش آن با احتساب نفت ۶۰ دلاری حدود ۵۴۰ میلیون دلار در سال می‌شود. کومار اضافه کرد: این پول برای ایران است و ما نمی‌توانیم بگوییم ایران این پول را برای چه هدفی مورد استفاده قرار دهد. اما سفیر هند با بیان راهکاری برای رفع این دست‌انداز تجاری عنوان کرد که دولت هند صدور دستورالعملی مبنی بر معافیت این پول از مالیات را در برنامه خود قرار داده است.
اما در ادامه فرآیند تسهیل تجارت میان این دو شریک آسیایی، سفیر هند در ایران از برقراری «مکانیزم روپیه» برای تجارت کالاهایی که مشمول تحریم نیستند خبر داد. به گفته او این شیوه برای کالاهایی که مورد تحریم قرار نگرفته‌اند قابلیت اجرایی دارد. در واقع این تاکتیک هندی‌ها می‌تواند فرصتی باشد تا تجارت دو کشور تسهیل شود و سبد تجاری دو کشور هم تنوع بیشتری پیدا کند. کومار همچنین در کنار مکانیزم روپیه در معاملات دو کشور، بر استفاده از سیستم SPV که قرار است توسط اروپایی‌ها راه‌اندازی شود تاکید کرد. او همچنین اظهار امیدواری کرد که هر چه زودتر این دو روش جدید برای مقابله با تحریم عملی شود، هر چند که به گفته او مکانیزم روپیه می‌تواند موثر‌تراز روش SPV اروپایی‌ها عمل کند.
برقراری تجارت ترجیحی میان ایران و هند
یکی از شیوه‌های تجاری که طی سال‌های اخیر در بسیاری از نقاط دنیا برای حرکت به سمت تجارت آزاد و افزایش حجم تجارت میان کشورها به کار گرفته شده، برقراری تجارت ترجیحی است. در چند سال گذشته نیز ایران به شکل محدود از این تاکتیک تجاری بهره برده است که در این زمینه می‌توان به برقراری تجارت ترجیحی میان ایران و ترکیه اشاره کرد. البته این روش تجاری در میان فعالان اقتصادی ایران در سال‌های اخیر موافقان و مخالفانی داشته است.
اکنون شواهد حاکی از آن است که جدیدترین هدف ایران برای امضای قرارداد تجارت ترجیحی کشور هند است. موضوعی که مقامات دو طرف آن را تایید می‌کنند. سفیر هند در ایران در بخش دیگری از صحبت‌های خود در همایش مذکور اعلام کرد که قرارداد تجارت ترجیحی و همچنین قرارداد دوجانبه سرمایه‌گذاری میان دو کشور درحال نهایی شدن است. به گفته وی مطابق این قراردادها ایران و هند می‌توانند در چارچوب‌های مناسب‌تری همکاری‌های‌شان را ادامه دهند و روابط قوی‌تری را برای سال‌های آینده ترسیم کنند. بر همین اساس یکی از ظرفیت‌های موجود که می‌تواند به ترسیم این چشم‌انداز مطلوب میان ایران و هند کمک کند توسعه بندر چابهار است. با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری در بندر چابهار از معافیت‌های تحریمی برخوردار است، این امکان فراهم است که توسعه این بندر با شتاب بیشتری و از طریق مشارکت هندی‌ها ادامه پیدا کند.
ظرفیت‌های منطقه‌ای چابهار
اما در تکمیل وعده‌های سفیر هند در مورد خرید نفت ایران و تسهیل روابط تجاری، موسویان، نماینده سیاست‌گذار تجاری کشور در حوزه آسیا و اقیانوسیه اعلام کرد که هندی‌ها، تمدید خرید نفت و شارژ حساب روپیه ایران در هند را بر خرید خود از ایران با جدیت پیگیری کرده‌اند و توانسته‌اند امتیاز خرید نفت ایران را به مدت ۱۸۰ روز به‌دست آورند. به گفته وی با استفاده از شارژ حساب روپیه ایران در این کشور، ایران می‌تواند خرید کالاهایی هندی را همچنان ادامه دهد. مدیرکل آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت ایران همچنین از ایجاد یک شعبه بانک خصوصی ایران در هند خبر داد. به گفته وی قرار است یکی از بانک‌های خصوصی ایران در هند شعبه ایجاد کند تا از صادرات محصولات خود در این کشور پشتیبانی کند. موسویان همچنین بندر چابهار را نمادی از همکاری ایران و هند ارزیابی کرد. نماینده سازمان توسعه تجارت تاکید کرد که توسعه بندر چابهار می‌تواند در افزایش همکاری‌های چندجانبه میان ایران، هند، افغانستان و فدراسیون روسیه بسیار موثر باشد.
