موفقیت در مبارزه با فساد؟

اکنون که او باردیگر عنان امور را در مالزی به دست گرفته سوالات مختلفی درباره آینده کشور و برنامه‌هایی که او برای سال‌های آینده اجرا خواهد کرد مطرح شده است. ماهاتیر محمد با شعار مبارزه با فساد و حل مشکلات مختلف اقتصادی که در سال‌های اخیر برای این کشور ایجاد شده در انتخابات شرکت کرد و ائتلاف به رهبری او به پیروزی رسید. شاید بررسی دیدگاه‌های آقای ماهاتیر محمد در سال‌های دور بتواند سرنخ‌هایی درباره آنچه او در آینده انجام خواهد داد در اختیار قرار دهد. ماهاتیر محمد یک فرد عملگراست که دیدگاه‌هایش با برخی باورهای فراگیر در تناقض قرار دارد. برای مثال او با معاملات ارزی و سیاست‌هایی که صندوق بین‌المللی پول به کشورهای درحال توسعه و اقتصادهای نوظهور دیکته می‌کند به‌طور کامل مخالف است.

او در حوزه تجارت و معامله ارز در سال ۲۰۱۰ در یک سخنرانی گفت: «دادوستد ارز هیچ شغلی ایجاد نمی‌کند و هیچ تجارتی را برای مردم به راه نمی‌اندازد و باید هرچه سریع‌تر اینگونه معاملات را متوقف کنیم. این ایده که بازار باید نرخ برابری ارزها را تعیین کند ایده‌ای جدید است. نباید ارز مثل یک ماده خام مورد معامله قرار گیرد. این نوع معاملات به کاهش مصنوعی ارزش ارزها و ایجاد فقر در کشورهای ضعیف منجر می‌شود. معاملات ارز یک ابزار برای فشار وارد کردن بر اقتصادهای ضعیف است.»

به نظر می‌رسد در آینده برخی از نظریه‌های پیشین سیاسی و اقتصادی در مالزی باردیگر مورد استفاده قرار گیرد، البته ماهاتیر محمد قصد ندارد همه چیز را به‌طور کامل دگرگون کند. او در سخنرانی پس از پیروزی در انتخابات هفته گذشته گفت: «دولتی را که در روابط مثبت با شرکت‌ها و فعالان اقتصادی خواهد داشت تشکیل می‌دهم و تلاش می‌کنم راه‌هایی برای رونق بخشیدن به بورس مالزی بیابم.» در واقع هدف او رونق بخشیدن به اقتصاد و کاستن از بدهی‌هاست و در این مسیر برخی قراردادهای خارجی باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد. در حوزه سیاست خارجی آقای ماهاتیر محمد به ضرورت دوستی با دیگر کشورها به‌عنوان شریک تجاری تاکید دارد. او به خبرنگارها گفت: «در آینده اقتصاد مالزی در مرکز توجه دولت جدید خواهد بود. شرکت‌های فعال در مالزی باید نسبت به آینده امیدوار باشند و با تمام توان به فعالیت بپردازند. دلیلی برای نگرانی سرمایه‌گذاران وجود ندارد و نیز نباید ارزش پول ملی تضعیف شود. ما راهی را طی خواهیم کرد که تحقق این اهداف را تضمین کند.»

