بخش خصوصی و بانک مرکزی برای تسهیل صدور کالا تفاهم کردند
چهار تفاهم ارزی با بخش‌خصوصی
چالش‌های صادراتی و بازگشت ارز این بار در حضور رئیس کل بانک مرکزی بررسی شد. عبدالناصر همتی پس از کش و قوس‌هایی که این نهاد پولی و بانکی درخصوص بازگشت ارز با فعالان اقتصادی داشت، در جمع صادرکنندگان بزرگ کشور حضور یافت تا تعاملات بانک مرکزی و بخش خصوصی را احیا کند. ۱۵ صادرکننده برتر در این جلسه حضور داشتند و به دغدغه‌هایی نظیر تعدیل نرخ پایه صادراتی، تمدید مهلت ۴ ماهه تسویه حساب ارزی و بررسی عملکرد صرافان اشاره کردند. آنها همچنین از بانک مرکزی خواستند تا از برخوردهای قهری و قضایی با صادرکنندگان جلوگیری به عمل آورد و سیاست‌های تشویقی را جایگزین سیاست‌های تنبیهی کنونی کند. چرا که تنبیه صادرکنندگان موجب کاهش ارزآوری خواهد شد. مشکلات صادرات محصولات کشاورزی و اقلام دارویی و حوزه درمان نیز از دیگر مسائل مطرح شده در این باره بود. علاوه‌بر این، صادرکنندگان حاضر در نشست نسبت به کارکرد سامانه‌های موجود گلایه کردند. در عین حال رئیس کل بانک مرکزی نیز از تعامل بیشتر با صادرکنندگان استقبال و اعلام کرد که صادرکنندگانی که به‌عنوان متخلف به قوه قضائیه معرفی شده‌اند تولیدکننده نبودند؛ بلکه با حق‌العمل کاری و روش‌های خلاف متعدد نسبت به خروج سرمایه و عدم ایفای تعهد ارزی اقدام کرده‌اند. علاوه‌بر این همتی اعلام کرد که تامین کالاهای اساسی، مواد اولیه و دارو در اولویت بانک مرکزی قرار دارد. او همچنین آخرین آمار بازگشت ارز صادراتی را نیز اعلام کرد. به گفته رئیس کل بانک مرکزی، در روز جاری ۱۲۸ میلیون دلار در سامانه نیما عرضه شده که بیش از ۷۰ میلیون دلار آن معامله شده است. بر همین اساس در این روزها متوسط عرضه ارز در نیما به‌صورت روزانه ۱۰۰ میلیون دلار بوده است.
در نهایت نیز تفاهم چهارگانه ارزی بخش‌خصوصی با بانک مرکزی انجام شد که طبق مذاکرات انجام شده مقرر شد، ارزش پایه صادراتی بر اساس توافق اتاق ایران، گمرک و بانک‌مرکزی تعدیل شود؛ دومین تفاهم صورت گرفته بر این اساس است که جلسات هفتگی با حضور نماینده‌های بخش‌های مختلف صادراتی با بانک مرکزی تشکیل شود؛ در سومین مورد قرار شد برای بازگشت ارز حاصل از صادرات بخش کشاورزی تمهیدات ویژه‌ای در نظر گرفته شود؛ در چهارمین مورد تفاهم مقرر شد که برای صادرات به کشورهای منطقه مثل عراق و افغانستان که مبادله با آنها با دلار نیست، شرایط خاصی در نظر گرفته شود.