مدیرکل آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: هند یکی از تامین‌کنندگان مواد غذایی ایران و یکی از بازارهای محصولات غیرنفتی است، بنابراین می‌توان گفت که هند یکی از پنج بازار مهم صادرات غیرنفتی ایران به‌شمار می‌رود و بنابراین لازم است تا برای توسعه همکاری بین دو کشور تلاش شود. وی افزود: بخش بزرگی از برنج و چای مورد نیاز ایران از هند تامین می‌شود و هند بعد از سریلانکا دومین تامین‌کننده چای ایران به شمار می‌رود. وی با بیان اینکه باید از تجارت قرن نوزدهمی فاصله گرفت، اظهار کرد: تجارت بین دو کشور باید به سمت تولید مشترک و سرمایه‌گذاری مشترک حرکت کند. وی با تاکید بر اینکه برای توسعه روابط میان دو کشور تسهیل صدور ویزا ضروری است، بیان کرد: در سازمان توسعه تجارت ظرفیت‌های خوبی برای همکاری ایران و هند در جهت توسعه مبادلات تهاتری وجود دارد که جزئیات آن درحال تدوین است.
چشم‌انداز تجارت ۲۰ میلیارد دلاری
اما سفیر هند در ایران در بخش‌های دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه میزان مبادلات تجاری ایران و هند می‌تواند به بیش از ۲۰ میلیارد دلار افزایش یابد، گفت: صادرات غیر نفتی در این سبد تجاری بسیار کم است و تنها ۷/ ۲ درصد صادرات از هند به ایران و ۱/ ۲ درصد صادرات از ایران به هند به صادرات غیرنفتی اختصاص دارد. تصور من بر این است که هند و ایران باید میزان مراودات تجاری خود را افزایش دهند و این درحالی است که دو کشور به اهمیت چنین مساله‌ای واقف هستند. سفیر هند در ایران با تاکید براینکه درمورد صدور ویزا مشکلی وجود ندارد، اظهار کرد: می‌توان ویزا را به‌صورت آنلاین دریافت کرد و اگر مساله یا مشکل دیگری وجود دارد تجار می‌توانند آن را با سفارت هند در ایران مطرح کنند.
او همچنین به تشریح برخی از مولفه‌های اقتصاد هند پرداخت و گفت: هند با سرعت به سمت رشد درحال‌حرکت است. متوسط رشد اقتصادی آن طی سه سال گذشته، معادل ۳/ ۷ درصد بوده است و پیش‌بینی‌ها بر این است که این رقم به ۶/ ۷ درصد افزایش پیدا کند. سفیر هند در ایران افزود: رتبه ششم تولید ناخالص داخلی در اختیار هند است و پیش‌بینی می‌شود که هند تا ۱۰یا ۱۵ سال آینده به یکی از سه قدرت اقتصادی در جهان تبدیل شود. وی ادامه داد: اکنون رتبه هند در شاخص سهولت کسب‌وکار با ۲۳ پله صعود به رتبه ۷۷ رسیده است و دولت هند همچنان به‌دنبال بهبود و تسهیل بیشتر فرآیند‌های کسب‌وکار است. او با اشاره به اینکه ۲۶ درصد کالاهای عمده صادراتی هند، کالا و خدمات فنی و مهندسی است، ادامه داد: سهم این اقلام در سبد صادراتی هند به ایران اندک است و ایران در ردیف ۲۹ مقاصد صادراتی هند قرار دارد. اغلب صادرات ما به دبی است؛ اما ایران می‌تواند جایگاه خود را ارتقا بخشد. او کالا و خدمات فنی و مهندسی و دارو را یکی از زمینه‌های مناسب توسعه همکاری دو کشور عنوان کرد و گفت: بیشترین کارخانه‌های تولید دارو در خارج از آمریکا که دارای تاییدیه FDA هستند، متعلق به هند است و ۲۶۳۳ محصول در این حوزه توسط FDA مورد تایید قرار گرفته و اکنون به آمریکا صادر می‌شود.
همچنین در بخش دیگری از این نشست محمدحسین بنی‌اسدی، رئیس اداره امور هند در وزارت امورخارجه ایران، هند را اولین کشوری دانست که بعد از تحریم‌ها علیه ایران مناسبات بانکی و مالی را با ایران امضا کرد. به گفته وی اکنون هر دو کشور به دنبال اجرایی شدن توافقات انجام شده هستند. او همچنین این پیشنهاد را مطرح کرد که با تشکیل مثلث همکاری‌ها میان «بخش‌خصوصی»، «اداره امور هند در وزارت امورخارجه» و «سفارت هند در ایران»، تسهیل روابط دو کشور با جدیت دنبال شود. وی همچنین از برگزاری جلسه‌ای در چابهار با حضور مقامات ایران، هند و افغانستان طی هفته آینده برای بسط و گسترش مناسبات اقتصادی میان این کشورها از طریق این بندر جنوبی ایران خبر داد.