کارشناسان می‌گویند ماهاتیر محمد که چند سال اخیر در بازنشستگی سیاسی بوده است به‌طور کامل با مشکلات اقتصادی و سیاسی مالزی آشنایی دارد و اکنون که به دنیای سیاست بازگشته مایل است هیچ نگرانی در بین فعالان اقتصادی پدید نیاید. پس از اعلام پیروزی ماهاتیر محمد در انتخابات، شاخص بورس مالزی به شدت کاهش یافت، اما پس از سخنرانی او سرمایه‌گذاران شاهد رشد مجدد شاخص مالی بودند. نکته بسیار مهم این است که حتی طرفداران دولت نجیب رزاق معتقدند در بلندمدت حضور ماهاتیر محمد در صحنه سیاسی مالزی به نفع اقتصاد و بورس این کشور است. در واقع مردم و فعالان اقتصادی به نخست‌وزیر جدید اعتماد کامل دارند و به همین دلیل انتقال قدرت در مالزی بدون ناآرامی یا بحران در بازارهای این کشور صورت گرفته است. البته ارزش رینگیت، ارز ملی مالزی پس از اعلام نتیجه انتخابات کاهش یافته اما به باور کارشناسان این کاهش در آینده جبران خواهد شد. پذیرش شکست در انتخابات از سوی نجیب رزاق نیز به انتقال آرام قدرت کمک کرده است. آقای ماهاتیر محمد با شعار مبارزه با فساد و فقر و برای کمک به تحقق خواست مردم در انتخابات شرکت کرد و به پیروزی رسید. او روز پنج‌شنبه پس از پیروزی در انتخابات گفت می‌تواند بخشی بزرگ از سرمایه‌های به سرقت رفته از سوی دولت قبلی را بازپس گیرد و اگر نجیب رزاق کار اشتباهی انجام دهد با پیامدهای آن مواجه خواهد شد. اعضای ائتلاف آقای ماهاتیرمحمد انتظار داشتند او به‌عنوان نخست‌وزیر موقت و تا ماه ژوئن که انور ابراهیم از زندان آزاد می‌شود انجام مسوولیت کند. انور ابراهیم برای آنکه بتواند نخست‌وزیر شود باید مورد عفو کامل پادشاه قرار گیرد و در انتخابات به پیروزی رسد. اما ماهاتیر محمد روز پنج‌شنبه گفت خواستار عفو انور ابراهیم خواهد شد، اما چارچوب زمانی برای انتقال قدرت به او که قبلا معاون‌اش بوده ارائه نکرد. وی گفت: «کارهای زیادی باید انجام شود و باید هرچه زودتر به رفع معضلات به وجود آمده بپردازیم.» تا اینجای ماجرا به نظر می‌رسد ماهاتیر محمد قصد دارد در قدرت باقی بماند و به اوضاع اقتصادی و سیاسی مالزی سامان دهد. از دید برخی تحلیلگران، حضور غیرمنتظره ماهاتیر محمد در صحنه سیاسی مالزی یک سونامی است و همه چیز را تغییر خواهد داد، زیرا او شرایط بازی را تغییر می‌دهد و حداقل برای مدتی وضعیت این کشور نامشخص خواهد بود. ائتلافی که او رهبری آن را بر عهده دارد از ۴ حزب تشکیل شده و یکی از وظایف اولیه او هماهنگ کردن دیدگاه‌های این احزاب و تشکیل کابینه است. اما ماهاتیر محمد چه میزان موفق خواهد بود؟

برای پاسخ به این سوال هنوز خیلی زود است. اولین عامل موفقیت یا شکست نخست‌وزیر جدید سرعت و گستره تغییراتی است که او قصد دارد انجام دهد.   ماهاتیر محمد فردی با تجربه و مورد اعتماد مردم مالزی است و این دو نقطه قوت اهمیت بالایی دارد. شعار او یعنی مبارزه با فساد هنگامی که با اعتماد مردم همراه شود مسلما به او قدرت انجام خیلی از اقدامات را می‌دهد. او با بازگشت به قدرت نشان داد هنوز هم توانایی غلبه بر رقبا و جلب نظر رای دهندگان را دارد، بنابراین می‌تواند تغییرات را هر چه سریع‌تر آغاز کند، اما باید دید احزاب دیگر چه میزان با او همراهی خواهند کرد. یک موضوع مهم، میزان فساد است. به تدریج مشخص خواهد شد در دوران نخست‌وزیری نجیب رزاق فساد مالی تا چه حد در مالزی ریشه دار شده است. هر چه عمق و گستره این فساد بیشتر باشد مبارزه با آن برای نخست‌وزیر جدید دشوارتر خواهد بود و به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت. نکته مهم دیگر میزان سازگاری دیدگاه‌های نخست‌وزیر جدید با شرایطی است که اکنون بر اقتصاد مالزی و جنوب شرق آسیا حاکم است. ماهاتیر محمد بر استفاده از توان داخلی و استفاده حداقل از سرمایه‌های خارجی تاکید دارد و معیار او برای اقدام و اجرای سیاست‌های اقتصادی، قدرت بخشیدن به توانایی ملی و حق حاکمیت ملی است.