اصلاحاتی در کار نیست

النا بکاتوروس آسوشیتد پرس تغییراتی که در سال‌های اخیر در ساختارهای سیاسی و اقتصادی ترکیه رخ داده و نتیجه آن در حال حاضر، ضعف شاخص‌های اقتصادی و تمرکز قدرت در دست آقای اردوغان است، این نگرانی را پدید آورده است که اگر او از صحنه سیاست ترکیه برود چه خواهد شد؟ آقای اردوغان قبلا که اختیارات چنین گسترده‌ای نداشت به روش‌های مختلف ترتیبی داده بود که خواسته‌هایش در حوزه‌های مالی و پولی اجرا شود. حال که او از اختیارات فراگیرتر برخوردار است احتمال آنکه تغییرات ضروری را در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی ترکیه ایجاد کند، بسیار کم است و این عاملی برای نگرانی سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است.

اقتصاددانان معتقدند آقای اردوغان باید از هزینه‌های عمومی بکاهد به این معنا که یارانه‌های سوخت و برق را حذف کند. او برای راضی نگه داشتن مردم و کمک به رونق اقتصاد، سیاست‌های حمایتی گسترده‌ای اجرا کرده اما اکنون دیگر امکان ادامه این سیاست‌ها وجود ندارد. در سال‌های اخیر ترکیه از بازارهای بین‌المللی به میزان قابل‌ملاحظه‌ای استقراض کرده و این استقراض فشار شدیدی بر بودجه و توان اقتصادی دولت وارد کرده است. در واقع اگر برای این مشکل بزرگ فکری نشود ترکیه باید از صندوق بین‌المللی پول تقاضای کمک کند.

اما آیا آقای اردوغان به اجرای اصلاحات ضروری تن خواهد داد؟ بسیاری از کارشناسان معتقدند پاسخ به این سوال منفی است، زیرا ضروری است یک جراحی در اقتصاد صورت گیرد و مردم با این جراحی مخالف هستند و نکته مهم اینکه ماه مارس سال آینده، انتخابات شهرداری‌ها در ترکیه برگزار می‌شود. اگر اقدامات اصلاحی انجام شود مردم در انتخابات شهرداری‌ها به این اقدامات واکنش نشان خواهند داد. این در حالی‌ است که ترکیه نمی‌تواند به راهی که در سال‌های اخیر رفته ادامه دهد.

نکته مهم دیگر این است که در شرایط بد اقتصادی کنونی ترکیه، آقای اردوغان باید سیاست‌های خود را در قبال غرب تغییر دهد یعنی موضع‌گیری‌های خصمانه را کنار بگذارد اما او فردی مغرور است و بعید است چنین تغییری در سیاست‌های او ایجاد شود، به‌ویژه اکنون که آقای اردوغان تا اندازه‌ای برای کسب اکثریت در پارلمان به حمایت جنبش ملی‌گرا نیاز دارد. رهبر این حزب به روشنی اعلام کرده برای حمایت از اردوغان امتیازهایی مطالبه خواهد کرد و برنامه‌های ضدسوریه، ضدکردها و ضدغرب را در دستور کار دارد. او اعلام کرده موافقت نخواهد کرد اردوغان به سمت هیچ یک از احزاب مخالف دست یاری دراز کند.

تحلیلگران سیاسی می‌گویند اثرگذاری جنبش ملی گرا در آینده، هم در داخل و هم در سیاست خارجی ترکیه افزایش خواهد یافت و این تحول برای روابط ترکیه با غرب خوب نیست. رهبر جنبش ملی‌گرا با حضور بیش از ۳ میلیون آواره سوریه در خاک ترکیه مخالف است و ترتیبی خواهد داد تا آنها به کشورشان بازگردند. او همچنین خواستار عملیات‌های گسترده‌تر علیه کردها در ترکیه و کشورهای همسایه ترکیه شده است. آقای اردوغان در سخنرانی پیروزی در انتخابات وعده داد با گروه‌های تروریست قاطعانه مبارزه کند و تلاش کند سرزمین‌های بیشتری از سوریه را از کردهای مسلح بازپس گیرد طوری که آوارگان سوریه بتوانند به کشورشان بازگردند.

به این ترتیب سیاست‌های دولت آقای اردوغان به زیان اقلیت کرد در ترکیه است. در حال‌حاضر هم پیمان‌های غربی ترکیه ترجیح می‌دهند مدتی به آقای اردوغان فرصت دهند تا جهت‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی او پس از پیروزی در انتخابات مشخص شود. ماه آینده نشست ناتو برگزار می‌شود و انتظار می‌رود تا آن زمان وضعیت سیاسی در ترکیه مشخص شود. گرم شدن روابط ترکیه با روسیه یک عامل تنش در روابط آنکارا با غرب است. مذاکرات ترکیه و روسیه بر سر خرید سیستم دفاع هوایی اس ۴۰۰ از دید غرب یک مشکل محسوب می‌شود البته آمریکا اعلام کرده تا وقتی این سیستم‌ها در عمل به ترکیه تحویل داده نشود، مساله نگران‌کننده‌ای رخ نداده است.

مشاهده می‌شود که آقای اردوغان برای حل مشکلات اقتصادی ترکیه با مانعی به نام روابط سرد با غرب مواجه است و ابهام‌ها درباره آینده از جذابیت ترکیه برای سرمایه‌گذاران غربی می‌کاهد. آقای اردوغان با پیروزی در انتخابات روز یکشنبه توانست اختیارات بیشتری کسب کند و اکنون از او انتظار می‌رود از این اختیارات و حمایت مردم برای حل مشکلاتی که عمدتا حاصل سیاست‌های خود او در سال‌های اخیر است، بهره ببرد. احتمال آنکه تغییر در برنامه‌های آقای اردوغان سریع باشد بسیار کم است و به‌نظر می‌رسد او تا مجبور نشود، مسیر خود را تغییر نخواهد داد اما به تعویق افتادن اصلاحات زیان‌های بزرگی به اقتصاد ترکیه وارد خواهد کرد به‌ویژه اکنون که افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا به کاهش ارزش لیر و فرار سرمایه‌ها از ترکیه کمک می‌کند. در واقع آقای اردوغان با چالش‌های بزرگ‌تری نسبت به قبل مواجه است. تحلیلگرانی که معتقدند شرایط بدتر خواهد شد، می‌گویند برای خوشبین شدن به آینده باید ابتدا شاهد تغییر عملی و پایدار سیاست‌های دولت باشند اما اردوغان حتی اگر بخواهد در مسیری متفاوت از قبل حرکت کند، با مقاومت‌هایی در داخل ترکیه مواجه خواهد شد.