اما بهمن عشقی، دبیرکل اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه هند اکنون به قدرتی بزرگ و فرامنطقه‌ای تبدیل شده است، گفت: دو کشور ایران و هند می‌توانند مکمل اقتصادی و سیاسی برای یکدیگر باشند. باید این نکته را مورد توجه قرار داد که هند نیز مانند چین نیازمند انرژی است و هرآنچه که دسترسی به انرژی ارزان را برای هند و چین با مانع مواجه کند، مهلک خواهد بود. او با ابراز تاسف از حجم فعلی مبادلات تجاری ایران و هند اظهار کرد: هند در تحریم‌های گذشته در کنار ایران قرار گرفت و امروز نیز با وجود تحریم‌های گسترده آمریکا علیه ایران در کنار ایران است. امیدوارم در این روند، خرید نفت ایران توسط هند تداوم پیدا کند.
دبیرکل اتاق تهران با تاکید بر اینکه تحریم‌های کنونی، صرفا علیه ایران اعمال نخواهد شد، گفت: با توجه به فشارهای شدید آمریکا مبنی بر اعمال سیاست‌هایش بر تصمیمات اقتصادی هند و ایران، هر دو کشور در یک فراز تاریخی قرار گرفته و باید از این گردنه پر پیچ و خم عبور کنند. به گفته وی آمریکایی‌ها با احتیاط در مورد چابهار تصمیم گرفتند و مدل چابهار می‌تواند به مدل همکاری ایران و هند تبدیل شود. او افزود: ایران می‌تواند ارتباط لجستیکی هند را به شمال و شرق اروپا و روسیه برقرار کند. در عین حال ایران مطمئن‌ترین راه تامین انرژی است. اگرچه ایجاد خط لوله صلح به حالت تعلیق درآمده، اما این پروژه با پیگیری دولت‌های هند و پاکستان قابل اجرا خواهد بود.
اقتصاد هند در یک نگاه
یکی از سریع‌ترین اقتصادهای بزرگ رو به رشد، اقتصاد هند است. به‌گونه‌ای‌که تا 10 تا 15 سال آینده هند یکی از قدرت اقتصادی بزرگ دنیا خواهد بود. بهبود 23 رتبه‌ای در لیست سهولت انجام کسب‌وکار و کسب رتبه 77 براساس گزارش بانک جهانی از دیگر موارد قابل ذکر در مورد این کشور است. موتور محرک اقتصاد این کشور، تقاضای داخلی است. با این حال تجارت هند به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. با وجود اینکه تجارت جهانی از سال 1997 تا کنون 5/ 2 برابر افزایش یافته، اما تجارت هند با بیش از 10 برابر افزایش مواجه بوده است. صادرات عمده هند به بازارهای هدف شامل کالاهای مهندسی با سهم نزدیک به 6 درصد، سنگ‌های قیمتی و جواهرات با سهم نزدیک به 14 درصد، فرآورده‌های نفتی با سهم بیش از 12 درصد، کشاورزی و محصولات مربوطه با سهم نزدیک به 11 درصد و مواد دارویی با سهم نزدیک به 6 درصد است. همچنین واردات این کشور از بازارهای مبدا شامل فرآورده‌های نفتی با سهم بیش از 23 درصد، کالاهای الکترونیکی با سهم بیش از 11 درصد، مواد شیمیایی آلی با سهم بیش از 10 درصد، طلاو نقره با سهم نزدیک به 8 درصد و ماشین‌آلات با سهم بیش از 7 درصد است. عمده‌ترین مقاصد صادراتی هند کشورهای چین، آمریکا، عربستان، امارات، سوئیس، عراق، اندونزی، کره‌جنوبی، استرالیا، آلمان و ایران است. کشورهای عمده مبادی واردات هم شامل آمریکا، امارات، هنگ‌کنگ، چین، سنگاپور، انگلیس، آلمان، بنگلادش، ویتنام، نپال و ایران می‌شود. تجارت ایران و هند در سال 16-2015 معادل 9 میلیارد و 100 میلیون دلار بوده؛ این رقم در سال 17-2016 معادل 12 میلیارد و 900 میلیون دلار رقم خورده و در سال 18-2017 به 13 میلیارد و 800 میلیون دلار رسیده است. بنابراین روند تجارت این دو کشور رو به افزایش بوده است. فرصت‌هایی را که برای توسعه روابط ایران و هند وجود دارد می‌توان در چند دسته تقسیم کرد. نخست؛ معافیت این کشور از تحریم‌های آمریکا. دوم؛ معافیت بندرچابهار از تحریم‌ها. سوم؛ مکانیزم روپیه با بانک UCO.چهارم؛ پول ایران در این بانک می‌تواند برای واردات از هند استفاده شود و پنجم؛ فرصت برای تنوع بخشیدن به سبد تجارت. روابط تاریخی، پیوستگی فرهنگی، سطح بالای تعاملات در سال‌های اخیر، پروژه چابهار، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال و جنوب، گسترش و تنوع روابط تجاری و جغرافیای سیاسی اقتصادی دو کشور، می‌تواند محرک قوی برای توسعه روابط دو کشور باشد.
ارسال نظر