دغدغه‌های بخش خصوصی
کیوان کاشفی، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره جزئیات صحبتها و دغدغه‌های مطرح شده از سوی بخش خصوصی در جلسه مشترک با رئیس کل بانک مرکزی اظهار کرد: این جلسه به درخواست خود آقای همتی انجام شد که می‌خواستند با تعدادی از صادرکنندگان جلسه‌ای را برگزار کنند. در این جلسه ۱۵ صادرکننده مهم کشور حضور داشتند و چند نفر هم از کمیته ارزی اتاق ایران حاضر بودند. او ادامه داد: بخشی از صحبتها مربوط به حوزه دارو و درمان بود که صادرات آن مشکلات زیادی دارد. همچنین در زمینه صادرات اقلام کشاورزی مشکلات موجود مطرح شد. در حوزه کمیته ارزی نیز مطالبی درخصوص مهلت ۴ ماهه تسویه حساب ارزی برای صادرکنندگان عنوان شد. کاشفی افزود: بانک مرکزی بیشتر رویکردش سمت برنامه‌های تنبیهی بوده و اگر این رویکرد را به سمت برنامه‌های تشویقی تغییر کند، می‌تواند مفیدتر باشد. این پیشنهاد هم مطرح شد که بانک مرکزی ارز را با قیمت بالاتر از نرخ روز خریداری کند و همین طور به کسانی که تعهدات ارزی‌شان را زودتر از فرجه قانونی انجام می‌دهند مشوق‌هایی بدهند. به گفته عضو هیات رئیسه اتاق ایران، بحث نوع عملکرد صراف‌ها دیگر محور مهم جلسه بخش خصوصی با رئیس کل بانک مرکزی بود. او تصریح کرد: در حال حاضر امکان تبادل کوتاژ‌های صادراتی به واردکنندگان به‌طور مستقیم وجود ندارد و باید حتما از طریق صرافی‌ها، عملیاتی شود. این رویه باعث شده است که یک بازار رانتی برای صراف‌ها ایجاد شود که بین ۷۰۰ تا ۱۴۰۰ تومان در هر دلار به‌دست بیاید. از طرف دیگر خود انجمن صراف‌ها شاکی هستند که از ۸۰۰ صراف مجاز کشور، فقط ۲۰۰ نفر در سامانه نیما مجاز به فعالیت هستند. از این ۲۰۰ مورد هم حدود ۵۰ صراف که مربوط به بانک‌ها هستند، کارهای مطمئن را انجام می‌دهند. یعنی تقریبا سامانه نیما در اختیار صراف‌های بانک‌ها است. این صراف‌ها ارتباطی با اتاق بازرگانی یا وزارت صمت ندارند که خود این اتفاق هم تبدیل به معضلی شده است که در جلسه مزبور مطرح شد. کاشفی افزود: بحث دیگر به نحوه کارکرد سامانه‌های موجود اختصاص داشت. متاسفانه صادرکنندگان نمی‌توانند به‌صورت بر خط شرایط‌شان را مشاهده کنند و متوجه شوند که وضعیت‌شان چگونه است. خیلی از فعالان تبادلات‌شان را انجام دادند، اما در سامانه ثبت نشده و جایی برای سرچ هم تعریف نشده است. از سوی دیگر خود سامانه مالیاتی و بانک مرکزی با یکدیگر بر خط نیستند، به‌طوری که بتوانند به محض اینکه تبادلات انجام شد، اطلاعات در وزارت اقتصاد ثبت شود و مالیات ارزش افزوده صادرکننده برگردانده شود. بنابراین سازمان امور مالیاتی هم به بهانه عدم رفع تعهد ارزی ۹ درصد مالیات ارزش افزوده را نمی‌دهند. نرخ صفر مالیاتی را هم برای صادرکننده هرز می‌کنند که این خود مشکل دیگری است. عضو هیات رئیسه اتاق ایران اضافه کرد: همچنین این بحث مطرح شد که سعی شود فضای کشور به سمت برخوردهای قضایی پیش نرود، صادرکنندگان از رجال کشور هستند و افرادی‌اند که در شرایط فعلی کشور نیاز به ارز آنها وجود دارد. از این رو شاید برخوردهای شدید سطح ارزآوری را کاهش دهد، بحثی که مورد تایید بانک مرکزی هم بود. کاشفی افزود: درخصوص نرخ‌های پایه صادراتی هم مطالبی مطرح شد. طبق آماری که وجود دارد در پنج ماهه اول سال، ارزش محصولات پتروشیمی حدود ۵۰ درصد، محصولات نفتی ۵۰ درصد و فولاد ۲۰ درصد افت داشته‌اند، در حالی که پایه ارزش‌ها تغییری نکرده است. صادرکننده باید رقمی بیشتر از قیمت واقعی که به فروش رفته برای خودش تعهد ایجاد کند و این موضوع، یک بازار تقاضای کاذب ایجاد می‌کند. یک مقدار هم مقاومت وجود دارد، گمرک به دلیل اینکه آمار صادرات مقداری افت نکند، در برابر تعدیل پایه ارزش صادراتی مقاومت دارد. در نهایت جمع‌بندی این شد که این جلسات ادامه پیدا کند تا بتوانیم مسائل مختلف را مطرح کنیم.
غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران در این نشست با بیان اینکه صادرکنندگان متعهد دلیلی برای عدم رفع تعهد صادراتی‌شان ندارند، تاکید کرد: درک متقابل مشکلات بانک مرکزی و صادرکنندگان توسط طرفین برای گذر از شرایط سخت کشور ضروری است و برگزاری چنین جلساتی به افزایش این همگرایی کمک می‌کند.
بانک مرکزی با صادرکنندگان تعامل می‌کند
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه تعامل با صادرکنندگان در دستور کار است، گفت: بانک مرکزی هیچگاه بنای برخورد قضایی با صادرکنندگان واقعی و درستکار را نداشته و تعامل با آنها را دنبال می‌کند.
عبدالناصر همتی در دیدار با گروهی از صادرکنندگان نمونه کشور و اعضای هیات رئیسه اتاق‌های بازرگانی، ضمن قدردانی از عملکرد آنان در بازگشت ارزهای صادراتی به بررسی و مرور مشکلات آنان در این مسیر پرداخت و اظهار کرد: صادرکننده‌ها نقشی اساسی در مقاومت اقتصادی کشور ایفا کرده و می‌کنند، از این رو همدلی و تلاش جمعی صادرکننده‌ها برای عبور از شرایط سخت کنونی کشور بسیار ضروری است.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به تعدد وظایف بانک مرکزی، تامین ارز کالاهای اساسی، دارو و مواد اولیه را اولویت اصلی این بانک دانست و گفت: باید توجه داشته باشیم که بانک مرکزی تولیدکننده ارز نیست و به هر حال ناچار به اولویت‌بندی نیازهای کشور است.
او همچنین با اشاره به معرفی ۲۵۰ نفر از صادرکنندگان متخلف به قوه‌قضائیه گفت: اینها تولیدکننده نبودند و با حق‌العمل کاری و روش‌های خلاف متعدد نسبت به خروج سرمایه و تخلف در اجرای تعهد صادراتی خود عمل کرده بودند و چاره‌ای جز برخورد قضایی برای بانک مرکزی باقی نگذاشتند.
همتی افزود: بانک مرکزی هیچگاه بنای برخورد قضایی با صادرکنندگان واقعی و درستکار را نداشته و حتی‌الامکان تعامل با آنها را دنبال می‌کند.
او تصریح کرد: بانک مرکزی مشکلات صادرکنندگان در شرایط کنونی را درک می‌کند و قصدی برای فشار مضاعف بر آنها ندارد.
رئیس شورای پول و اعتبار همچنین با اشاره به روند مناسب تامین ارز در سامانه نیما طی روزهای گذشته، گفت: در روز جاری ۱۲۸ میلیون دلار در سامانه نیما عرضه شده که بیش از ۷۰ میلیون دلار آن معامله شده است. بر همین اساس در این روزها متوسط عرضه ارز در نیما به‌صورت روزانه ۱۰۰ میلیون دلار بوده و تداوم این روند نشان‌دهنده بهبود روند بازگشت ارزهای صادراتی به کشور بر مبنای سیاست‌های اتخاذ شده و استقبال صادرکنندگان است.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین با اشاره به کاهش میزان صادرات کشور در سه ماه نخست سال جاری به دلیل شیوع ویروس کرونا و برخی محدودیت‌ها اظهار کرد: خوشبختانه روند صادرات کشور پس از طی سه ماهه اول سال در حال احیاست و روند تامین ارز کالاهای وارداتی سرعت خواهد گرفت.
